Xét nghiệm HP là gì? Các phương pháp xét nghiệm HP và những điều cần biết

Nếu bạn thường xuyên bị đau dạ dày, đầy hơi hoặc khó tiêu, rất có thể bạn cần thực hiện xét nghiệm HP để kiểm tra vi khuẩn Helicobacter pylori. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua trong các bệnh lý tiêu hóa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ xét nghiệm HP là gì, khi nào nên xét nghiệm và các phương pháp đang được sử dụng hiện nay.

Xét nghiệm HP là gì?

Xét nghiệm HP (Helicobacter pylori) là một phương pháp chẩn đoán nhằm phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori trong cơ thể, chủ yếu trong dạ dày. Đây là loại vi khuẩn phổ biến có thể gây viêm loét dạ dày - tá tràng và là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư dạ dày nếu không được điều trị kịp thời.

Vi khuẩn HP có thể tồn tại lâu dài trong niêm mạc dạ dày mà không gây triệu chứng rõ ràng, vì vậy xét nghiệm HP giúp phát hiện sớm tình trạng nhiễm khuẩn để có hướng can thiệp phù hợp. Có nhiều phương pháp xét nghiệm HP như: Xét nghiệm hơi thở, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, và nội soi sinh thiết dạ dày.

Việc lựa chọn loại xét nghiệm phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, triệu chứng lâm sàng và chỉ định của bác sĩ. Nhờ xét nghiệm HP, người bệnh có thể phòng ngừa và điều trị sớm các bệnh lý dạ dày do vi khuẩn HP gây ra.

Các phương pháp xét nghiệm HP

Hiện nay có nhiều phương pháp xét nghiệm giúp phát hiện vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) với độ chính xác khác nhau, phù hợp với từng đối tượng và mục đích kiểm tra. Dưới đây là các phương pháp xét nghiệm HP phổ biến nhất:

Xét nghiệm máu (xét nghiệm huyết thanh)

Xét nghiệm máu giúp phát hiện kháng thể kháng HP trong huyết thanh. Đây là phương pháp đơn giản, dễ thực hiện và không xâm lấn. Tuy nhiên, nhược điểm là không phân biệt được người đang nhiễm HP hiện tại hay chỉ từng nhiễm trong quá khứ, vì kháng thể có thể tồn tại lâu sau khi vi khuẩn đã bị tiêu diệt.

Nội soi dạ dày

Nội soi dạ dày là phương pháp xâm lấn, cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và lấy mẫu mô (sinh thiết) để xét nghiệm HP. Đây là phương pháp có độ chính xác cao, đồng thời giúp phát hiện các tổn thương như viêm, loét, dị sản hay ung thư dạ dày nếu có. Nội soi thường được chỉ định khi người bệnh có triệu chứng nặng hoặc dai dẳng.

Xét nghiệm hơi thở (xét nghiệm Urea Breath Test)

Xét nghiệm hơi thở là phương pháp không xâm lấn, có độ chính xác cao, được sử dụng phổ biến để chẩn đoán nhiễm HP và theo dõi sau điều trị. Người bệnh sẽ uống dung dịch có chứa ure được đánh dấu đồng vị, sau đó thở vào ống. Nếu có HP, vi khuẩn sẽ phân giải ure, giải phóng khí CO₂ đặc trưng trong hơi thở.

Xét nghiệm phân

Xét nghiệm kháng nguyên HP trong phân là phương pháp không xâm lấn, tiện lợi và có thể sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị. Phương pháp này đặc biệt hữu ích ở trẻ em hoặc những người không thể nội soi. Tuy nhiên, độ chính xác có thể bị ảnh hưởng nếu người bệnh đang dùng kháng sinh hoặc thuốc ức chế tiết acid.

Khi nào bạn cần xét nghiệm HP?

Xét nghiệm HP thường được chỉ định khi có nghi ngờ nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori - nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày - tá tràng và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Bạn nên thực hiện xét nghiệm HP trong các trường hợp sau:

• Có triệu chứng nghi ngờ bệnh dạ dày: Đau âm ỉ vùng thượng vị, đầy hơi, buồn nôn, ợ nóng, chướng bụng, ăn không tiêu, cảm giác khó chịu sau ăn.
• Có tiền sử viêm loét dạ dày - tá tràng hoặc từng điều trị HP: Để theo dõi hiệu quả điều trị và đánh giá nguy cơ tái nhiễm.
• Người thân từng mắc ung thư dạ dày: Vì vi khuẩn HP có liên quan đến nguy cơ ung thư, những người có yếu tố di truyền nên xét nghiệm sàng lọc sớm.
• Trẻ em có triệu chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Trước khi điều trị bằng thuốc kháng viêm NSAID dài ngày: Để phòng ngừa loét dạ dày do thuốc nếu có nhiễm HP.
• Tầm soát sức khỏe định kỳ ở người có yếu tố nguy cơ cao, đặc biệt ở những vùng có tỷ lệ nhiễm HP cao như Việt Nam.

Việc xét nghiệm HP giúp phát hiện sớm tình trạng nhiễm khuẩn và điều trị kịp thời, góp phần bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa lâu dài.

Kết quả xét nghiệm HP dương tính có ý nghĩa gì?

Kết quả xét nghiệm HP dương tính cho thấy bạn đang bị nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori trong dạ dày - một loại vi khuẩn có khả năng tồn tại trong môi trường acid mạnh và là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm.

Một số ý nghĩa chính khi bạn có kết quả HP dương tính:

• Nguy cơ cao mắc các bệnh lý dạ dày - tá tràng: Vi khuẩn HP là thủ phạm hàng đầu gây viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày - tá tràng và có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa nếu không được điều trị.
• Tăng nguy cơ ung thư dạ dày: HP được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm tác nhân gây ung thư dạ dày. Nhiễm kéo dài không kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ tiến triển thành dị sản hoặc ung thư.
• Cần điều trị tiệt trừ vi khuẩn HP: Với người dương tính và có triệu chứng, hoặc có nguy cơ cao, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị HP nhằm loại bỏ vi khuẩn, ngăn ngừa biến chứng.

Lưu ý: Kết quả xét nghiệm cần được đánh giá kết hợp với triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh để có hướng xử trí phù hợp.

Những câu hỏi thường gặp

Test HP giá bao nhiêu? Có đắt không?

Chi phí xét nghiệm HP phụ thuộc vào phương pháp được sử dụng. Tại các cơ sở y tế ở Việt Nam, mức giá tham khảo như sau:

• Xét nghiệm hơi thở (Urea Breath Test): 700.000 - 1.500.000 VNĐ;
• Xét nghiệm phân: 300.000 - 600.000 VNĐ;
• Xét nghiệm máu: 100.000 - 300.000 VNĐ;
• Nội soi và sinh thiết: 1.000.000 - 2.500.000 VNĐ (có thể cao hơn nếu bao gồm gây mê).

Lưu ý: Giá cả có thể thay đổi tùy theo cơ sở y tế và bảo hiểm y tế đi kèm. Nhìn chung, xét nghiệm HP là dịch vụ y tế phổ biến và chi phí hợp lý so với vai trò quan trọng trong chẩn đoán bệnh dạ dày.

Xét nghiệm HP có phải nhịn ăn không?

Việc có cần nhịn ăn hay không tùy thuộc vào loại xét nghiệm:

• Xét nghiệm hơi thở và nội soi: Cần nhịn ăn ít nhất 6 - 8 giờ trước khi thực hiện.
• Xét nghiệm máu: Không cần nhịn ăn.
• Xét nghiệm phân: Không cần nhịn ăn, nhưng nên tránh dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc ức chế acid ít nhất 2 tuần trước khi lấy mẫu.

Tốt nhất, bạn nên hỏi kỹ bác sĩ hoặc nhân viên y tế về yêu cầu cụ thể trước khi thực hiện xét nghiệm.

Xét nghiệm HP có thể phát hiện bao nhiêu loại?

Xét nghiệm HP không phân loại nhiều chủng vi khuẩn, mà chủ yếu xác định có hay không sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori. Tuy nhiên, trong xét nghiệm chuyên sâu (như sinh thiết hoặc nuôi cấy vi khuẩn), có thể xác định thêm các đặc điểm độc lực như CagA hoặc VacA, giúp đánh giá nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Đa số các xét nghiệm thông thường đều nhằm mục đích chẩn đoán nhiễm HP chứ không phân biệt chủng.

Xét nghiệm vi khuẩn HP có ảnh hưởng đến sức khỏe không?

Các phương pháp xét nghiệm HP phổ biến hiện nay đều an toàn, ít xâm lấn và không ảnh hưởng đến sức khỏe:

• Xét nghiệm máu, phân, hơi thở: Không gây đau, không có biến chứng.
• Nội soi: Có thể gây khó chịu tạm thời hoặc buồn nôn, nhưng thường được kiểm soát tốt, đặc biệt khi gây mê.

Điều quan trọng nhất là thực hiện xét nghiệm tại cơ sở y tế uy tín để đảm bảo kỹ thuật đúng chuẩn và an toàn.

Việc xét nghiệm HP không chỉ giúp phát hiện sớm vi khuẩn Helicobacter pylori - “thủ phạm thầm lặng” gây ra nhiều bệnh lý dạ dày nguy hiểm, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và phòng ngừa biến chứng lâu dài. Hiểu rõ các phương pháp xét nghiệm, thời điểm cần thực hiện và ý nghĩa kết quả sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe tiêu hóa. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ hoặc thuộc nhóm nguy cơ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định xét nghiệm HP phù hợp và kịp thời.