Uống dây thìa canh có mất ngủ không? Cách dùng an toàn

Dây thìa canh là thảo dược thường được sử dụng để hỗ trợ kiểm soát đường huyết và chuyển hóa lipid. Tuy nhiên, một số người lo ngại uống dây thìa canh có thể gây mất ngủ, đặc biệt khi dùng lâu dài. Bài viết sau từ Tiêm chủng Long Châu sẽ phân tích cơ chế tác động của loại thảo dược này, làm rõ mối liên quan với giấc ngủ và cung cấp hướng dẫn sử dụng an toàn để hạn chế nguy cơ rối loạn giấc ngủ.

Uống dây thìa canh có mất ngủ không?

Dây thìa canh (Gymnema sylvestre) là một dược liệu được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền Ấn Độ, Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á để hỗ trợ kiểm soát tiểu đường type 2, giảm cholesterol và cải thiện chuyển hóa lipid. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, nhiều người băn khoăn liệu việc uống dây thìa canh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ hay không, đặc biệt khi dùng vào buổi tối.

Về cơ bản, dây thìa canh không gây mất ngủ ở phần lớn người sử dụng đúng liều lượng và thời điểm. Các nghiên cứu dược lý cho thấy dược liệu này không chứa các chất kích thích thần kinh trung ương như caffeine hoặc theobromine - những thành phần thường liên quan trực tiếp đến rối loạn giấc ngủ. Thậm chí, ở một số người có đường huyết không ổn định, việc dùng dây thìa canh giúp kiểm soát dao động đường huyết về đêm có thể gián tiếp hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ nhỏ người nhạy cảm có thể gặp tình trạng khó ngủ thoáng qua khi mới bắt đầu sử dụng hoặc khi dùng quá gần giờ đi ngủ. Cơ chế được cho là liên quan đến hoạt chất gurmarin trong dây thìa canh, có tác dụng kích thích tế bào beta tụy tăng tiết Insulin và điều hòa đường huyết. Sự biến đổi đột ngột nồng độ đường huyết kết hợp với tác động điều hòa thần kinh có thể gây cảm giác bồn chồn, khó thư giãn, từ đó ảnh hưởng đến khả năng đi vào giấc ngủ.

Ngoài ra, việc dùng thảo dược quá muộn trong ngày cũng có thể làm rối loạn nhịp sinh học tự nhiên, nhất là ở những người có sẵn rối loạn giấc ngủ hoặc đang chịu căng thẳng kéo dài. Các dấu hiệu nghi ngờ tình trạng khó ngủ liên quan đến dây thìa canh gồm: Khó đi vào giấc ngủ, ngủ chập chờn, tỉnh giấc nhiều lần trong đêm và mệt mỏi sau khi thức dậy.

Nhóm đối tượng cần thận trọng khi dùng dây thìa canh

Mặc dù dây thìa canh mang lại nhiều lợi ích cho chuyển hóa đường và lipid, một số nhóm người vẫn cần thận trọng khi sử dụng để tránh nguy cơ gặp tác dụng không mong muốn.

• Người đang điều trị đái tháo đường bằng thuốc hoặc insulin: Dây thìa canh có thể làm tăng tác dụng hạ đường huyết của các thuốc như Insulin, Glimepiride, Glipizide, Glyburide… Việc phối hợp không giám sát có thể gây hạ đường huyết quá mức, dẫn đến vã mồ hôi, run tay, lú lẫn, co giật hoặc hôn mê.
• Người có bệnh lý gan hoặc tiền sử viêm gan do thuốc: Một số báo cáo lâm sàng ghi nhận tình trạng tăng men gan hoặc viêm gan cấp sau khi sử dụng dây thìa canh kéo dài, đặc biệt ở người có sẵn bệnh gan mạn tính.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Hiện chưa có đủ dữ liệu nghiên cứu về độ an toàn của dây thìa canh ở nhóm này, do đó không nên sử dụng nếu không có chỉ định của bác sĩ sản khoa.
• Trẻ em và thanh thiếu niên: Thiếu bằng chứng an toàn, hệ chuyển hóa và thần kinh đang phát triển nên dễ bị tác dụng phụ khi sử dụng.
• Người chuẩn bị phẫu thuật: Cần ngừng dùng dây thìa canh ít nhất 2 tuần trước mổ, vì có nguy cơ gây ảnh hưởng đường huyết trong và sau phẫu thuật, tác động đến hiệu quả hồi phục.

Nguyên tắc sử dụng dây thìa canh an toàn

Để đạt hiệu quả hỗ trợ chuyển hóa mà vẫn đảm bảo an toàn, người dùng cần tuân thủ các nguyên tắc sau khi sử dụng dây thìa canh:

Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Trước khi bắt đầu sử dụng dây thìa canh, người dùng nên được bác sĩ hoặc dược sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát, đặc biệt nếu đang điều trị đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh gan hoặc các bệnh lý mạn tính khác.Việc dùng dây thìa canh không đúng có thể gây hạ đường huyết quá mức, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Bác sĩ sẽ cân nhắc nguy cơ tương tác thuốc, điều chỉnh liều lượng phù hợp và tư vấn thời điểm dùng an toàn nhất cho từng trường hợp.

Lựa chọn sản phẩm dây thìa canh đạt chuẩn chất lượng

Việc lựa chọn sản phẩm dây thìa canh cần đặc biệt thận trọng để hạn chế nguy cơ nhiễm tạp chất hoặc sử dụng sản phẩm không đủ hàm lượng hoạt chất. Người dùng nên ưu tiên các sản phẩm có thương hiệu uy tín, có công bố tiêu chuẩn chất lượng và đã được kiểm nghiệm về thành phần hoạt chất, vi sinh và kim loại nặng. Tránh dùng sản phẩm trôi nổi, không nhãn mác hoặc không ghi rõ hàm lượng, vì không chỉ làm giảm hiệu quả mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây độc tính cho gan và hệ tiêu hóa.

Tuân thủ đúng liều lượng và thời điểm sử dụng

Với dạng lá khô hoặc trà, thông thường có thể sử dụng khoảng 2 - 4 g mỗi ngày, chia làm hai lần sau bữa ăn. Còn với dạng viên nén hoặc viên nang, bạn cần tuân thủ đúng hướng dẫn trên nhãn hoặc chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng liều. Thời điểm sử dụng cũng rất quan trọng: Nên uống vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ và không dùng trong vòng 4 - 6 giờ trước khi đi ngủ, đặc biệt ở những người nhạy cảm với thay đổi đường huyết.

Theo dõi phản ứng cơ thể trong giai đoạn đầu sử dụng dây thìa canh

Trong 1 - 2 tuần đầu sử dụng, cần quan sát kỹ các phản ứng của cơ thể như chóng mặt, run tay, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, mất ngủ hoặc mệt mỏi kéo dài. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, nên ngừng sử dụng ngay và đến cơ sở y tế để được kiểm tra.

Đối với người đang dùng thuốc hạ đường huyết, cần theo dõi đường huyết thường xuyên để kịp thời xử trí khi có dấu hiệu hạ đường huyết quá mức. Việc theo dõi sát sẽ giúp đảm bảo an toàn trong suốt quá trình sử dụng thảo dược này.

Tóm lại, uống dây thìa canh có mất ngủ không còn tùy vào cách sử dụng. Dù phần lớn người dùng không gặp ảnh hưởng đến giấc ngủ, một số cá thể nhạy cảm vẫn có thể khó ngủ nếu uống quá muộn trong ngày. Để đảm bảo an toàn, bạn nên tránh dùng gần giờ đi ngủ và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Việc hiểu rõ đặc điểm của thảo dược này sẽ giúp bạn tận dụng tốt lợi ích chuyển hóa mà vẫn duy trì giấc ngủ chất lượng.