Vì sao bị ngứa do giun sán? Biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Ngứa do giun sán là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và những người sống trong môi trường thiếu vệ sinh. Cảm giác ngứa ngáy khó chịu này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang bị ký sinh trùng tấn công. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng ngứa do giun sán, làm thế nào để điều trị và phòng tránh hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong nội dung dưới đây.

Vì sao bị ngứa do giun sán?

Vì sao bị ngứa do giun sán? Ngứa là biểu hiện thường gặp khi cơ thể mắc phải các loại ký sinh trùng như giun sán. Triệu chứng này bắt nguồn từ một số cơ chế sau:

Phản ứng phòng vệ của hệ miễn dịch

Khi giun sán xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện chúng như những tác nhân ngoại lai và phản ứng bằng cách giải phóng histamin để chống lại. Chính histamin là chất trung gian gây ra cảm giác ngứa ngáy khó chịu khi nhiễm giun sán.

Độc tố do ký sinh trùng tiết ra

Trong quá trình sinh trưởng và phát triển, giun sán bài tiết nhiều chất thải và độc tố vào máu. Những chất này buộc gan phải hoạt động nhiều hơn để loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể. Tình trạng này có thể dẫn đến ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ hoặc phát ban trên da.

Sự di chuyển và hoạt động của giun sán

Một số loài như giun móc, giun lươn có khả năng xuyên qua da, để lại những vệt đỏ kèm theo cảm giác ngứa rát dữ dội. Trong khi đó, giun kim thường đẻ trứng quanh vùng hậu môn, gây ngứa ngáy về đêm, khiến người bệnh khó chịu, mất ngủ.

Biểu hiện ngứa ngáy khi nhiễm giun sán

Cảm giác ngứa do giun sán là một trong những dấu hiệu ban đầu cho thấy cơ thể đang bị ký sinh trùng xâm nhập. Tùy thuộc vào loại giun sán, vị trí và mức độ ngứa có thể khác nhau:

Ngứa quanh hậu môn

Tình trạng ngứa hậu môn thường liên quan đến nhiễm giun kim, đặc biệt phổ biến ở trẻ nhỏ. Vào ban đêm, giun kim bò ra vùng hậu môn để đẻ trứng, gây ra cảm giác ngứa rát khiến trẻ trằn trọc, khó ngủ và thường xuyên đưa tay gãi ngứa vùng này.

Ngứa da lan tỏa toàn thân

Khi giun sán xâm nhập vào cơ thể, chúng giải phóng các chất độc, kích hoạt phản ứng miễn dịch gây ngứa da toàn thân. Người bệnh có thể xuất hiện những mảng da đỏ, kèm theo các biểu hiện như sốt nhẹ, đau bụng hoặc khó chịu đường tiêu hóa.

Ngứa và sưng ở tay chân

Ấu trùng của một số loài như giun móc hay giun lươn có thể xâm nhập trực tiếp qua da, gây viêm tại chỗ. Điều này khiến vùng tay chân bị sưng, ngứa rát, xuất hiện các vệt đỏ trên da. Người mắc thường kèm theo rối loạn tiêu hóa, cảm giác mệt mỏi và suy nhược.

Tác động của nhiễm giun sán đối với sức khỏe

Nhiễm giun sán không chỉ gây cảm giác ngứa ngáy khó chịu mà còn để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời:

Rối loạn chức năng tiêu hóa

Sự ký sinh của giun sán trong đường ruột có thể dẫn đến các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đầy hơi hoặc táo bón kéo dài. Trong những trường hợp nghiêm trọng, giun kết thành búi gây tắc nghẽn ruột, cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Thiếu máu và suy giảm dinh dưỡng

Các loại giun như giun móc hay giun lươn có khả năng hút máu từ niêm mạc ruột để nuôi sống và sinh sản, dẫn đến tình trạng thiếu máu, khiến người bệnh xanh xao, dễ mệt mỏi. Bên cạnh đó, giun còn cạnh tranh hấp thu dưỡng chất, làm suy giảm thể trạng, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình phát triển thể chất và trí tuệ ở trẻ nhỏ.

Tổn thương cơ quan nội tạng

Một số loại giun có thể di chuyển ra khỏi đường tiêu hóa, xâm nhập vào các cơ quan như gan, phổi, tim, mắt hoặc não, gây viêm nhiễm, hình thành ổ áp-xe và có nguy cơ đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị nhiễm giun sán

Chẩn đoán

Khi có dấu hiệu nghi ngờ bị nhiễm giun sán gây ngứa, người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện một số phương pháp kiểm tra sau để xác định nguyên nhân:

• Xét nghiệm phân: Mẫu phân sẽ được thu thập và quan sát dưới kính hiển vi nhằm phát hiện sự hiện diện của các loại ký sinh trùng.
• Xét nghiệm máu: Mẫu máu của bệnh nhân được sử dụng để kiểm tra số lượng bạch cầu ái toan – một dấu hiệu phản ứng miễn dịch khi cơ thể nhiễm giun sán. Ngoài ra, xét nghiệm này còn có thể phát hiện kháng thể đặc hiệu đối với từng loại giun, hỗ trợ chẩn đoán chính xác tình trạng nhiễm ký sinh trùng.
• Chẩn đoán hình ảnh: Trong trường hợp nghi ngờ ký sinh trùng di trú đến các cơ quan như não, gan hoặc phổi, bác sĩ có thể chỉ định các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI) để xác định vị trí ký sinh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, phòng ngừa biến chứng và hạn chế nguy cơ tái nhiễm.

Điều trị

Khi đã xác định nhiễm giun sán gây ngứa, bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc nhằm tiêu diệt và loại bỏ ký sinh trùng ra khỏi cơ thể:

• Thuốc diệt giun: Các loại thuốc phổ biến như Albendazole và Mebendazole thường được sử dụng để điều trị giun đường ruột. Trong trường hợp nhiễm sán dây hoặc sán lá, bác sĩ có thể chỉ định dùng Praziquantel. Đối với nhiễm giun lươn hoặc ký sinh trùng ngoài da, thuốc Ivermectin thường được kê đơn.
• Thuốc kháng histamin: Do tình trạng ngứa thường là hệ quả của phản ứng dị ứng với ký sinh trùng, bác sĩ có thể kê thuốc kháng histamin nhằm làm dịu triệu chứng này. Bên cạnh đó, các loại kem bôi ngoài da chứa hydrocortisone hoặc kem dưỡng ẩm cũng có thể được sử dụng để giảm viêm và làm dịu làn da bị kích ứng.

Ngoài việc tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh cũng nên chú trọng đến các biện pháp hỗ trợ như:

• Tăng cường sức đề kháng bằng cách bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin A, vitamin C và kẽm.
• Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ cơ thể trong việc đào thải độc tố do ký sinh trùng tiết ra.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn uống, nhằm ngăn ngừa tái nhiễm.

Ngứa do giun sán là một hiện tượng thường gặp, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và xử lý hiệu quả nếu được phát hiện kịp thời. Khi xuất hiện những biểu hiện nghi ngờ do giun sán gây ra, người bệnh nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị đúng cách, nhằm ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.