Vắc xin Hib là gì? Lịch tiêm và các loại vắc xin Hib hiện nay

Vi khuẩn Hib (Haemophilus influenzae type b) là tác nhân gây viêm phổi và viêm màng não mủ - hai bệnh lý đặc biệt nguy hiểm ở trẻ dưới 5 tuổi. Nhờ chương trình tiêm chủng mở rộng, số ca bệnh do Hib đã giảm rõ rệt tại nhiều quốc gia, cho thấy hiệu quả bảo vệ mạnh mẽ của loại vắc xin này. Vậy vắc xin Hib là gì, vì sao trẻ cần được tiêm đủ và đúng lịch? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chuẩn y khoa về tác dụng, lịch tiêm vắc xin Hib và các loại vắc xin đang được sử dụng hiện nay để phụ huynh có thể chủ động bảo vệ sức khỏe cho con.

Vắc xin Hib là gì? Tác dụng và lý do cần tiêm sớm

Đây là loại vắc xin giúp cơ thể tạo miễn dịch đặc hiệu chống lại vi khuẩn Haemophilus influenzae type b (Hib) - tác nhân đứng hàng đầu gây viêm phổi nặng, viêm màng não mủ và một số bệnh xâm lấn khác ở trẻ dưới 5 tuổi. Vi khuẩn Hib có khả năng cư trú tại vùng mũi - họng và lây lan qua giọt bắn, dịch tiết hoặc các đồ vật mà trẻ thường tiếp xúc, vì vậy nguy cơ truyền bệnh trong cộng đồng rất cao, đặc biệt tại nhà trẻ và trường mẫu giáo.

Vắc xin phòng Hib hoạt động bằng cách kích thích cơ thể tạo kháng thể chống lại phần vỏ polysaccharide của vi khuẩn, giúp ngăn chặn vi khuẩn tấn công vào máu, dịch não tủy và các mô quan trọng. Nhờ cơ chế này, trẻ được bảo vệ khỏi những biến chứng nặng nề như viêm màng não cấp, tổn thương não, điếc, rối loạn vận động hoặc suy giảm trí tuệ - những hậu quả có thể kéo dài suốt đời nếu không được điều trị kịp thời.

Việc tiêm sớm ngay từ khi trẻ được 2 tháng tuổi giúp hệ miễn dịch non nớt có thời gian tạo đủ lượng kháng thể bảo vệ, giảm nguy cơ mắc bệnh ở giai đoạn nhạy cảm nhất. Chính vì vậy, vắc xin Hib được xem là một trong những loại vắc xin thiết yếu trong lịch tiêm chủng của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe hô hấp và thần kinh cho trẻ nhỏ.

Trẻ cần tiêm vắc xin phòng Hib khi nào? Lịch tiêm vắc xin Hib chuẩn Bộ Y tế

Lịch tiêm vắc xin Hib được xây dựng dựa trên khuyến cáo của WHO, CDC Hoa Kỳ và hướng dẫn tiêm chủng hiện hành tại Việt Nam. Mục tiêu của lịch tiêm là đảm bảo trẻ được tạo miễn dịch đầy đủ ở giai đoạn nguy cơ cao nhất - thường trong 2 năm đầu đời.

Lịch tiêm

Lịch tiêm cơ bản cho trẻ từ 2 - 18 tháng tuổi:

• Mũi 1: Khi trẻ 2 tháng tuổi.
• Mũi 2: Khi trẻ 3 tháng tuổi.
• Mũi 3: Khi trẻ 4 tháng tuổi.
• Mũi nhắc lại: Khi trẻ 16 - 18 tháng tuổi.

Lịch tiêm này áp dụng cho các loại vắc xin phối hợp phổ biến như Pentaxim (5 trong 1) và Infanrix Hexa (6 trong 1) - những vắc xin có thành phần phòng Hib cùng với các bệnh khác như bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và viêm gan B. Nhờ sự phối hợp này, trẻ giảm số mũi tiêm nhưng vẫn được bảo vệ đầy đủ theo khuyến cáo.

Trẻ cần tiêm bù hoặc tiêm nhắc khi nào?

Trẻ từ 12 tháng đến 5 tuổi chưa hoàn tất phác đồ Hib có thể cần tiêm bổ sung 1 hoặc nhiều mũi tùy theo số mũi đã tiêm trước đó. Những trẻ bắt đầu tiêm muộn sẽ được bác sĩ chỉ định phác đồ rút gọn hoặc phác đồ bù phù hợp với độ tuổi để bảo đảm hiệu quả miễn dịch. Các đối tượng đặc biệt như trẻ bị cắt lách, thiếu máu hồng cầu hình liềm hoặc suy giảm miễn dịch có thể được bác sĩ chỉ định tiêm nhắc lại để tăng cường bảo vệ.

Vì sao phải tuân thủ lịch tiêm vắc xin Hib?

Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị vi khuẩn Hib tấn công và gây bệnh nặng. Tiêm đúng lịch giúp:

• Đảm bảo cơ thể tạo đủ lượng kháng thể bảo vệ.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh xâm lấn trong giai đoạn trẻ có nguy cơ cao nhất.
• Ngăn ngừa các biến chứng lâu dài, giảm tỷ lệ nhập viện và tử vong.

Tuân thủ lịch tiêm vắc xin Hib là bước quan trọng trong chiến lược phòng bệnh chủ động và an toàn, giúp trẻ được bảo vệ liên tục trong những năm đầu đời.

Các loại vắc xin Hib hiện nay: Pentaxim, Infanrix Hexa và Quimi-Hib

Hiện nay, vắc xin phòng Hib được sản xuất dưới dạng vắc xin phối hợp và vắc xin đơn giá, giúp phụ huynh linh hoạt trong lựa chọn theo từng giai đoạn tiêm chủng của trẻ. Các loại vắc xin này đều được nghiên cứu, kiểm định nghiêm ngặt và sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia nhằm giảm tỷ lệ mắc các bệnh xâm lấn do vi khuẩn Hib gây ra. Dưới đây là ba loại vắc xin phổ biến và đang được cấp phép lưu hành tại Việt Nam:

Pentaxim (vắc xin 5 trong 1)

Pentaxim là vắc xin phối hợp phòng 5 bệnh: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và các bệnh xâm lấn do Hib. Nhờ kết hợp nhiều thành phần trong cùng một liều tiêm, Pentaxim giúp giảm số lần tiêm trong giai đoạn 2 - 4 tháng tuổi nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả bảo vệ toàn diện. Vắc xin chứa thành phần Hib dạng liên hợp, giúp trẻ tạo miễn dịch mạnh mẽ và bền vững hơn so với các vắc xin polysaccharide thông thường.

Infanrix Hexa (vắc xin 6 trong 1)

Infanrix Hexa có khả năng phòng 6 bệnh quan trọng: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và Hib. Đây là lựa chọn được nhiều phụ huynh quan tâm nhờ khả năng bao phủ nhiều bệnh chỉ với một mũi tiêm, đặc biệt phù hợp với trẻ chưa được tiêm viêm gan B sơ sinh hoặc cần đảm bảo lịch tiêm gọn hơn. Thành phần Hib trong Infanrix Hexa cũng là dạng liên hợp, giúp tạo miễn dịch lâu dài và giảm nguy cơ mắc viêm màng não mủ, viêm phổi Hib.

Quimi-Hib (vắc xin Hib đơn giá)

Quimi-Hib là vắc xin đơn giá phòng các bệnh do vi khuẩn Hib gây ra, bao gồm viêm màng não mủ và viêm phổi nặng. Vacxin Quimi Hib phòng bệnh gì? Đây là vắc xin được thiết kế dành riêng cho phòng Hib, không phối hợp với các bệnh khác. Vắc xin thường được chỉ định cho:

• Trẻ từ 12 tháng đến 5 tuổi chưa hoàn tất phác đồ Hib ở giai đoạn trước đó.
• Trẻ cần tiêm nhắc nếu chưa tiêm đủ mũi bằng các vắc xin phối hợp như Pentaxim hoặc Infanrix Hexa.
• Các trường hợp đặc biệt cần tăng cường miễn dịch theo chỉ định bác sĩ.

Việc kết hợp vắc xin phối hợp và Quimi-Hib giúp đảm bảo trẻ hoàn thành đầy đủ phác đồ bảo vệ, phù hợp với tình trạng tiêm chủng thực tế của từng bé mà vẫn tuân thủ tiêu chuẩn của Bộ Y tế.

Lưu ý và tác dụng phụ thường gặp khi tiêm vắc xin Hib

Vắc xin Hib được đánh giá là an toàn và hiệu quả cao trong phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Hib gây ra. Những phản ứng xảy ra sau tiêm chủ yếu là phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể và thường hết trong thời gian ngắn.

Các tác dụng phụ thường gặp khi tiêm vắc xin Hib

Một số phản ứng nhẹ có thể xuất hiện sau khi tiêm Hib, bao gồm:

• Vùng tiêm hơi đỏ, sưng hoặc đau nhẹ.
• Trẻ quấy khóc, khó chịu hoặc mệt mỏi.
• Sốt nhẹ trong 24 - 48 giờ đầu.

Đây là các phản ứng sinh lý bình thường, không gây ảnh hưởng lâu dài và có thể cải thiện khi chăm sóc theo hướng dẫn của bác sĩ. Phản ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ là cực kỳ hiếm gặp nhưng vẫn cần theo dõi sát sao sau tiêm để xử trí kịp thời nếu có bất thường.

Lưu ý quan trọng khi tiêm vắc xin Hib

Để đảm bảo an toàn tối đa, phụ huynh nên lưu ý:

• Khám sàng lọc trước tiêm để xác định trẻ có đủ điều kiện tiêm hay cần trì hoãn.
• Theo dõi trẻ ít nhất 30 phút tại cơ sở tiêm chủng.
• Quan sát các dấu hiệu bất thường trong 24 - 48 giờ sau tiêm như sốt cao, khó thở, nổi ban lạ hoặc bỏ bú kéo dài và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi cần.
• Đảm bảo trẻ tiêm đúng lịch theo khuyến cáo để duy trì hiệu quả miễn dịch.

Vắc xin Hib đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa các bệnh xâm lấn do vi khuẩn Hib gây ra, đặc biệt là viêm phổi và viêm màng não mủ - những bệnh lý có thể để lại di chứng nặng nề nếu không được phòng ngừa đúng cách. Nắm rõ vắc xin Hib là gì, trẻ cần tiêm lịch nào và nên chọn loại vắc xin phù hợp sẽ giúp phụ huynh chủ động bảo vệ con ngay từ những năm đầu đời. Việc tuân thủ lịch tiêm vắc xin Hib, lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín và theo dõi phản ứng sau tiêm là những bước quan trọng để đảm bảo trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh và phát triển toàn diện.