Vi khuẩn Hib gây bệnh gì ở trẻ? Cảnh báo nguy hiểm cha mẹ cần biết

Haemophilus influenzae type b (Hib) là một trong những tác nhân gây nhiễm khuẩn nguy hiểm nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 24 tháng tuổi. Các bệnh do Hib gây ra thường khởi phát nhanh, diễn tiến nặng và tiềm ẩn nguy cơ để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn nếu không được phát hiện kịp thời. Trong bối cảnh bệnh hô hấp ở trẻ ngày càng phức tạp, việc hiểu bệnh do vi khuẩn Hib gây ra ở trẻ và nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường là chìa khóa giúp cha mẹ bảo vệ con đúng thời điểm.

Vi khuẩn Hib gây bệnh gì ở trẻ?

Haemophilus influenzae type b (Hib) là chủng vi khuẩn có khả năng gây ra nhiều bệnh nhiễm khuẩn xâm lấn ở trẻ nhỏ, đặc biệt ở nhóm dưới 5 tuổi. Trong các tuýp của Haemophilus influenzae type b được ghi nhận là nguyên nhân phổ biến nhất của các bệnh lý nặng có thể đe dọa tính mạng. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhũ nhi, Hib thường tấn công các cơ quan quan trọng như màng não, đường hô hấp và hệ tuần hoàn, dẫn đến những biểu hiện lâm sàng khởi phát nhanh và diễn tiến khó lường.

Các bệnh nghiêm trọng thường gặp nhất do Hib gây ra bao gồm:

• Viêm màng não do Hib: Đây là bệnh lý xâm lấn phổ biến nhất do Hib, xảy ra khi vi khuẩn vượt qua hàng rào máu - não và gây viêm lớp màng bao quanh não - tủy sống. Trẻ mắc bệnh có nguy cơ cao để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn như mất thính lực, rối loạn phát triển, co giật tái diễn hoặc tổn thương nhận thức kéo dài.
• Viêm phổi: Hib là một trong những tác nhân gây viêm phổi nặng ở trẻ dưới 2 tuổi. Vi khuẩn gây tổn thương mô phổi, làm trẻ sốt cao, thở nhanh và khó thở. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này dễ dẫn đến suy hô hấp hoặc nhiễm trùng lan rộng.
• Viêm nắp thanh quản: Đây là tình trạng cấp cứu y khoa vì nắp thanh quản bị viêm và sưng, làm cản trở đường thở. Trẻ có thể xuất hiện khó thở, chảy dãi và thở rít. Nếu không xử trí đúng cách, nguy cơ tắc nghẽn đường thở và ngừng thở rất cao.
• Nhiễm trùng huyết: Khi Hib xâm nhập vào máu, trẻ có thể bị nhiễm khuẩn huyết dẫn đến suy đa cơ quan. Đây là tình trạng nguy hiểm, tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị tích cực.
• Viêm tủy xương và viêm mô tế bào: Vi khuẩn Hib cũng có thể tấn công xương và mô mềm, gây viêm tủy xương hoặc viêm mô tế bào với các biểu hiện như sưng đau, đỏ nóng tại vùng tổn thương.

Vi khuẩn Hib có nguy hiểm với trẻ bởi bệnh thường diễn tiến nhanh, khả năng tấn công nhiều cơ quan trọng yếu và nguy cơ để lại di chứng lâu dài. Trẻ dưới 24 tháng tuổi đặc biệt dễ mắc bệnh nặng do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khó kiểm soát vi khuẩn lan rộng.

Triệu chứng nhận diện bệnh do vi khuẩn Hib ở trẻ

Các bệnh do Hib gây ra thường khởi phát đột ngột và biểu hiện lâm sàng thay đổi tùy theo cơ quan bị ảnh hưởng. Do Hib lây truyền qua giọt bắn khi trẻ tiếp xúc gần với người mang vi khuẩn, triệu chứng ban đầu có thể giống cảm cúm thông thường, dễ khiến cha mẹ chủ quan. Tuy nhiên, nhận biết đúng triệu chứng nhận diện bệnh do vi khuẩn Hib ở trẻ là yếu tố then chốt giúp phát hiện sớm và giảm nguy cơ biến chứng nặng.

Dấu hiệu viêm màng não do Hib:

• Sốt cao liên tục, thường trên 39°C.
• Trẻ lơ mơ, khó đánh thức, giảm đáp ứng.
• Co giật hoặc kích thích mạnh.
• Nôn ói nhiều, thóp phồng ở trẻ nhỏ.
• Rối loạn tri giác hoặc thay đổi hành vi.

Dấu hiệu viêm phổi do Hib:

• Ho nhiều, thở nhanh, thở rút lồng ngực.
• Sốt cao khó hạ, trẻ mệt lả, bỏ bú.
• Da tái, thở khò khè hoặc khó thở rõ rệt.

Dấu hiệu viêm nắp thanh quản:

• Khó thở, thở rít, chảy nước dãi liên tục.
• Giọng khàn, khó nói, khó nuốt.
• Tư thế đặc trưng: Trẻ ngồi cúi người ra trước để dễ thở.

Dấu hiệu nhiễm trùng huyết hoặc viêm mô tế bào:

• Sốt cao kèm lạnh run.
• Ban xuất huyết trên da.
• Mệt lả, tím tái, khó thở.
• Vùng da sưng nóng, đau nhức (nếu viêm mô tế bào).

Do các biểu hiện ban đầu của Hib có thể bị nhầm với cảm lạnh hoặc viêm đường hô hấp thông thường, cha mẹ nên đặc biệt cảnh giác khi trẻ sốt cao kéo dài, có dấu hiệu lơ mơ, khó thở hoặc nôn nhiều. Việc đưa trẻ thăm khám sớm tại cơ sở y tế uy tín giúp chẩn đoán đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời, hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm.

Vì sao vi khuẩn Hib đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ?

Vi khuẩn Hib đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ dưới 5 tuổi vì hệ miễn dịch ở giai đoạn này chưa hoàn thiện, dễ bị vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm khuẩn nặng. Lớp vỏ polysaccharide của Hib giúp vi khuẩn tránh được sự nhận diện miễn dịch, từ đó lan nhanh vào máu và tấn công các cơ quan trọng yếu.

Hib có thể gây viêm màng não, viêm phổi, viêm nắp thanh quản, nhiễm trùng huyết và các nhiễm khuẩn xâm lấn khác. Đây đều là những bệnh có diễn tiến nhanh, khó nhận biết sớm và nguy cơ để lại di chứng thần kinh lâu dài như điếc, rối loạn phát triển hoặc thậm chí tử vong. Ngoài ra, Hib dễ lây qua giọt bắn từ người mang mầm bệnh, kể cả khi không có triệu chứng, khiến trẻ nhỏ có nguy cơ phơi nhiễm cao trong cộng đồng.

Phòng ngừa bệnh do Hib: Tiêm chủng và biện pháp bảo vệ trẻ hiệu quả

Tiêm vắc xin Hib là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, được khuyến cáo rộng rãi bởi các tổ chức y tế quốc tế. Hiện Hib chủ yếu được tiêm dưới dạng vắc xin phối hợp 5 trong 1 hoặc vắc xin 6 trong 1. Trẻ cần tiêm mũi cơ bản từ 2 tháng tuổi và tiêm nhắc lại vào 16 - 18 tháng để duy trì miễn dịch tối ưu. Vắc xin Hib có tính an toàn cao, tác dụng phụ thường nhẹ như đau tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ.

Bên cạnh tiêm chủng, cha mẹ cần tăng cường biện pháp phòng ngừa hằng ngày như:

• Giữ vệ sinh tay và môi trường sạch sẽ.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với người ho, sổ mũi.
• Bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu để hỗ trợ miễn dịch.
• Theo dõi chặt các triệu chứng nhận diện bệnh do vi khuẩn Hib ở trẻ như sốt cao, khó thở, lơ mơ hoặc bỏ bú và đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Kết hợp tiêm phòng đầy đủ và chăm sóc dự phòng đúng cách giúp giảm rõ rệt nguy cơ trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm do Hib.

Hiểu rõ vi khuẩn Hib gây bệnh gì ở trẻ giúp cha mẹ nhận thức đúng mức độ nguy hiểm và không chủ quan trước các triệu chứng tưởng như đơn giản. Chủ động đưa trẻ đi tiêm phòng đúng lịch, theo dõi sức khỏe sát sao và nhận diện sớm dấu hiệu cảnh báo sẽ là yếu tố quyết định giúp trẻ tránh được viêm màng não, viêm phổi và nhiều biến chứng nặng do Hib. Bảo vệ trẻ từ hôm nay chính là nền tảng quan trọng cho sức khỏe của trẻ trong những năm đầu đời.