Xuất huyết não có nguy hiểm không? Lời giải đáp chi tiết và những điều bạn cần biết

Trong những năm gần đây, số ca xuất huyết não ở Việt Nam đang có xu hướng tăng, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi, nhất là những người có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu. Tình trạng này không chỉ gây áp lực lớn cho ngành y tế mà còn là gánh nặng về kinh tế và tinh thần cho gia đình người bệnh. Một cơn xuất huyết não có thể khiến một người đang khỏe mạnh rơi vào tình trạng hôn mê chỉ trong vài phút. Việc hiểu rõ xuất huyết não có nguy hiểm không, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ sẽ giúp chúng ta chủ động phòng tránh và can thiệp sớm, giảm thiểu rủi ro.

Xuất huyết não có nguy hiểm không?

Vậy, xuất huyết não có nguy hiểm không? Câu trả lời ngắn gọn là: Rất nguy hiểm. Xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, khiến máu thoát ra và thấm vào các mô não xung quanh. Lượng máu này làm tăng áp lực trong hộp sọ – một khoang kín, gây chèn ép và phá hủy các tế bào thần kinh. Vì não bộ điều khiển mọi hoạt động sống của cơ thể, từ vận động, cảm giác cho đến hô hấp và tuần hoàn nên bất kỳ tổn thương nào cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Một điểm khác khiến bệnh trở nên đặc biệt nguy hiểm là diễn tiến cực kỳ nhanh và khó lường. Chỉ trong vòng vài phút, tình trạng của người bệnh có thể chuyển từ tỉnh táo sang hôn mê sâu. Nếu không được cấp cứu kịp thời, nguy cơ tử vong rất cao. Theo Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ tử vong trong 30 ngày đầu sau xuất huyết não dao động khoảng 40 – 50% và phần lớn người sống sót phải đối mặt với di chứng vĩnh viễn.

Ngoài nguy cơ tử vong, xuất huyết não còn để lại di chứng nặng nề như liệt nửa người, mất khả năng nói, rối loạn trí nhớ, thay đổi tính cách hoặc sa sút trí tuệ. Điều này ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, buộc họ phải phụ thuộc vào người thân trong các sinh hoạt cơ bản. Không ít trường hợp rơi vào trầm cảm, mất ý chí sống vì không thể trở lại cuộc sống bình thường.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của xuất huyết não

Có rất nhiều nguyên nhân cũng như yếu tố nguy cơ có thể gây tình trạng xuất huyết não như:

Nguyên nhân thường gặp

Các nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Tăng huyết áp lâu năm: Là nguyên nhân phổ biến nhất. Huyết áp cao kéo dài khiến thành mạch máu bị yếu và dễ vỡ khi chịu áp lực đột ngột.
• Dị dạng mạch máu não: Một số người sinh ra đã có cấu trúc mạch máu bất thường, dễ gây rò rỉ hoặc vỡ mạch.
• Chấn thương sọ não: Tai nạn giao thông, té ngã hoặc va chạm mạnh vào đầu đều có thể gây chảy máu trong não.
• Bệnh lý rối loạn đông máu: Có thể do di truyền hoặc do tác dụng phụ của thuốc chống đông máu.

Yếu tố nguy cơ

Một vài yếu tố làm tăng nguy cơ xuất huyết não cần lưu tâm như:

• Tuổi tác: Người trên 55 tuổi có nguy cơ cao hơn do mạch máu lão hóa và yếu đi.
• Thói quen xấu: Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia làm tăng huyết áp và làm xơ vữa mạch.
• Béo phì và ít vận động: Tăng khả năng mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và cao huyết áp.
• Tiền sử bệnh tim mạch hoặc tiểu đường: Làm tăng áp lực lên hệ tuần hoàn và mạch máu não.

Dấu hiệu nhận biết xuất huyết não và biến chứng nguy hiểm

Ngoài vấn đề “Xuất huyết não có nguy hiểm không?”, việc nhận biết các dấu hiệu cũng như biến chứng bệnh là rất quan trọng và cần thiết.

Dấu hiệu sớm

Xuất huyết não sẽ gây ra các biểu hiện bất thường như:

• Đau đầu dữ dội và đột ngột, khác hẳn các cơn đau đầu thông thường.
• Yếu hoặc liệt một bên cơ thể, thường kèm theo méo miệng.
• Rối loạn ngôn ngữ: Nói ngọng, nói khó, không hiểu lời người khác.
• Mất thị lực hoặc nhìn mờ một bên mắt.
• Mất thăng bằng, chóng mặt.
• Mất ý thức hoặc hôn mê.

Biến chứng nguy hiểm

Nếu không phát hiện và can thiệp kịp thời, người bệnh có thể:

• Hôn mê sâu: Do áp lực nội sọ tăng cao.
• Ngừng thở hoặc suy hô hấp: Khi trung tâm hô hấp ở não bị tổn thương.
• Liệt vĩnh viễn: Khi vùng não điều khiển vận động bị hủy hoại.
• Rối loạn trí nhớ, sa sút trí tuệ: Do tổn thương vùng não trước và thái dương.
• Tử vong: Đặc biệt ở các ca xuất huyết nghiêm trọng hoặc điều trị muộn.

Theo thống kê của WHO, đột quỵ (bao gồm cả xuất huyết não) là nguyên nhân tử vong đứng thứ hai trên thế giới, chỉ sau bệnh tim mạch. Ở Việt Nam, tỷ lệ tử vong và tàn phế do đột quỵ vẫn ở mức đáng báo động, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt trong phòng ngừa.

Chẩn đoán và phương pháp điều trị xuất huyết não

Việc chẩn đoán và điều trị xuất huyết não sẽ được tiến hành như sau:

Chẩn đoán

Khi bệnh nhân nhập viện với triệu chứng nghi ngờ xuất huyết não, bác sĩ sẽ:

• Khai thác tiền sử bệnh và kiểm tra các dấu hiệu thần kinh.
• Chỉ định chụp CT não để xác định vị trí, kích thước và mức độ xuất huyết.
• Trong một số trường hợp, MRI não được dùng để đánh giá chi tiết hơn.
• Xét nghiệm máu kiểm tra chức năng đông máu, đường huyết, lipid máu.

Điều trị

Điều trị đúng phương pháp và kịp thời là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu tối đa những biến chứng và rủi ro do bệnh gây ra.

Cấp cứu ban đầu:

• Ổn định huyết áp, nhịp tim, hô hấp, giảm áp lực nội sọ, kiểm soát đường huyết.

Điều trị đặc hiệu:

• Thuốc: Hỗ trợ cầm máu, giảm phù não.
• Phẫu thuật: Lấy máu tụ, sửa chữa mạch máu vỡ, giảm áp lực trong sọ.
• Phục hồi chức năng: Bắt đầu càng sớm càng tốt để cải thiện khả năng vận động, ngôn ngữ và nhận thức.
• Điều then chốt là thời gian. Càng đến bệnh viện sớm, cơ hội sống sót và hồi phục càng cao. 

Cách phòng ngừa xuất huyết não hiệu quả

Phòng bệnh sẽ luôn hơn chữa bệnh, để phòng ngừa xuất huyết não hiệu quả, cần:

• Kiểm soát huyết áp định kỳ: Người bị tăng huyết áp phải tuân thủ điều trị, không tự ý bỏ thuốc.

• Ăn uống khoa học: Giảm muối, hạn chế thực phẩm nhiều chất béo xấu, tăng cường rau xanh, trái cây tươi, cá và ngũ cốc nguyên hạt.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần với các hoạt động vừa sức như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe.
• Tránh thuốc lá và rượu bia: Giúp bảo vệ mạch máu và tim mạch.
• Khám sức khỏe định kỳ: Để phát hiện sớm bệnh tiểu đường, rối loạn lipid máu hoặc bệnh tim.
• Quản lý căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc hít thở sâu.

Xuất huyết não là một tình trạng cấp cứu y khoa cực kỳ nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh chóng hoặc để lại di chứng nặng nề suốt đời. Việc hiểu rõ xuất huyết não có nguy hiểm không cũng như biết cách nhận diện sớm, nắm rõ nguyên nhân và yếu tố nguy cơ là chìa khóa giúp chúng ta chủ động phòng tránh bệnh. Ngay khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất vì mỗi phút đều quý giá và có thể cứu sống một mạng người.