Trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu? Cách chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ

HIV/AIDS không chỉ là gánh nặng với người trưởng thành mà còn để lại hậu quả sâu sắc ở trẻ em. Trong số những câu hỏi phổ biến được đặt ra, trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu là vấn đề khiến nhiều người lo lắng. Sự phát triển của y học hiện đại cùng các chương trình can thiệp sớm đang mang lại hy vọng lớn hơn cho nhóm đối tượng dễ tổn thương này. Tuy nhiên, để cải thiện tiên lượng sống cho trẻ thì vai trò của gia đình và hệ thống y tế là vô cùng quan trọng.

Trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu?

HIV ở trẻ em có thể chia làm hai nhóm chính: Nhóm trẻ lây nhiễm từ mẹ trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc bú mẹ và nhóm trẻ nhiễm HIV do các hành vi nguy cơ như quan hệ tình dục hoặc tiêm chích. Tùy thuộc vào từng nhóm mà tiên lượng sống sẽ khác nhau đáng kể.

Ở nhóm trẻ nhiễm HIV từ khi vừa ra đời

Trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu nếu không điều trị? Một nghiên cứu tại châu Phi cho thấy, nếu không có can thiệp y tế, tỷ lệ tử vong trong năm đầu ở trẻ nhiễm HIV là 35,2% trong khi ở trẻ không nhiễm HIV chỉ 4,9%. Đến 2 tuổi, tỷ lệ tử vong của trẻ nhiễm HIV tăng lên tới 52,5% nếu không điều trị ARV sớm.

Tại Việt Nam, trẻ được chẩn đoán HIV từ mẹ có thể được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) ngay từ giai đoạn sơ sinh. Việc này giúp giảm tỷ lệ tử vong và nâng cao cơ hội sống khỏe mạnh. Đã có nhiều trường hợp trẻ nhiễm HIV từ mẹ sống đến tuổi trưởng thành nhờ tuân thủ điều trị và được theo dõi sát sao.

Các chương trình quốc gia về phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tiên lượng sống cho trẻ. Việc tầm soát HIV cho phụ nữ mang thai và điều trị dự phòng đã giúp giảm mạnh số lượng trẻ sơ sinh mắc HIV.

Ở nhóm trẻ nhiễm HIV do hành vi nguy cơ

Câu hỏi "Trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu" cũng đặt ra trong bối cảnh trẻ vị thành niên bị lây nhiễm HIV qua hành vi nguy cơ như quan hệ tình dục không an toàn hoặc sử dụng ma túy. Nhóm này ngày càng gia tăng do nhiều yếu tố xã hội như nghèo đói, thiếu giáo dục và bạo lực.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ trong độ tuổi vị thành niên có thể có tỷ lệ tử vong cao hơn người trưởng thành nếu nhiễm HIV mà không được điều trị kịp thời. Điều này phần lớn do sự kỳ thị xã hội khiến trẻ khó tiếp cận với các dịch vụ y tế. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách thì cơ hội sống khỏe mạnh cũng không khác biệt nhiều so với người lớn.

Những nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị nhiễm HIV

Trẻ nhỏ có thể nhiễm HIV qua nhiều con đường khác nhau. Việc xác định rõ nguyên nhân giúp nâng cao hiệu quả phòng ngừa và can thiệp.

Lây từ mẹ sang con

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh. Khoảng 90% ca nhiễm HIV ở trẻ nhỏ là do lây truyền từ mẹ. Việc lây có thể xảy ra trong ba giai đoạn:

Trong thai kỳ

Virus HIV có thể truyền qua nhau thai từ máu mẹ sang thai nhi, đặc biệt là từ tuần thứ 6 - 8 của thai kỳ.

Khi sinh

Trong quá trình chuyển dạ, virus có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua dịch âm đạo hoặc máu mẹ.

Khi bú mẹ

Dù nồng độ virus HIV trong sữa mẹ thấp nhưng vẫn có nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt nếu trẻ có vết loét trong miệng.

Qua đường máu

Trẻ có thể bị nhiễm HIV nếu phải truyền máu hoặc sử dụng các chế phẩm từ máu bị nhiễm. Dù quy trình kiểm soát chất lượng máu hiện nay rất chặt chẽ nhưng nguy cơ vẫn tồn tại nếu xảy ra sai sót kỹ thuật.

Nguyên nhân khác

Việc dùng chung bơm kim tiêm hoặc dụng cụ y tế không vô trùng cũng có thể gây lây nhiễm HIV ở trẻ sơ sinh, dù khả năng này không cao. Sự cẩn trọng trong môi trường y tế và cộng đồng là yếu tố then chốt để phòng ngừa.

Cách chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV

Trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV cần được chăm sóc đặc biệt để hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm và đảm bảo phát triển toàn diện. Một số nguyên tắc chăm sóc cần được tuân thủ nghiêm ngặt.

Về chế độ dinh dưỡng

Không nên cho trẻ bú mẹ mà cần dùng sữa thay thế hoàn toàn. Điều này giúp giảm nguy cơ truyền virus từ mẹ sang con. Việc pha sữa cần đảm bảo vệ sinh tuyệt đối, sử dụng nước sạch và dụng cụ tiệt trùng.

Nếu hoàn cảnh không cho phép nuôi trẻ bằng sữa thay thế thì có thể cho trẻ bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi và cai sữa sớm, lý tưởng nhất là khi trẻ được 3 tháng. Không nên kết hợp sữa mẹ và sữa ngoài vì dễ gây tổn thương niêm mạc và tăng nguy cơ lây nhiễm.

Các lưu ý khi cho trẻ bú

Trong trường hợp bắt buộc phải cho trẻ bú mẹ, cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con.

• Rửa sạch đầu vú mẹ trước khi cho bú.
• Đảm bảo trẻ bú đúng tư thế để tránh gây tổn thương vú.
• Tạm ngừng cho bú nếu mẹ bị viêm đầu vú hoặc trẻ có tổn thương khoang miệng.
• Khi ngừng bú, cần bổ sung dinh dưỡng đầy đủ bằng sữa bột, cháo hoặc thực phẩm phù hợp.

Người mẹ cần tuân thủ điều trị ARV nghiêm ngặt để kiểm soát tải lượng virus trong máu và giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho trẻ.

Lưu ý trong chăm sóc y tế

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, việc theo dõi y tế và can thiệp kịp thời đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

• Cho trẻ uống ARV trong vòng 24 giờ đầu sau sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tiến hành xét nghiệm HIV để xác định tình trạng nhiễm của trẻ.
• Thăm khám định kỳ tại cơ sở y tế chuyên khoa để được theo dõi phát triển thể chất và điều trị các nhiễm trùng cơ hội.
• Cho trẻ dùng Cotrimoxazol từ tuần thứ 4 để phòng viêm phổi.
• Tư vấn lịch tiêm chủng phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ.

Tóm lại, trẻ em nhiễm HIV sống được bao lâu là câu hỏi không có câu trả lời cố định. Điều này phụ thuộc vào độ tuổi khi nhiễm, khả năng tiếp cận điều trị và chất lượng chăm sóc. Tuy nhiên, với các tiến bộ y học hiện nay và sự quan tâm đúng mức từ gia đình và xã hội, trẻ nhiễm HIV hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh và phát triển như những đứa trẻ bình thường khác. Việc chủ động xét nghiệm, điều trị sớm và không kỳ thị chính là chìa khóa kéo dài sự sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho các em.