Vitamin A có tác dụng gì? Lợi ích sức khoẻ mà bạn nên biết

Trong số các vitamin tan trong chất béo, vitamin A được xem là một trong những dưỡng chất có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển, miễn dịch và thị lực của con người. Dù được nhắc đến thường xuyên, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ vitamin A có tác dụng gì đối với từng hệ cơ quan trong cơ thể. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể về vai trò, lợi ích, liều lượng khuyến nghị cũng như cách bổ sung vitamin A an toàn để bạn có thể bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.

Vitamin A có tác dụng gì đối với cơ thể?

Vai trò nổi bật nhất của vitamin A là hỗ trợ chức năng thị giác. Đây là thành phần cấu tạo nên rhodopsin, một protein trong võng mạc giúp mắt nhìn được trong điều kiện ánh sáng yếu. Thiếu vitamin A có thể gây quáng gà và trong tình trạng nghiêm trọng dẫn đến khô giác mạc, thậm chí mù lòa.

Ngoài thị lực, vitamin A còn góp phần duy trì sự toàn vẹn của biểu mô, bảo vệ da và niêm mạc. Điều này giúp cơ thể tạo thành hàng rào miễn dịch tự nhiên chống lại vi khuẩn và virus. Một số nghiên cứu cho thấy trẻ em được bổ sung đủ vitamin A có khả năng chống lại bệnh sởi và nhiễm trùng đường hô hấp tốt hơn.

Bên cạnh đó, vitamin A tham gia vào quá trình tăng trưởng và phát triển tế bào, đóng vai trò trong sự hình thành xương và duy trì sức khỏe sinh sản. Đây cũng là yếu tố quan trọng trong hoạt động bình thường của hệ miễn dịch, đảm bảo cơ thể có khả năng chống đỡ trước nhiều loại bệnh tật.

Các lợi ích nổi bật của vitamin A

Sau khi đã hiểu tổng quan vitamin A có tác dụng gì, chúng ta hãy đi sâu vào từng lợi ích cụ thể của dưỡng chất này đối với sức khỏe.

Hỗ trợ sức khỏe thị giác

Như đã đề cập, vitamin A là thành phần quan trọng của sắc tố rhodopsin. Bổ sung đầy đủ vitamin A giúp mắt điều chỉnh kịp thời khi thay đổi ánh sáng, hạn chế tình trạng mỏi mắt và phòng ngừa quáng gà. Ngoài ra, vitamin A còn giúp bảo vệ giác mạc, tránh nguy cơ loét và khô mắt, đặc biệt quan trọng đối với trẻ em ở các quốc gia đang phát triển.

Tăng cường hệ miễn dịch

Vitamin A kích thích sự sản xuất và hoạt động của các tế bào miễn dịch, đặc biệt là tế bào lympho T và B. Nhờ vậy, cơ thể có khả năng chống lại nhiễm trùng hiệu quả hơn. Việc bổ sung vitamin A đúng liều lượng còn giúp giảm nguy cơ tử vong ở trẻ em do các bệnh truyền nhiễm phổ biến.

Đảm bảo sức khỏe sinh sản

Đối với nam giới, vitamin A hỗ trợ sản xuất tinh trùng. Với nữ giới, vitamin A có vai trò trong quá trình phát triển trứng và sự hình thành thai nhi. Sự thiếu hụt vitamin A trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Góp phần phát triển xương và mô

Vitamin A có tác động đến quá trình tạo xương thông qua sự phối hợp với vitamin D và canxi. Nó tham gia vào sự phát triển bình thường của trẻ em và duy trì mật độ xương ở người trưởng thành. Tuy nhiên, thừa vitamin A cũng có thể gây loãng xương, do đó việc bổ sung cần hết sức cẩn trọng.

Duy trì sức khỏe da và niêm mạc

Vitamin A tham gia vào quá trình tái tạo tế bào da, hỗ trợ làm lành vết thương và duy trì sự mềm mại của biểu bì. Nhiều loại thuốc bôi và sản phẩm chăm sóc da chứa dẫn xuất của vitamin A như retinoid để điều trị mụn trứng cá và lão hóa.

Nguồn thực phẩm giàu vitamin A

Để bổ sung vitamin A, bạn có thể lựa chọn từ hai nhóm thực phẩm chính là nguồn động vật và nguồn thực vật.

• Thực phẩm từ động vật: Gan động vật (đặc biệt là gan bò, gan gà), sữa, phô mai, bơ, lòng đỏ trứng, cá béo như cá hồi và cá thu đều giàu retinol - dạng vitamin A dễ hấp thu nhất.
• Thực phẩm từ thực vật: Cà rốt, khoai lang, bí đỏ, xoài, rau bina, cải xanh, và các loại rau lá sẫm màu là nguồn beta-carotene dồi dào. Cơ thể sẽ chuyển hóa beta-carotene thành vitamin A khi cần thiết.

Một chế độ ăn cân bằng giữa hai nguồn thực phẩm này sẽ giúp cơ thể hấp thu vitamin A hiệu quả và an toàn hơn so với việc lạm dụng thực phẩm chức năng.

Liều lượng vitamin A nên bổ sung hàng ngày

Việc bổ sung vitamin A cần tuân theo khuyến nghị của các tổ chức y tế uy tín để tránh tình trạng thiếu hụt hoặc ngộ độc.

• Trẻ sơ sinh 0 - 6 tháng: 400mcg RAE/ngày;
• Trẻ 7 - 12 tháng: 500mcg RAE/ngày;
• Trẻ 1 - 3 tuổi: 300mcg RAE/ngày;
• Trẻ 4 - 8 tuổi: 400mcg RAE/ngày;
• Nam giới từ 14 tuổi trở lên: 900mcg RAE/ngày;
• Nữ giới từ 14 tuổi trở lên: 700mcg RAE/ngày;
• Phụ nữ mang thai: 770mcg RAE/ngày;
• Phụ nữ cho con bú: 1300mcg RAE/ngày.

(Đơn vị RAE = Retinol Activity Equivalents, tức tương đương hoạt tính của retinol).

Cần lưu ý rằng vượt quá 3000mcg RAE/ngày ở người trưởng thành có thể gây ngộ độc vitamin A với các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, gan to và thậm chí tổn thương gan mãn tính.

Thiếu và thừa vitamin A: Nguy cơ nào đáng lo ngại?

Tác hại khi thiếu vitamin A

Thiếu vitamin A thường gặp ở trẻ em và phụ nữ mang thai tại các nước đang phát triển. Hậu quả phổ biến nhất là quáng gà, khô mắt, loét giác mạc và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa có thể phòng ngừa được ở trẻ em.

Nguy cơ khi thừa vitamin A

Ngược lại, bổ sung quá nhiều vitamin A, đặc biệt là từ thực phẩm chức năng hoặc gan động vật, có thể gây độc tính. Triệu chứng bao gồm buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi, đau xương khớp và rối loạn gan. Phụ nữ mang thai thừa vitamin A còn có nguy cơ dị tật bẩm sinh cho thai nhi.

Qua bài viết, bạn đã có cái nhìn toàn diện hơn về vitamin A có tác dụng gì và tầm quan trọng của việc bổ sung đúng liều lượng. Vitamin A là dưỡng chất cần thiết cho thị lực, miễn dịch, sự phát triển và sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến thiếu hụt hoặc ngộ độc. Vì vậy, bạn nên bổ sung vitamin A chủ yếu từ thực phẩm tự nhiên, kết hợp với hướng dẫn của chuyên gia y tế nếu cần dùng thêm viên bổ sung.