Xét nghiệm HCV ARN: Quy trình và những câu hỏi thường gặp

Viêm gan C là bệnh truyền nhiễm âm thầm và dễ tiến triển thành xơ gan, ung thư gan nếu không phát hiện sớm. Trong các kỹ thuật chẩn đoán hiện nay, xét nghiệm HCV ARN được xem là tiêu chuẩn quan trọng giúp xác định virus có đang hoạt động trong cơ thể hay không. Bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ vai trò, thời điểm, quy trình xét nghiệp và các câu hỏi thường gặp.

Xét nghiệm HCV ARN là gì?

Việc nắm rõ HCV gây hại như thế nào cho cơ thể sẽ giúp bạn hiểu vì sao xét nghiệm HCV ARN quan trọng trong quá trình chẩn đoán.

Virus HCV là tác nhân gây viêm gan C, một dạng viêm gan do virus lây qua đường máu. Khi xâm nhập vào cơ thể, HCV bắt đầu tấn công tế bào gan, gây viêm và làm suy giảm chức năng gan theo thời gian. Điểm đặc biệt của bệnh là giai đoạn đầu thường không có biểu hiện rõ rệt, khiến người bệnh dễ chủ quan. Tuy nhiên, virus vẫn âm thầm làm tổn thương mô gan, dẫn đến xơ gan, xơ gan mất bù hoặc thậm chí ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để xác định sự hiện diện của virus, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm HCV ARN nhằm tìm vật liệu di truyền RNA của virus trong máu.

Xét nghiệm HCV ARN là kỹ thuật sinh học phân tử dùng phương pháp RT-PCR để phát hiện và định lượng RNA của virus viêm gan C. Phương pháp này cho kết quả sớm, ngay từ khoảng 2 - 3 tuần sau phơi nhiễm, thời điểm cơ thể chưa kịp sinh kháng thể anti-HCV. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá mức độ hoạt động của virus, theo dõi điều trị và xác định người bệnh có đang ở giai đoạn cấp hay mạn tính.

Khi nào cần làm xét nghiệm HCV ARN?

Người bệnh được chỉ định thực hiện xét nghiệm HCV ARN trong nhiều trường hợp khác nhau, tùy thuộc yếu tố nguy cơ và biểu hiện lâm sàng. Đây là xét nghiệm giúp bác sĩ khẳng định bạn có nhiễm virus HCV hay không và bệnh đang ở giai đoạn nào.

• Khi người bệnh có triệu chứng nghi ngờ viêm gan C như mệt mỏi kéo dài, vàng da, nước tiểu sẫm, chán ăn.
• Khi kết quả xét nghiệm sàng lọc HCV Ab dương tính và bác sĩ cần xác định virus có đang hoạt động hay không.
• Khi người bệnh có phơi nhiễm nguy cơ cao như tiếp xúc máu, tai nạn nghề nghiệp, dùng chung kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm HCV.
• Khi theo dõi tiến triển bệnh ở bệnh nhân viêm gan C mạn tính hoặc đánh giá đáp ứng điều trị.
• Khi cần phân biệt viêm gan C cấp tính, viêm gan C mạn tính và xác định tải lượng virus trong từng giai đoạn.

Nhìn chung, bất kỳ ai có yếu tố nguy cơ đều nên xét nghiệm để phát hiện bệnh sớm, tránh biến chứng lâu dài.

Xét nghiệm HCV ARN bao lâu có kết quả và chi phí khoảng bao nhiêu?

Thời gian có kết quả và chi phí thường khác nhau giữa các cơ sở xét nghiệm, tuy nhiên thông tin dưới đây giúp bạn hình dung rõ hơn.

Thời gian có kết quả

Thông thường, xét nghiệm HCV ARN cho kết quả trong vòng 24 - 48 giờ, tùy loại xét nghiệm (định tính hoặc định lượng) và quy trình xử lý mẫu của từng phòng xét nghiệm. Với những nơi có trang thiết bị xét nghiệm hiện đại, bạn có thể nhận được kết quả sớm hơn.

Chi phí xét nghiệm

Chi phí xét nghiệm cũng thay đổi theo loại xét nghiệm định tính hay định lượng. Chi phí dao động tùy vào loại xét nghiệm được chỉ định:

• HCV ARN định tính: Chi phí thấp hơn, dùng để xác định có hay không sự hiện diện của virus.
• HCV ARN định lượng: Chi phí cao hơn vì đo được lượng virus trong máu, thường áp dụng trong điều trị và theo dõi.

Mức phí phổ biến hiện nay dao động trong khoảng từ vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng, tùy theo loại hình xét nghiệm và kỹ thuật sử dụng. Đây là chi phí hợp lý để đánh giá chính xác tình trạng nhiễm HCV và lên phác đồ điều trị phù hợp.

Quy trình xét nghiệm HCV ARN

Để đảm bảo xét nghiệm HCV ARN cho kết quả đáng tin cậy, quy trình thực hiện luôn được chuẩn hóa từ bước lấy mẫu cho đến lúc phân tích.

Bước 1: Lấy mẫu máu tĩnh mạch: Thông thường, người bệnh sẽ được lấy khoảng 2 ml máu từ tĩnh mạch. Mẫu máu được cho vào ống chuyên dụng để tránh làm ảnh hưởng đến vật liệu di truyền RNA vốn rất dễ bị phân hủy.

Bước 2: Xử lý và tách chiết RNA: Mẫu máu được đưa vào thiết bị tách chiết nhằm thu lấy RNA của virus HCV.

Bước 3: Thực hiện RT-PCR: RNA được phiên mã ngược thành DNA, sau đó khuếch đại bằng PCR. Máy phân tích sẽ ghi nhận tín hiệu huỳnh quang từ mẫu dò đặc hiệu của virus để xác định tải lượng.

Bước 4: Trả kết quả và tư vấn: Bác sĩ dựa vào nồng độ virus và các chỉ số liên quan để đánh giá tình trạng nhiễm, giai đoạn bệnh và đưa ra hướng điều trị.

Trong các giai đoạn trên, tính ổn định của RNA là yếu tố quan trọng vì virus HCV dễ bị phân hủy nếu mẫu không được xử lý đúng thời gian.

Câu hỏi thường gặp về xét nghiệm HCV ARN

Xét nghiệm HCV ARN và HCV Ab khác nhau như thế nào?

HCV Ab tìm kháng thể chống lại virus, còn xét nghiệm HCV ARN tìm RNA của virus. HCV ARN phát hiện sớm hơn và cho biết virus có đang hoạt động hay không.

Có cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm HCV ARN không?

Không bắt buộc phải nhịn ăn, nhưng bác sĩ có thể dặn ngừng một số thuốc để tránh ảnh hưởng kết quả.

Ngoài xét nghiệm HCV ARN còn cần làm xét nghiệm nào khác không?

Có. Bác sĩ có thể chỉ định thêm chức năng gan, siêu âm gan, hoặc xét nghiệm genotype để hỗ trợ điều trị.

Xét nghiệm HCV ARN là công cụ quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi viêm gan C, giúp phát hiện sớm virus và đánh giá mức độ hoạt động của bệnh. Thực hiện xét nghiệm đúng thời điểm sẽ hỗ trợ bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, hạn chế tiến triển sang xơ gan hoặc ung thư gan. Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ hoặc đã có xét nghiệm HCV Ab dương tính, hãy chủ động đến cơ sở y tế để được tư vấn thực hiện xét nghiệm kịp thời.