Viêm phổi do virus Mycoplasma: Nhận biết sớm tránh biến chứng

Viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma pneumoniae khởi phát âm thầm, triệu chứng nhẹ, dễ nhầm với cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già và người suy giảm miễn dịch. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ triệu chứng, mức độ nguy hiểm và cách phòng ngừa viêm phổi do Mycoplasma hiệu quả nhất.

Viêm phổi do virus Mycoplasma là gì? Đối tượng dễ mắc?

Mycoplasma là một nhóm vi sinh vật cực nhỏ, được xem là những sinh vật sống nhỏ nhất có thể tồn tại độc lập trong tự nhiên. Trên thế giới, đã có hơn 120 loài Mycoplasma được xác định, trong đó khoảng 13 loài có thể ký sinh trong cơ thể người. Tuy nhiên, chỉ có 4 loài Mycoplasma được chứng minh có khả năng gây bệnh, nổi bật nhất là Mycoplasma pneumoniae, tác nhân chính gây các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt là viêm phổi ở trẻ em.

Mycoplasma pneumoniae lây truyền chủ yếu qua các giọt bắn chứa vi khuẩn được phát tán khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Những giọt bắn này có thể lơ lửng trong không khí hoặc bám trên bề mặt đồ vật, từ đó khiến người khác dễ bị lây nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Chính vì vậy, các môi trường đông đúc như trường học, nhà trẻ, khu nội trú, viện dưỡng lão là những nơi có nguy cơ bùng phát dịch viêm phổi do Mycoplasma cao.

Viêm phổi do Mycoplasma là một dạng viêm phổi không điển hình, chiếm 15 - 20% các trường hợp viêm phổi cộng đồng. Khác với viêm phổi do phế cầu, bệnh này có diễn tiến chậm, triệu chứng nhẹ ở giai đoạn đầu nên dễ bị bỏ qua. Bệnh có thể xảy ra quanh năm, nhưng hay gặp hơn vào cuối thu - đầu đông. 

Đối tượng dễ mắc:

• Trẻ từ 5 - 15 tuổi, nhất là trẻ em đang học nội trú, sinh hoạt tập thể.
• Người sống, làm việc ở môi trường tập thể đông người như doanh trại, ký túc xá.
• Người cao tuổi, đặc biệt khi sức đề kháng suy giảm theo tuổi tác.
• Người mắc các bệnh làm suy yếu hệ miễn dịch, chẳng hạn như HIV/AIDS,...
• Người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch như steroid kéo dài, liệu pháp sinh học, hóa trị ung thư,...
• Những người mắc bệnh phổi mạn tính (COPD, hen suyễn).
• Người mắc bệnh hồng cầu hình liềm - do hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp.
• Những người sống cùng nhà hoặc tiếp xúc gần với người đã nhiễm bệnh, do vi khuẩn dễ lây lan qua giọt bắn khi ho, hắt hơi.

Triệu chứng viêm phổi do virus Mycoplasma

Mycoplasma pneumoniae là nguyên nhân viêm phổi không điển hình với tỷ lệ chiếm khoảng 10 - 40% các trường hợp CAP tùy nhóm tuổi và vùng địa lý, trong khi phần lớn chỉ gặp các triệu chứng nhẹ của viêm đường hô hấp trên hoặc không có triệu chứng rõ ràng. Viêm phổi do Mycoplasma thường khởi phát từ từ, diễn tiến chậm, với các triệu chứng không điển hình dễ khiến người bệnh chủ quan hoặc nhầm lẫn với cảm lạnh, cúm thông thường. Một số biểu hiện chính bao gồm:

• Ho khan kéo dài: Đây là triệu chứng nổi bật nhất. Ho thường bắt đầu nhẹ, sau đó tăng dần, dai dẳng trong 2 - 4 tuần, có khi lên tới 6 tuần. Ho khan hoặc ho có ít đờm, có thể gây đau ngực khi ho.
• Sốt nhẹ hoặc vừa: Bệnh nhân có thể sốt 37,5 - 39°C, hiếm khi sốt cao, kèm mệt mỏi, uể oải.
• Đau họng, khàn giọng: Mycoplasma có thẻ gây viêm họng, viêm thanh quản nhẹ kèm theo các dấu hiệu sưng đỏ họng.
• Chảy mũi, nghẹt mũi, hắt hơi: Thường gặp ở trẻ em, biểu hiện như viêm mũi họng cấp.
• Đau đầu, đau mỏi cơ, chán ăn, mệt mỏi: Các triệu chứng toàn thân không đặc hiệu, nhưng hay xuất hiện.
• Đau ngực nhẹ hoặc khó thở: Một số người có cảm giác nặng ngực, khó thở khi hoạt động, đặc biệt ở trẻ nhỏ hoặc người mắc bệnh nền hô hấp.
• Khám phổi: Bác sĩ có thể nghe thấy ran rít, ran ẩm nhỏ hạt rải rác hai phổi, nhưng các triệu chứng lâm sàng thường không tương xứng với mức độ tổn thương thấy trên X-quang phổi - đây chính là dấu hiệu gợi ý viêm phổi không điển hình.

Viêm phổi do Mycoplasma có nguy hiểm không?

Viêm phổi do Mycoplasma pneumoniae thường được xếp vào nhóm viêm phổi không điển hình vì triệu chứng khởi phát âm thầm, diễn tiến chậm và ít khi gây biến chứng nặng nếu được phát hiện, điều trị đúng cách. Đa số người bệnh, đặc biệt là người trẻ, có thể hồi phục hoàn toàn sau 2 - 4 tuần điều trị bằng kháng sinh phù hợp. 

Tuy nhiên, bệnh vẫn tiềm ẩn nguy hiểm, đặc biệt ở các trường hợp:

• Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi hoặc người già trên 65 tuổi.
• Người mắc bệnh mạn tính như hen suyễn, COPD, tim mạch, tiểu đường.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm (HIV/AIDS, đang hóa trị, ghép tạng…).
• Người không được chẩn đoán, điều trị sớm, dẫn đến kéo dài thời gian mắc bệnh.

Trong các trường hợp nặng, viêm phổi do Mycoplasma có thể gây biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Viêm phổi nặng, suy hô hấp, cần thở máy.
• Biến chứng ngoài phổi như viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim, hồng ban đa dạng, hội chứng Stevens-Johnson.
• Bội nhiễm vi khuẩn khác, làm bệnh nặng hơn, kéo dài thời gian điều trị.

Khi nào cần đi khám ngay? Người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế nếu xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như:

• Khó thở, thở nhanh, tím tái môi, đầu chi.
• Ho kéo dài hơn 2 tuần không cải thiện, kèm sốt cao.
• Đau ngực dữ dội, lơ mơ, bỏ ăn, nôn nhiều.
• Trẻ nhỏ quấy khóc liên tục, bú kém, li bì.

Phòng ngừa viêm phổi do Mycoplasma

Viêm phổi do Mycoplasma pneumoniae lây qua đường hô hấp, chủ yếu qua các giọt bắn li ti khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện… Vì vậy, để hạn chế lây lan và phòng ngừa hiệu quả, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho/hắt hơi, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc chăm sóc người bệnh để hạn chế lây lan Mycoplasma.
• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Tránh dùng chung đồ cá nhân, hạn chế đến nơi đông đúc khi đang có dịch bệnh hô hấp để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ không gian sinh hoạt, học tập, làm việc thông thoáng, sạch sẽ; thường xuyên lau chùi, khử khuẩn bề mặt tiếp xúc.
• Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đủ chất, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, tránh stress và không hút thuốc lá, uống rượu bia để nâng cao miễn dịch.
• Tiêm phòng vắc xin phòng các bệnh hô hấp khác: Hiện nay chưa có vắc xin phòng ngừa Mycoplasma pneumoniae, tuy nhiên tiêm các loại vắc xin phòng cúm, phế cầu sẽ giảm nguy cơ mắc hoặc bội nhiễm vi khuẩn, giúp hạn chế biến chứng nặng khi mắc viêm phổi.
• Theo dõi sức khỏe, khám sớm khi có triệu chứng: Khi xuất hiện ho kéo dài trên 7 ngày, sốt, đau ngực, khó thở… cần đi khám ngay để được chẩn đoán, điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển nặng, giảm khả năng lây lan ra cộng đồng.

Hy vọng qua bài viết này bạn hiểu rõ viêm phổi do virus Mycoplasma. Viêm phổi do Mycoplasma pneumoniae thường khởi phát âm thầm, triệu chứng không điển hình nên dễ bị bỏ qua hoặc chẩn đoán muộn. Dù đa phần trường hợp bệnh có thể hồi phục tốt nếu điều trị sớm, nhưng ở trẻ nhỏ, người già hoặc người suy giảm miễn dịch, viêm phổi Mycoplasma vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn đang quan tâm đến các chương trình tiêm chủng để bảo vệ sức khỏe, hãy liên hệ ngay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được hỗ trợ nhé!