Yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan là gì?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư gan từ thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống hàng ngày đến các bệnh lý nền, từ đó đưa ra các biện pháp bảo vệ sức khỏe gan và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu khám phá ngay qua bài viết “Yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan” bạn nhé!

Các yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan

Giới tính và tuổi tác

Tại Việt Nam, theo số liệu từ Globocan 2020, tỷ lệ mắc ung thư gan ở nam giới cao gần gấp ba lần so với nữ. 

Các nhà khoa học cho rằng sự khác biệt này có thể liên quan đến hormone giới tính. Estrogen được cho là có tác dụng bảo vệ đối với nữ giới, trong khi hormone androgen ở nam có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Bên cạnh yếu tố nội tiết, sự khác biệt về lối sống cũng góp phần làm tăng tỷ lệ này ở nam giới bởi thói quen hút thuốc, sử dụng rượu bia và ít khi đi kiểm tra sức khỏe định kỳ khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, tuổi tác cũng là một yếu tố nguy cơ đáng chú ý do chức năng gan suy giảm theo thời gian và người trên 60 tuổi gia tăng nguy cơ mắc ung thư gan.

Chủng tộc

Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ mắc ung thư gan có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm chủng tộc. Người Mỹ gốc Á và dân đảo Thái Bình Dương có tỷ lệ cao nhất, tiếp theo là người gốc Tây Ban Nha/La-tinh, người bản địa châu Mỹ, người Mỹ gốc Phi và thấp nhất là người da trắng. 

Viêm gan virus

Nhiễm virus viêm gan B (HBV) hoặc viêm gan C (HCV) mạn tính được xem là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư gan trên toàn cầu. Ước tính mỗi năm có khoảng 1,3 triệu người tử vong vì ung thư biểu mô tế bào gan, một dạng ung thư thường phát triển từ tình trạng viêm gan virus kéo dài.

Trường hợp người bệnh đồng thời nhiễm cả HBV và HCV, nguy cơ tiến triển thành viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan sẽ càng cao, đặc biệt nếu có thêm yếu tố nghiện rượu nặng.

Virus HBV và HCV đều có thể lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục không an toàn và tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể bị nhiễm. Ngoài ra, lây truyền từ mẹ sang con cũng là con đường lây nhiễm đáng lưu ý.

Ngược lại, viêm gan A và E tuy có thể gây viêm gan cấp tính nhưng không dẫn đến viêm gan mạn tính hay xơ gan, do đó không làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan.

Nghiện rượu và hút thuốc lá

Lạm dụng rượu là một nguyên nhân phổ biến gây tổn thương gan và làm tăng nguy cơ dẫn đến ung thư gan. Hầu hết những người uống rượu nhiều trong thời gian dài đều bị gan nhiễm mỡ. Trong số đó, khoảng 10 đến 35% có thể tiến triển thành viêm gan do rượu. Tình trạng viêm gan này nếu kéo dài có thể dẫn đến xơ gan ở khoảng 20 đến 40% trường hợp. Đáng chú ý, hơn 20% người bị gan nhiễm mỡ do rượu có thể chuyển trực tiếp sang giai đoạn xơ gan mà không trải qua viêm gan rõ rệt. Khi đã bị xơ gan, nguy cơ phát triển thành ung thư gan sẽ tăng cao.

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư gan. Nguy cơ này càng cao khi người hút tiêu thụ nhiều thuốc lá mỗi ngày và duy trì thói quen trong nhiều năm.

Xơ gan

Xơ gan hình thành khi mô gan bị tổn thương do các yếu tố tác động kéo dài, hình thành sẹo và gây suy giảm chức năng gan. Sự tổn thương này làm cản trở khả năng hoạt động bình thường của gan, dẫn đến tình trạng xơ gan. Đây là một quá trình lâu dài và có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan, đặc biệt ở những người nhiễm virus viêm gan B hoặc C. Trong khi đó, bệnh nhân xơ gan không do virus như xơ gan do rượu hoặc xơ gan mật tiến triển có nguy cơ thấp hơn.

Bệnh tiểu đường, béo phì

Bệnh nhân tiểu đường, béo phì có nồng độ đường huyết và mỡ máu tăng cao, các chất này dễ tích tụ trong gan gây tổn thương tế bào gan. Tình trạng tổn thương kéo dài dẫn đến thoái hóa và hình thành xơ gan làm tăng nguy cơ tiến triển thành ung thư gan.

Bệnh chuyển hoá

Một số bệnh chuyển hóa di truyền như rối loạn chuyển hóa sắt (bệnh huyết sắc tố di truyền) hoặc rối loạn chuyển hóa đồng (bệnh Wilson) có thể là yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan. Trong các bệnh này, sắt hoặc đồng bị tích tụ bất thường trong gan do cơ thể không kiểm soát tốt việc hấp thụ hoặc thải trừ, lâu ngày gây tổn thương gan từ đó làm tăng nguy cơ ung thư gan.

Các yếu tố nguy cơ khác

Một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan đó là nhiễm aflatoxin trong thực phẩm mốc như ngô, đậu phộng có thể gây ung thư, đặc biệt ở người bị viêm gan B hoặc viêm gan C. 

Lạm dụng thuốc đồng hóa để tăng cơ cũng làm tổn thương gan. Một số bệnh chuyển hóa hiếm như tyrosinemia, rối loạn porphyrin, thiếu alpha1-antitrypsin, rối loạn glycogen và tiếp xúc với hóa chất độc hại như vinyl clorua, thorium dioxide cũng liên quan đến nguy cơ ung thư gan.

Giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư gan như thế nào?

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc ung thư gan, một số biện pháp có thể giúp phòng ngừa hiệu quả. 

Tiêm vắc xin viêm gan B

Viêm gan B mạn tính là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư gan. Việc tiêm phòng đúng lịch giúp cơ thể tạo miễn dịch từ đó giảm nguy cơ nhiễm virus và bảo vệ gan khỏi tổn thương lâu dài. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, việc lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín và đảm bảo chất lượng vắc xin là rất quan trọng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sử dụng vắc xin viêm gan B chính hãng, có nguồn gốc rõ ràng từ các nhà sản xuất uy tín trong và ngoài nước giúp khách hàng yên tâm về hiệu quả và độ an toàn của vắc xin.

Phòng ngừa viêm gan C và các bệnh lý khác

Do chưa có vắc xin phòng ngừa virus HCV, việc thực hiện các biện pháp phòng tránh là rất quan trọng để giảm nguy cơ ung thư gan do viêm gan C. Các biện pháp này bao gồm sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và không dùng chung kim tiêm, vật dụng cá nhân.

Ngoài ra, các bệnh lý như béo phì, tiểu đường type 2 và rối loạn chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Vì vậy, việc điều trị sớm những bệnh lý này là rất quan trọng để ngăn ngừa tiến triển thành ung thư gan, đồng thời giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Biện pháp nâng cao sức khoẻ tổng thể phòng ngừa ung thư gan

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư gan nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Việc hạn chế rượu bia, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý và có chế độ ăn uống cân bằng sẽ giúp nâng cao sức khoẻ tổng thể và bảo vệ sức khỏe gan. 

Ngoài ra, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cũng hỗ trợ tăng cường chức năng gan và giảm nguy cơ mắc ung thư gan.

Hy vọng rằng với những thông tin về các yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan, chúng ta có thể nâng cao ý thức và chủ động trong việc phòng ngừa bệnh. Mặc dù không thể kiểm soát tất cả các yếu tố nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và điều trị sớm các bệnh lý liên quan sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư gan.