Trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần trong ngày có nguy hiểm không?

Trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần trong ngày là nỗi lo chung của nhiều bậc cha mẹ, nhất là những người lần đầu làm bố mẹ. Thực tế, tình trạng này có nguy hiểm hay không còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Vậy làm thế nào để nhận biết và xử lý đúng cách?

Tổng quan về hiện tượng són phân ở trẻ sơ sinh

Ở giai đoạn đầu đời, số lần đi tiêu của trẻ phụ thuộc vào chế độ ăn uống và mức độ hoàn thiện của hệ tiêu hóa. Trẻ bú sữa mẹ thường đi ngoài từ 3 đến 5 lần mỗi ngày, còn trẻ dùng sữa công thức có xu hướng ít đi tiêu hơn. Việc trẻ sơ sinh ị són nhiều lần trong ngày thường không đáng lo, vì đây là dấu hiệu hệ tiêu hóa non nớt đang hoàn thiện và vẫn hoạt động ổn định. 

Hiện tượng són phân thường biểu hiện bằng việc có một ít phân vương vào tã hoặc bỉm sau khi bé xì hơi. Ngoài ra, nhiều bé còn kèm theo dấu hiệu bụng sôi, phát ra tiếng ọc ọc, thỉnh thoảng bị ợ hơi, nôn trớ hoặc trào sữa. Theo thống kê, khoảng 2/3 trẻ sơ sinh trong độ tuổi từ 3 đến 18 tuần sẽ trải qua tình trạng này.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần trong ngày

Hệ tiêu hóa đang hoàn thiện

Ở giai đoạn sơ sinh, hệ tiêu hóa của bé vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Việc không ổn định về tần suất và chất lượng phân (như mềm, lỏng và đi nhiều lần trong ngày) gần như là bình thường, miễn là bé phát triển tốt và không kèm theo các dấu hiệu bất thường.

Sữa công thức chưa phù hợp

Một số dòng sữa công thức chứa đạm A1 β‑casein đôi khi khiến hệ tiêu hóa của trẻ gặp khó khăn. Đạm A1 có thể bị phân giải sinh ra peptide β‑casomorphin‑7, liên quan đến tình trạng viêm và rối loạn chức năng đường ruột. Nếu mẹ pha sữa không đúng tỷ lệ hoặc sữa chứa nhiều đạm A1 và dinh dưỡng cao, hệ tiêu hóa non nớt của bé có thể bị quá tải, dẫn đến tiêu chảy hoặc són nhiều lần trong ngày.

Nhiều nghiên cứu cho thấy sữa công thức không chứa A1 (chỉ có A2 β‑casein) giúp giảm đáng kể triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy ở trẻ và tăng tính dung nạp đường ruột khi so sánh với sữa chứa đạm A1. Do đó, nếu bé có biểu hiện rối loạn tiêu hóa nhiều lần, mẹ cần lưu ý yếu tố thành phần sữa và cách pha sữa đúng tỷ lệ.

Phản ứng với sữa hoặc chế độ dinh dưỡng của mẹ

Ở trẻ bú mẹ, hệ tiêu hóa non nớt của trẻ có thể phản ứng với những thực phẩm mà mẹ tiêu thụ như hải sản, đậu phộng, đồ dầu mỡ, thực phẩm chế biến nhiều và đồ ngọt. Những chất khó tiêu này tiết vào sữa và gây kích thích đường tiêu hóa trẻ, dẫn đến són phân và khó chịu.

Táo bón 

Mặc dù táo bón thường biểu hiện bằng phân cứng ít đi, nhưng ở trẻ sơ sinh, khối phân rắn nhỏ và khô thoáng có thể khiến trẻ khó đi ngoài. Khi cố rặn, hắt hơi hoặc ho mạnh, áp lực tăng lên dễ gây són ra chất lỏng xung quanh hoặc són đột ngột . 

Bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn

Một số trường hợp són ị nhiều lần có thể là dấu hiệu bệnh lý như loạn khuẩn đường ruột, nhiễm khuẩn (virus, vi khuẩn) hoặc rối loạn hấp thu. Nếu kèm theo các triệu chứng như sốt, nôn mửa, biếng ăn, quấy khóc hoặc phân có máu/mủ, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay.

Trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần kéo dài có nguy hiểm không?

Như đã trình bày ở trên, hiện tượng trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần trong ngày là khá phổ biến, đặc biệt ở những bé bú mẹ hoàn toàn. Đây thường là phản xạ sinh lý bình thường do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, chưa hoàn thiện. Khi bú vào, ruột bị kích thích co bóp khiến bé rặn và són ra một ít phân, đặc biệt là sau khi bú. Phân ở trẻ bú mẹ thường có màu vàng, hơi lỏng, mùi chua nhẹ, đôi khi có lợn cợn hạt trắng. Nếu bé vẫn bú tốt, ngủ ngoan, tăng cân đều và không có dấu hiệu bất thường như sốt, nôn ói, quấy khóc nhiều hay dấu hiệu mất nước thì cha mẹ không cần quá lo lắng, đây là hiện tượng sinh lý bình thường và không nguy hiểm.

Tuy nhiên, nếu tình trạng đi ngoài són nhiều lần kéo dài kèm theo các biểu hiện bất thường như phân lỏng toàn nước, có nhầy, bọt, mùi hôi tanh, lẫn máu, trẻ bú kém, quấy khóc, sốt hoặc có dấu hiệu mất nước (môi khô, mắt trũng, tiểu ít), thì cần phải đưa trẻ đi khám sớm. Nguyên nhân có thể do rối loạn tiêu hóa, dị ứng đạm sữa bò, không dung nạp lactose hoặc nhiễm khuẩn đường ruột. Trong trường hợp này, trẻ có nguy cơ mất nước, ảnh hưởng đến sức khỏe và cần được xử lý y tế kịp thời. Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng đi ngoài của bé, đảm bảo trẻ được bú đủ, giữ vệ sinh sạch sẽ, mẹ ăn uống lành mạnh và hạn chế các thực phẩm dễ gây kích ứng cho bé. 

Cách khắc phục trình trạng đi ngoài són nhiều lần ở trẻ

Tiếp tục cho trẻ bú mẹ hoàn toàn

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng nhất cho trẻ sơ sinh, không chỉ cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà còn giúp bé phát triển hệ miễn dịch và tiêu hóa tốt hơn. Nếu có thể, hãy duy trì bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Với trẻ bú mẹ hoàn toàn, việc đi ngoài són nhiều lần là hoàn toàn bình thường, bởi trong sữa mẹ có chứa chất giúp kích thích nhu động ruột, giúp bé dễ đi tiêu hơn. Tuyệt đối không ngừng cho trẻ bú chỉ vì lo ngại đi ngoài nhiều, vì ngừng bú mẹ có thể khiến trẻ dễ mất nước, suy dinh dưỡng và giảm sức đề kháng.

Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ

Nếu bé bú mẹ, chất lượng và hàm lượng sữa phụ thuộc vào chế độ ăn của mẹ. Mẹ nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, khoai lang, đu đủ chín để hỗ trợ tiêu hóa cho cả mẹ và bé. Đồng thời, tránh các món chiên xào, dầu mỡ, đồ nhanh, hải sản nhiều đạm vì có thể làm trẻ bị đầy bụng, khó tiêu và són ị liên tục.

Vệ sinh và chăm sóc vùng da mông bé

Trẻ đi ngoài nhiều dễ dẫn đến hăm tã, đỏ da. Mẹ nên thay tã thường xuyên, dùng khăn mềm hoặc nước ấm để lau sạch, sau đó giữ vùng da khô thoáng. Dùng thêm thảo dược nhẹ nhàng như nước lá trà xanh để sát khuẩn và bảo vệ da, phòng tránh viêm nhiễm.

Thay đổi sữa công thức khi cần thiết

Với trẻ uống sữa công thức, cần pha đúng tỉ lệ theo hướng dẫn để tránh quá tải dinh dưỡng. Nếu tình trạng són ị vẫn kéo dài dù đã pha đúng, mẹ nên đổi sang loại sữa phù hợp hơn. Ưu tiên các thương hiệu được kiểm chứng chất lượng và có khuyến nghị từ bác sĩ nhi khoa.

Massage bụng trẻ

Massage bụng cho trẻ mỗi ngày 1 - 2 lần, massage nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ giúp kích thích nhu động ruột và hỗ trợ tiêu hóa. Cho trẻ nằm sấp nhẹ nhàng trên bụng mẹ vài phút mỗi ngày để giúp tống hơi, giảm đầy bụng, giảm tình trạng són phân. Đảm bảo bé ợ hơi sau mỗi cữ bú để tránh đầy bụng gây khó chịu.

Theo dõi sát tình trạng của trẻ

Cha mẹ nên ghi chú lại số lần đi ngoài, màu sắc, mùi phân mỗi ngày, theo dõi cân nặng, tình trạng bú, giấc ngủ và biểu hiện tổng thể của bé để dễ dàng trao đổi với bác sĩ nếu cần. Một số dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay như:

• Phân có nhầy, máu, bọt, mùi thối bất thường;
• Bé bỏ bú, quấy khóc kéo dài;
• Sốt, nôn trớ, sụt cân;
• Dấu hiệu mất nước: Da khô, môi khô, mắt trũng, tiểu ít.

Nếu tình trạng không cải thiện hoặc đi kèm dấu hiệu bất thường kể trên, mẹ cần sớm đưa bé đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Tóm lại, tình trạng trẻ sơ sinh đi ngoài són nhiều lần trong ngày phần lớn là hiện tượng sinh lý bình thường, nhất là ở những bé bú mẹ hoàn toàn. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bé đang làm quen với việc hấp thụ dinh dưỡng. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi sát sao đặc điểm phân, số lần đi ngoài và biểu hiện sức khỏe chung của bé. Nếu trẻ vẫn bú tốt, ngủ ngoan, tăng cân đều, không có dấu hiệu bất thường thì không cần quá lo lắng. Nếu bạn vẫn còn băn khoăn nào trong hành trình nuôi dưỡng trẻ, hãy tham khảo ngay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu nhé!