Xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và cách điều trị

Khi vi khuẩn thâm nhập vào máu, cơ thể có thể rơi vào trạng thái báo động toàn diện - đó là nhiễm khuẩn huyết. Để giành lại sự sống, việc xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và điều trị đúng cách là yếu tố quyết định.

Nhiễm khuẩn huyết là gì?

Nhiễm khuẩn huyết là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với nhiễm trùng, gây rối loạn chức năng ở một hoặc nhiều cơ quan. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng.

Để đánh giá mức độ ảnh hưởng của nhiễm khuẩn huyết lên từng cơ quan, các chỉ số sinh lý sau thường được sử dụng:

• Hệ hô hấp: Chỉ số PaO₂/FiO₂ phản ánh khả năng trao đổi khí của phổi.
• Huyết học: Số lượng tiểu cầu và các xét nghiệm đông máu như PT, aPTT giúp xác định nguy cơ xuất huyết hoặc huyết khối.
• Gan: Nồng độ bilirubin trong máu là chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng gan.
• Thận: Mức creatinin huyết thanh hoặc lượng nước tiểu cho thấy hiệu suất hoạt động của thận.
• Thần kinh: Thang điểm hôn mê Glasgow (GCS) được dùng để đánh giá mức độ ý thức.
• Tim mạch: Huyết áp thấp, tim đập nhanh hoặc cần dùng thuốc vận mạch là dấu hiệu của rối loạn tuần hoàn.

Ở trẻ em dưới 12 tuổi, đánh giá sẽ dựa trên các chỉ số phù hợp theo lứa tuổi như: Nhiệt độ, nhịp tim, nhịp thở, mức độ tỉnh táo, độ bão hòa oxy và thời gian mao mạch phục hồi. Nếu có thể đo huyết áp với thiết bị phù hợp, thông số này cũng sẽ được theo dõi.

Riêng đối với phụ nữ mang thai, việc đánh giá cần cẩn trọng hơn vì nhiều phản ứng sinh lý trong thai kỳ có thể khác biệt so với người bình thường khi mắc bệnh cấp tính.

Các xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết

Để nhận diện và xác định mức độ nghiêm trọng của nhiễm khuẩn huyết, bác sĩ sẽ dựa vào một loạt các xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng nhằm tìm ra dấu hiệu viêm, tổn thương cơ quan và căn nguyên nhiễm trùng.

Một trong những xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết thường được chỉ định đầu tiên là công thức máu toàn bộ. Dù không đặc hiệu, tình trạng tăng bạch cầu kèm “lệch trái” (tăng bạch cầu non), giảm bạch cầu, thiếu máu hay giảm tiểu cầu có thể gợi ý một phản ứng viêm hệ thống nghiêm trọng.

Cấy máu là xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết then chốt giúp xác định vi khuẩn gây bệnh. Nếu nghi ngờ liên quan đến catheter tĩnh mạch trung tâm, bác sĩ sẽ tiến hành lấy đầu catheter để nuôi cấy. Trường hợp mẫu cấy cho thấy ≥15 khuẩn lạc và vi khuẩn trùng khớp với mẫu máu, có thể xác định nhiễm khuẩn liên quan catheter. Trong môi trường hồi sức tích cực (ICU), nguy cơ gặp các vi khuẩn kháng thuốc cao như MRSA, VRE hoặc CRE khiến việc điều chỉnh kháng sinh theo kết quả cấy là rất cần thiết.

Khi nghi ngờ nhiễm trùng tiết niệu, xét nghiệm nước tiểu kèm nhuộm Gram và cấy nước tiểu sẽ được thực hiện. Nghiên cứu cho thấy nhiễm trùng đường tiểu liên quan catheter ở bệnh nhân ICU làm tăng đáng kể tỷ lệ tử vong và thời gian nằm viện.

Ngoài ra, để hỗ trợ xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết, các chỉ số sinh hóa khác cũng rất quan trọng:

• Bạch cầu tăng >12.000/μL hoặc giảm <4.000/μL.
• Hơn 10% bạch cầu non.
• Tăng đường huyết (>140 mg/dL) ngay cả khi không bị tiểu đường.
• CRP tăng mạnh.
• Lactate máu >2 mmol/L (≥4 mmol/L cho thấy sốc nhiễm khuẩn).
• Creatinin tăng >0,5 mg/dL.
• Tiểu ít <0,5 mL/kg/giờ kéo dài trên 2 giờ dù đã bù dịch đầy đủ.
• Rối loạn đông máu (INR >1,5 hoặc PTT >60 giây).
• Tiểu cầu <100.000/μL.
• Bilirubin toàn phần >4 mg/dL.
• Các dấu hiệu rối loạn nội tiết (hạ natri, tăng kali...) cũng có thể gợi ý suy thượng thận liên quan nhiễm khuẩn huyết.

Một trong những xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết có giá trị tiên lượng cao là do procalcitonin (PCT). Mức PCT tăng mạnh trong các nhiễm khuẩn nặng và thường liên quan đến nhiễm trùng do vi khuẩn. Kết hợp giữa PCT và CRP, đặc biệt khi theo dõi vào ngày thứ 4 điều trị, có thể giúp dự báo kết quả sống còn. Một nghiên cứu trên 581 bệnh nhân cho thấy, PCT xác định thành công đến 94 - 99% trường hợp nhiễm khuẩn huyết.

Cuối cùng, xét nghiệm xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết không thể thiếu trong lâm sàng hiện đại là presepsin - một chất chỉ điểm mới nổi có độ nhạy cao trong phát hiện nhiễm khuẩn do vi khuẩn.

Tóm lại, việc phối hợp đa dạng các xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết từ cơ bản đến chuyên sâu là yếu tố quyết định giúp chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.

Hướng điều trị nhiễm khuẩn huyết

Nhiễm khuẩn huyết là tình trạng cấp cứu y khoa, cần điều trị khẩn cấp tại bệnh viện - nhiều trường hợp phải vào khoa hồi sức tích cực (ICU). Mục tiêu chính của điều trị nhiễm khuẩn huyết là kiểm soát nhiễm khuẩn, ổn định huyết áp và hỗ trợ chức năng cơ quan:

• Kháng sinh tĩnh mạch: Được dùng sớm để tiêu diệt vi khuẩn, sau đó điều chỉnh theo kết quả cấy máu.
• Truyền dịch: Giúp phục hồi thể tích tuần hoàn và duy trì huyết áp.
• Liệu pháp oxy: Hỗ trợ hô hấp qua ống mũi, mặt nạ hoặc máy thở nếu cần.
• Thuốc vận mạch: Sử dụng khi huyết áp tụt, giúp co mạch và tăng áp lực tưới máu.
• Kiểm soát đường huyết: Dùng insulin nếu có rối loạn chuyển hóa.
• Lọc máu liên tục: Dành cho bệnh nhân suy thận cấp hoặc rối loạn nặng.
• Phẫu thuật/dẫn lưu ổ nhiễm: Loại bỏ mủ, mô hoại tử để chặn nguồn lây lan.

Điều trị nhiễm khuẩn huyết là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và can thiệp kịp thời để giảm nguy cơ biến chứng và tử vong.

Nhiễm khuẩn huyết là tình trạng cấp cứu y khoa nghiêm trọng, đòi hỏi chẩn đoán nhanh chóng và điều trị kịp thời. Các xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết đóng vai trò then chốt trong việc xác định nguyên nhân, mức độ tổn thương và theo dõi đáp ứng điều trị. Khi được kết hợp với phác đồ điều trị toàn diện - bao gồm kháng sinh, hồi sức tích cực và kiểm soát nguồn nhiễm - cơ hội sống sót của người bệnh sẽ được cải thiện rõ rệt. Nhận biết sớm và xử trí đúng là chìa khóa để vượt qua nhiễm khuẩn huyết một cách an toàn.

Vắc xin phế cầu giúp tăng cường miễn dịch, phòng ngừa hiệu quả các bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết do phế cầu khuẩn gây ra. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện có đầy đủ các loại vắc xin chính hãng: Prevenar 13, Pneumovax 23, Vaxneuvance (PCV15), Prevenar 20 và Synflorix. Đội ngũ y tế tận tâm, tiêm an toàn, quy trình nhanh gọn. Gọi ngay 1800 6928 (miễn phí) để được tư vấn và đặt lịch tiêm.