Viêm phổi do phế cầu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm phổi do phế cầu là bệnh nhiễm trùng phổi do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae gây ra. Vi khuẩn này có thể lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện gần. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhiều hơn ở trẻ em, người già và người suy giảm miễn dịch.

Khi xâm nhập vào phổi, phế cầu khuẩn gây viêm, làm tổn thương nhu mô phổi và gây tích tụ dịch trong phế nang. Người bệnh thường có các triệu chứng như sốt cao, ho, khó thở, đau ngực. Nếu không được điều trị đúng cách, viêm phổi do phế cầu có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm phổi do phế cầu

Triệu chứng của viêm phổi do phế cầu thường xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh chóng. Mức độ biểu hiện có thể thay đổi tùy vào độ tuổi, tình trạng miễn dịch và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Sốt cao, ớn lạnh hoặc đổ mồ hôi lạnh.
• Ho có đờm vàng hoặc xanh.
• Đau ngực, đặc biệt khi ho hoặc hít sâu.
• Khó thở, thở nhanh hoặc thở khò khè.
• Mệt mỏi, đau đầu, chán ăn.
• Ở trẻ em có thể kèm theo nôn ói, bú kém, thở rút lõm ngực.
• Ở người cao tuổi, biểu hiện có thể không điển hình như lú lẫn, giảm tri giác.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này có vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Viêm phổi do phế cầu

Biến chứng khi mắc bệnh viêm phổi do phế cầu thường nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già, hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các vấn đề nguy hiểm như:

• Tràn dịch màng phổi: Dịch tích tụ giữa các lớp màng bao quanh phổi gây đau ngực và khó thở.
• Áp xe phổi: Tình trạng hình thành ổ mủ trong nhu mô phổi, thường do vi khuẩn kháng thuốc hoặc điều trị muộn.
• Nhiễm trùng huyết (nhiễm khuẩn huyết): Vi khuẩn từ phổi lan vào máu, gây rối loạn chức năng các cơ quan, đe dọa tính mạng.
• Suy hô hấp: Phổi mất khả năng trao đổi khí hiệu quả, có thể cần hỗ trợ thở máy.
• Viêm màng não do phế cầu: Vi khuẩn lan đến hệ thần kinh trung ương, gây viêm màng não – một biến chứng nặng nề với tỷ lệ tử vong và di chứng cao.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu nghi ngờ viêm phổi do phế cầu như:

• Sốt cao kéo dài không dứt.
• Ho nhiều, có đờm vàng, xanh hoặc lẫn máu.
• Khó thở, đau ngực khi hít sâu.
• Mệt mỏi, lừ đừ, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.

Viêm phổi do phế cầu là bệnh nhiễm trùng phổi do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae gây ra. Vi khuẩn này có thể tồn tại sẵn trong đường hô hấp mà không gây bệnh, nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc gặp điều kiện thuận lợi, chúng có thể tấn công và gây viêm phổi.

Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Nhiễm khuẩn hô hấp trên như cảm cúm, viêm xoang, viêm họng.
• Hệ miễn dịch suy giảm, như ở người già, trẻ nhỏ, bệnh nhân ung thư, tiểu đường hoặc HIV/AIDS.
• Hút thuốc lá làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Tiếp xúc gần người mắc bệnh hoặc mang vi khuẩn phế cầu.
• Không tiêm phòng vắc xin phòng phế cầu, đặc biệt là ở nhóm nguy cơ cao.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm phổi do phế cầu?

Bất kỳ ai cũng có thể mắc viêm phổi do phế cầu, tuy nhiên bệnh thường phổ biến hơn ở trẻ dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi, người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, COPD, hen suyễn hoặc người có hệ miễn dịch suy giảm (ung thư, HIV/AIDS, hóa trị…). Ngoài ra, những người hút thuốc lá, sống trong môi trường ô nhiễm hay chưa tiêm ngừa đầy đủ vắc xin phế cầu cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm phổi do phế cầu

Một số yếu tố có thể khiến bạn dễ mắc viêm phổi do phế cầu hơn, bao gồm:

• Tuổi cao hoặc trẻ nhỏ, hệ miễn dịch yếu kém ở hai nhóm tuổi này.
• Hút thuốc lá làm tổn thương đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc điều trị.
• Không tiêm ngừa vắc xin phế cầu đầy đủ.
• Sống trong môi trường đông đúc, ô nhiễm hoặc chăm sóc tại viện dưỡng lão.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm viêm phổi do phế cầu

Để chẩn đoán viêm phổi do phế cầu, bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân và mức độ bệnh. Một số phương pháp thường được sử dụng bao gồm:

• Chụp X-quang ngực: Giúp phát hiện các tổn thương phổi đặc trưng do viêm.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá chỉ số bạch cầu, CRP, procalcitonin nhằm xác định mức độ viêm và đáp ứng điều trị.
• Cấy máu: Tìm vi khuẩn phế cầu trong máu nếu nghi ngờ nhiễm trùng huyết.
• Xét nghiệm đờm: Tìm vi khuẩn phế cầu hoặc các tác nhân khác gây viêm phổi.
• Test kháng nguyên nước tiểu: Phát hiện kháng nguyên phế cầu giúp chẩn đoán nhanh.

Điều trị viêm phổi do phế cầu

Nội khoa

Điều trị viêm phổi do phế cầu chủ yếu là dùng thuốc kháng sinh kết hợp chăm sóc hỗ trợ. Việc điều trị sớm và đúng phác đồ sẽ giúp cải thiện nhanh triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Kháng sinh là lựa chọn đầu tay, thường dùng nhóm beta-lactam (penicillin, amoxicillin-clavulanate) hoặc cephalosporin. Trong trường hợp nặng, có thể phối hợp với macrolide hoặc quinolone. Bên cạnh đó, bệnh nhân được hỗ trợ hạ sốt, giảm ho, bổ sung nước và điện giải, oxy nếu cần thiết.

Ngoại khoa

Hiếm khi được áp dụng, chỉ cân nhắc khi có biến chứng nghiêm trọng như tràn mủ màng phổi, áp xe phổi không đáp ứng với điều trị nội khoa. Trong các trường hợp này, can thiệp dẫn lưu hoặc phẫu thuật là cần thiết.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của viêm phổi do phế cầu

Chế độ sinh hoạt

Dưới đây là những thói quen sinh hoạt có thể giúp hạn chế diễn tiến của viêm phổi do phế cầu:

• Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể hồi phục nhanh hơn.
• Duy trì môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí, tránh khói bụi và ô nhiễm.
• Tập thở sâu, vận động nhẹ nhàng sau giai đoạn cấp để giúp phổi giãn nở tốt hơn.
• Không hút thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với người đang mắc bệnh hô hấp.

Chế độ dinh dưỡng

Một chế độ ăn giàu đạm, vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch. Ưu tiên bổ sung thực phẩm dễ tiêu hóa, uống đủ nước và hạn chế đồ ăn nhiều đường, dầu mỡ.

Phòng ngừa viêm phổi do phế cầu

Đặc hiệu

Tiêm vắc xin phế cầu là biện pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa viêm phổi do phế cầu khuẩn, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh nền mạn tính. Ngoài ra, tiêm ngừa cúm hằng năm cũng giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng phối hợp làm nặng bệnh.

Không đặc hiệu

Để giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế lây lan, cần:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp.
• Tránh hút thuốc lá và hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
• Vệ sinh không gian sống sạch sẽ, thông thoáng.
• Duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất để tăng cường sức đề kháng.

Viêm phổi do phế cầu là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và chủ động bảo vệ sức khỏe. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về căn bệnh này là bước quan trọng để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và biến chứng nguy hiểm.

Hãy chủ động phòng ngừa viêm phổi do phế cầu bằng cách tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao. Đến ngay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm chủng an toàn, đúng lịch, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.