Virus viêm não Nhật Bản là gì? Virus viêm não Nhật Bản lây truyền qua đường nào?

Bệnh viêm não Nhật Bản thường gặp ở trẻ em và bùng phát mạnh vào mùa hè tại các khu vực nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Với tỷ lệ tử vong và di chứng cao, viêm não Nhật Bản luôn là mối lo ngại lớn của ngành y tế và cộng đồng. Việc hiểu rõ về virus viêm não Nhật Bản, đường lây truyền và cách phòng ngừa là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là ở những vùng có nguy cơ cao.

Virus viêm não Nhật Bản là gì?

Nhiều người thắc mắc rằng virus gây viêm não Nhật Bản là gì? Flavivirus là gì? Virus viêm não Nhật Bản là một loại virus thuộc họ Flaviviridae, nhóm Flavivirus, thường phát triển trong tế bào phôi gà hoặc các hệ thống nuôi cấy mô.

Virus viêm não Nhật Bản (virus VNNB) có hình cầu, kích thước dao động trong khoảng 40 - 50 nanomet. Lõi virus chứa một chuỗi ARN đơn, mang chiều dương, được bao bọc bởi lớp vỏ capsid có cấu trúc đối xứng hình khối 20 mặt.

Virus viêm não Nhật Bản nhạy cảm với nhiệt độ cao, có thể bị bất hoạt ở 56 độ C sau 30 phút, 70 độ C sau 10 phút và chỉ cần 2 phút ở 100 độ C. Tuy nhiên, khi được bảo quản ở trạng thái đông lạnh, virus có thể tồn tại trong nhiều năm. Nguồn lây chính của virus là các loài chim hoang và gia súc, đặc biệt là lợn, khiến bệnh này trở thành một loại bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người phổ biến ở nhiều khu vực có điều kiện sinh thái phù hợp.

Bệnh viêm não Nhật Bản lây truyền qua đường nào?

Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm có vector trung gian là muỗi, chủ yếu thuộc loài Culex. Virus viêm não Nhật Bản không lây trực tiếp từ người sang người mà chủ yếu lây qua đường máu, thông qua muỗi hút máu từ động vật mang virus (thường là lợn, chim hoang dã), sau đó truyền sang người là vật chủ ngẫu nhiên.

Tại Việt Nam, bệnh thường bùng phát mạnh vào mùa hè, đặc biệt trong khoảng từ tháng 3 đến tháng 7, khi muỗi sinh sản nhiều và hoạt động mạnh. Trẻ em dưới 10 tuổi là nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Ngược lại, người lớn ít bị hơn vì có thể đã từng tiếp xúc với virus và phát triển kháng thể tự nhiên. Một khi đã mắc bệnh và hồi phục, cơ thể thường tạo được miễn dịch bền vững với virus này.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm não Nhật Bản

Sau thời gian ủ bệnh kéo dài từ 5 - 14 ngày (trung bình khoảng 1 tuần), người nhiễm virus viêm não Nhật Bản sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như:

• Sốt cao đột ngột, thường từ 39 - 40 độ C trở lên.
• Đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn mửa, đau vùng bụng.
• Trong vòng 1 - 2 ngày đầu có thể thấy cứng gáy, tăng trương lực cơ, mắt vận động bất thường, rối loạn ý thức từ lú lẫn đến mất ý thức, tăng phản xạ gân xương, giãn mạch rõ rệt.
• Trẻ em có thể bị tiêu chảy, nôn ói tương tự triệu chứng ngộ độc thực phẩm.

Giai đoạn toàn phát (thường từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh), các triệu chứng trở nên nặng nề hơn:

• Biểu hiện tổn thương rõ rệt ở hệ thần kinh trung ương như mê sảng, kích thích, lơ mơ, hôn mê sâu.
• Có các rối loạn thần kinh thực vật như thay da lúc đỏ lúc tái, vã mồ hôi, rối loạn nhịp thở, mạch đập nhanh, tăng tiết dịch đường hô hấp.
• Một số trường hợp xuất hiện ảo giác, co giật, rung cơ mặt hoặc tay chân.

Giai đoạn phục hồi thường diễn ra từ tuần thứ hai trở đi, khi thân nhiệt bắt đầu giảm và các biểu hiện thần kinh thuyên giảm. Tuy nhiên, người bệnh có thể gặp các biến chứng hậu nhiễm như:

• Viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, loét do nằm lâu.
• Rối loạn thần kinh giao cảm, rối loạn chuyển hóa hoặc tâm thần.
• Về lâu dài, người từng mắc bệnh có nguy cơ gặp phải các di chứng như động kinh, Parkinson hoặc suy giảm nhận thức có thể xuất hiện sau nhiều năm.

Điều trị và phòng ngừa bệnh như thế nào?

Hiện tại, chưa có thuốc đặc trị dành riêng cho viêm não Nhật Bản. Việc điều trị chủ yếu nhằm mục đích hồi sức, hỗ trợ và làm giảm các triệu chứng trong giai đoạn cấp tính của bệnh. Vì vậy, khi phát hiện người bệnh có các biểu hiện nghi ngờ, cần đưa đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và can thiệp y tế kịp thời.

Phòng bệnh vẫn là giải pháp quan trọng nhất, đặc biệt thông qua tiêm chủng vắc xin đầy đủ và đúng lịch. Lịch tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản gồm:

• Mũi đầu tiên: Khi trẻ tròn 1 tuổi.
• Mũi thứ hai: Cách mũi đầu tiên từ 1 - 2 tuần.
• Mũi thứ ba: Sau mũi thứ hai khoảng 1 năm.

Sau khi hoàn thành 3 mũi cơ bản, cần tiêm nhắc lại mỗi 3 - 4 năm một lần cho đến khi trẻ đủ 16 tuổi để duy trì hiệu quả bảo vệ.

Lưu ý quan trọng:

Việc chỉ tiêm 1 mũi vắc xin không đủ để tạo miễn dịch. Tiêm đủ 2 mũi sẽ giúp bảo vệ đạt khoảng 80% và nếu tiêm đủ 3 mũi, hiệu quả phòng bệnh có thể lên tới 90 - 95% trong vòng 3 năm. Do đó, tuân thủ lịch tiêm chủng là yếu tố then chốt để phòng ngừa hiệu quả căn bệnh nguy hiểm này.

Virus viêm não Nhật Bản có khả năng gây bệnh nghiêm trọng không chỉ ở người mà còn ở nhiều loài động vật như chim, lợn,… Vì vậy, việc tiêm vắc xin phòng ngừa là điều vô cùng quan trọng. Ngoài ra, cần kiểm soát và tiêu diệt muỗi (tác nhân trung gian truyền bệnh) bằng cách giữ vệ sinh môi trường sống, loại bỏ nơi muỗi sinh sản.

Tiêm vắc xin phòng viêm não Nhật Bản là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh và giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ tiêm chủng an toàn và chất lượng. Tại đây, khách hàng được phục vụ bởi đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại, cùng quy trình tiêm chủng nghiêm ngặt tuân thủ quy định của Bộ Y tế. Để được tư vấn và đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ hotline miễn phí 1800 6928.