Viêm tai giữa ứ dịch là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm tai giữa ứ dịch là tình trạng tích tụ dịch trong khoang tai giữa mà không có dấu hiệu nhiễm trùng cấp tính như sốt hay đau tai dữ dội. 

Bệnh thường xảy ra sau một đợt viêm tai giữa cấp tính, khi dịch không được dẫn lưu hoàn toàn và tiếp tục tồn tại trong tai giữa. Viêm tai giữa ứ dịch phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi từ 1 đến 3 tuổi, do cấu trúc vòi nhĩ chưa phát triển hoàn chỉnh và hệ miễn dịch còn yếu.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm tai giữa ứ dịch

Viêm tai giữa ứ dịch thường không gây ra các triệu chứng rầm rộ như viêm tai giữa cấp, nhưng vẫn có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt và sự phát triển của trẻ nhỏ. Các biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Giảm thính lực mức độ nhẹ đến trung bình, đặc biệt rõ ràng khi ở nơi ồn ào.
• Cảm giác ù tai, như có tiếng vọng hoặc âm thanh lạ trong tai.
• Cảm giác đầy, nặng tai, đôi khi mô tả như có nước trong tai.
• Trẻ nhỏ có thể biểu hiện chậm nói, phát âm không rõ do nghe kém.
• Một số trẻ thay đổi hành vi như lơ đãng, không phản ứng khi được gọi tên.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm tai giữa ứ dịch

Nếu không được phát hiện và xử trí đúng cách, viêm tai giữa ứ dịch có thể kéo dài và dẫn đến các biến chứng như:

• Suy giảm thính lực kéo dài, ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ.
• Viêm tai giữa mạn tính, làm tổn thương vĩnh viễn đến màng nhĩ và xương tai.
• Thủng màng nhĩ do áp lực tăng từ lượng dịch tích tụ.
• Viêm xương chũm, một biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khi:

• Trẻ có biểu hiện nghe kém, không đáp ứng với âm thanh xung quanh.
• Trẻ chậm nói hoặc có dấu hiệu phát triển ngôn ngữ bất thường.
• Trẻ hay kéo tai, cáu kỉnh, khó chịu, nhất là về đêm.
• Có dịch chảy từ tai, dù không đau hay sốt.
• Các triệu chứng kéo dài trên ba tuần mà không cải thiện.

Tình trạng này thường khởi phát do rối loạn chức năng vòi nhĩ - ống nối giữa tai giữa và vòm họng, làm mất khả năng cân bằng áp suất và dẫn lưu dịch. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Nhiễm trùng đường hô hấp trên (cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang) làm sưng viêm niêm mạc và tắc nghẽn vòi nhĩ.
• Dị ứng gây phù nề đường hô hấp, ảnh hưởng đến khả năng thông khí của vòi nhĩ.
• Thay đổi áp suất đột ngột như khi đi máy bay hoặc lặn sâu.
• Các bất thường cấu trúc như u vòm họng, polyp mũi, hoặc sứt môi - hở hàm ếch.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm tai giữa ứ dịch?

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Các đối tượng có nguy cơ cao bao gồm:

• Trẻ từ 1 đến 3 tuổi do cấu trúc vòi nhĩ còn ngắn và nằm ngang.
• Trẻ đi học nhà trẻ, tiếp xúc với nhiều nguồn lây nhiễm.
• Trẻ bú bình trong tư thế nằm, tạo điều kiện cho dịch chảy ngược vào tai.
• Người có tiền sử viêm tai giữa nhiều lần.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm tai giữa ứ dịch

Một số yếu tố góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh bao gồm:

• Khói thuốc lá thụ động làm tăng viêm nhiễm đường hô hấp.
• Dị ứng theo mùa gây viêm niêm mạc mũi - họng.
• Môi trường ô nhiễm hoặc điều kiện sống chật hẹp.
• Yếu tố di truyền trong gia đình có người từng mắc bệnh tai giữa.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm viêm tai giữa ứ dịch

Chẩn đoán viêm tai giữa ứ dịch chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm hỗ trợ:

• Soi tai để quan sát màng nhĩ, đánh giá có dịch sau màng nhĩ.
• Đo nhĩ lượng giúp xác định mức độ di động của màng nhĩ và áp lực trong tai.
• Đo thính lực để đánh giá mức độ nghe của người bệnh.
• Nội soi mũi họng để kiểm tra vòi nhĩ và loại trừ các nguyên nhân khác.

Điều trị viêm tai giữa ứ dịch

Nội khoa:

• Trường hợp bệnh nhẹ, bác sĩ có thể đề nghị theo dõi 4 đến 6 tuần nếu không có nguy cơ cao.
• Thuốc giảm nghẹt mũi, kháng histamin hoặc corticosteroid có thể được dùng để giảm viêm và cải thiện dẫn lưu dịch.
• Điều trị nguyên nhân nền như dị ứng hoặc viêm mũi xoang.

Ngoại khoa:

• Nếu tình trạng kéo dài trên 3 tháng hoặc ảnh hưởng đến thính lực, có thể cần đặt ống thông khí màng nhĩ (ống dẫn lưu).
• Trường hợp có nguyên nhân cơ học như u vòm họng, cần phẫu thuật loại bỏ.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của viêm tai giữa ứ dịch

Chế độ sinh hoạt:

• Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá và môi trường ô nhiễm.
• Hạn chế cho trẻ bú bình khi nằm.
• Vệ sinh mũi họng thường xuyên, đặc biệt trong mùa lạnh.
• Điều trị triệt để các bệnh lý đường hô hấp trên.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tăng cường dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt vitamin A, C và kẽm để nâng cao miễn dịch.
• Uống đủ nước và giữ ẩm không khí trong phòng.

Phòng ngừa viêm tai giữa ứ dịch

Đặc hiệu

Một trong những biện pháp phòng ngừa đặc hiệu hiệu quả nhất đối với viêm tai giữa ứ dịch là tiêm ngừa đầy đủ các loại vắc xin, đặc biệt là vắc xin cúm và vắc xin phế cầu cho trẻ nhỏ. Các loại vắc xin này giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp trên, yếu tố khởi phát phổ biến dẫn đến viêm tai giữa. Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, giảm lây lan mầm bệnh. Vì vậy, cha mẹ cần tuân thủ lịch tiêm chủng định kỳ theo hướng dẫn của cơ quan y tế.

Không đặc hiệu

Bên cạnh tiêm ngừa, các biện pháp phòng ngừa không đặc hiệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Cần giữ vệ sinh cá nhân tốt, đặc biệt là rửa tay thường xuyên để ngăn chặn vi khuẩn, virus xâm nhập. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm cúm, nhất là trong mùa dịch. Đồng thời, nên giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh và tránh những thay đổi áp suất đột ngột như khi đi máy bay hoặc lặn sâu để bảo vệ tai giữa khỏi tổn thương.

Viêm tai giữa ứ dịch là bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ, có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe và phát triển ngôn ngữ nếu không được điều trị đúng cách. Việc theo dõi triệu chứng, can thiệp kịp thời và áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giúp kiểm soát và giảm thiểu các biến chứng do bệnh gây ra.

Để chủ động phòng ngừa viêm tai giữa ứ dịch và các bệnh lý hô hấp thường gặp, đặc biệt ở trẻ nhỏ, việc tiêm phòng đầy đủ là vô cùng cần thiết. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các loại vắc xin uy tín như vắc xin cúm, phế cầu với đội ngũ nhân viên y tế tận tâm, cơ sở vật chất hiện đại, quy trình an toàn, nhanh chóng. Hãy đến ngay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn lịch tiêm phù hợp và bảo vệ sức khỏe thính giác cho con em bạn từ hôm nay!