Vì sao huyết áp tăng về chiều? Hiểu đúng để kiểm soát hiệu quả

Bạn có bao giờ để ý rằng vào buổi chiều, cơ thể thường cảm thấy mệt mỏi hơn, dễ chóng mặt hoặc tim đập nhanh bất thường? Mặc dù huyết áp tăng vào buổi chiều không phải là một đặc trưng sinh lý phổ biến, hiện tượng này vẫn có thể xảy ra ở một số người khỏe mạnh do ảnh hưởng của căng thẳng, chế độ ăn hoặc hoạt động trong ngày. Theo nhịp sinh học, huyết áp thường tăng mạnh vào buổi sáng (morning surge), rồi có thể tiếp tục tăng dần trong ngày, đạt đỉnh vào buổi giữa trưa hoặc cuối buổi chiều, sau đó giảm vào buổi tối. Sự biến động huyết áp cá nhân có thể bị ảnh hưởng bởi stress, chế độ ăn hoặc thuốc.

Biến động huyết áp trong ngày và xu hướng huyết áp tăng về chiều

Trước tiên, cần hiểu rằng huyết áp của chúng ta không cố định trong ngày. Nó biến động theo nhịp sinh học, buổi sáng khi vừa thức dậy, huyết áp thường tăng nhanh và đạt đỉnh vào giữa trưa, sau đó giảm dần vào buổi chiều và tối.

Một số người có thể ghi nhận huyết áp tăng vào buổi chiều, tuy nhiên, theo nhịp sinh học bình thường, huyết áp thường đạt đỉnh vào buổi sáng hoặc giữa trưa rồi giảm dần về chiều và tối. Việc tăng huyết áp chiều có thể liên quan đến yếu tố cá nhân như stress, ăn mặn hoặc dùng chất kích thích.

• Hoạt động thể chất và trí não: Sau một ngày làm việc, học tập, cơ thể và não bộ đều chịu áp lực, dễ làm huyết áp tăng.
• Ăn uống: Buổi trưa, nhiều người dùng thực phẩm mặn, nhiều dầu mỡ, hoặc cà phê, trà… Những yếu tố này có thể khiến huyết áp tăng cao hơn vào buổi chiều.
• Căng thẳng và hormone: Các hormone như cortisol, adrenaline thường dao động trong ngày, và chiều tối là thời điểm dễ xuất hiện sự mất cân bằng.

Việc nắm bắt quy luật này giúp bạn không hoang mang khi thấy huyết áp thay đổi, đồng thời có hướng theo dõi chính xác hơn.

Nguyên nhân khiến huyết áp tăng về chiều

Có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, từ sinh lý tự nhiên đến bệnh lý tiềm ẩn. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Lối sống và thói quen hàng ngày

• Ăn quá mặn hoặc quá nhiều: Thức ăn nhiều muối khiến cơ thể giữ nước, làm tăng áp lực lên thành mạch máu.
• Uống cà phê, trà đặc, nước tăng lực: Những loại đồ uống này kích thích hệ thần kinh, làm tim đập nhanh hơn.
• Ít vận động: Ngồi làm việc cả ngày mà không vận động cũng khiến máu lưu thông kém, dễ gây tăng huyết áp.

Stress và áp lực công việc:

Buổi chiều thường là thời điểm công việc dồn dập, dễ căng thẳng. Stress kéo dài khiến cơ thể tiết nhiều hormone gây co mạch, từ đó huyết áp tăng cao. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng huyết áp tăng về chiều ở người trẻ tuổi.

Tuổi tác và bệnh nền:

• Người trung niên, cao tuổi thường có mạch máu kém đàn hồi hơn, dễ tăng huyết áp vào cuối ngày.
• Bệnh nhân tiểu đường, mỡ máu hoặc bệnh suy thận mạn tính cũng dễ gặp tình trạng này hơn.

Tác động tiêu cực của tình trạng huyết áp tăng về chiều

Nhiều người có xu hướng chủ quan, cho rằng việc đo huyết áp vào buổi sáng với kết quả bình thường là đủ để đánh giá tình trạng huyết áp tổng thể. Tuy nhiên, các bằng chứng y học cho thấy huyết áp tăng vào buổi chiều hoặc tối vẫn có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng và không nên bỏ qua:

Gia tăng nguy cơ đột quỵ

Sự tăng huyết áp đột ngột tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày đều có thể làm tăng khả năng xảy ra biến cố mạch máu não. Dù tỷ lệ đột quỵ cao nhất thường xảy ra vào buổi sáng (hiện tượng morning surge), việc huyết áp tăng vào buổi chiều hoặc tối cũng cần được theo dõi chặt chẽ để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Gây ra các triệu chứng cơ năng

Tình trạng huyết áp tăng vào chiều có thể gây mệt mỏi, đau đầu, hoa mắt hoặc giảm khả năng tập trung. Những biểu hiện này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc, khả năng vận động và chất lượng sống hàng ngày.

Tổn thương cơ quan đích âm thầm

Huyết áp cao kéo dài, dù không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng, vẫn có thể âm thầm gây tổn thương mạch máu, tim và thận. Những tổn thương này thường diễn tiến chậm nhưng có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng về lâu dài nếu không được kiểm soát kịp thời.

Cách kiểm soát huyết áp

Đừng lo lắng quá nhiều, bởi chỉ cần thay đổi lối sống và theo dõi cẩn thận, bạn hoàn toàn có thể giữ huyết áp trong mức an toàn.

Theo dõi và ghi chép huyết áp thường xuyên:

• Nên đo huyết áp ít nhất 2 lần/ngày: Buổi sáng và buổi chiều.
• Ghi lại số liệu để bác sĩ có thể đánh giá tình trạng huyết áp tăng về chiều một cách chính xác.
• Sử dụng máy đo huyết áp điện tử tại nhà để tiện theo dõi.

Điều chỉnh chế độ ăn uống:

• Giảm muối: Chỉ nên dùng khoảng 5g muối/ngày.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây: Giúp bổ sung kali, cân bằng huyết áp.
• Hạn chế đồ chiên xào, nhiều mỡ động vật: Đây là thủ phạm chính gây xơ vữa động mạch.

Quản lý stress và nghỉ ngơi hợp lý:

• Tập hít thở sâu, thiền hoặc yoga để giảm căng thẳng.
• Tránh làm việc liên tục quá lâu; hãy đứng dậy vận động sau mỗi 1 - 2 giờ.
• Ngủ đủ giấc để cơ thể phục hồi.

Vận động thể chất đều đặn:

• Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để đi bộ, đạp xe, hoặc tập thể dục nhẹ.
• Không nên tập luyện quá sức vào buổi chiều tối nếu bạn dễ bị huyết áp cao.

Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ:

Nếu bạn đang điều trị tăng huyết áp, cần uống thuốc đúng giờ và tái khám định kỳ. Tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc khi thấy huyết áp bình thường vào buổi sáng, vì buổi chiều vẫn có thể tăng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nhiều người thường chủ quan khi thấy chỉ số huyết áp dao động trong ngày, đặc biệt là tình trạng huyết áp tăng về chiều. Tuy nhiên, có những dấu hiệu bạn tuyệt đối không nên bỏ qua. Nếu huyết áp của bạn buổi chiều thường xuyên vượt mức 140/90 mmHg, đó là lời cảnh báo cơ thể đang chịu áp lực lớn và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Ngoài ra, hãy chú ý đến các triệu chứng đi kèm như đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, tức ngực, khó thở hoặc tim đập nhanh bất thường. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy mạch máu, tim hoặc não bộ của bạn đang bị ảnh hưởng.

Ngay cả khi bạn đã điều chỉnh chế độ ăn, sinh hoạt, tập luyện đều đặn mà tình trạng huyết áp tăng về chiều vẫn không cải thiện, việc đến gặp bác sĩ là vô cùng cần thiết. Các bác sĩ sẽ giúp bạn xác định nguyên nhân chính xác, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, cũng như theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Điều trị sớm và đúng cách chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch và duy trì một cuộc sống an toàn, khỏe mạnh.

Hiện tượng huyết áp tăng về chiều không phải là một quy luật sinh lý phổ biến, nhưng có thể xảy ra ở một số người do ảnh hưởng của stress, chế độ ăn, lối sống hoặc các bệnh lý nền. Việc hiểu rõ nhịp sinh học của huyết áp và theo dõi chỉ số thường xuyên trong ngày là yếu tố then chốt giúp phát hiện sớm bất thường, điều chỉnh lối sống kịp thời và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn nhận thấy huyết áp thường xuyên tăng vào buổi chiều, đặc biệt vượt ngưỡng an toàn, hãy chủ động tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá toàn diện và hướng dẫn điều trị phù hợp. Chủ động kiểm soát huyết áp chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.