Tiểu đường type 1 có chữa được không và nguyên nhân gây bệnh?

Tiểu đường type 1 là vấn đề sức khỏe lâu dài, thường xuất hiện ở tuổi trẻ. Nhiều gia đình muốn biết liệu bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn hay không, và đâu là cách chăm sóc phù hợp. Những thông tin dưới đây sẽ giúp người đọc nhanh chóng tìm được câu trả lời chính xác.

Tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh mạn tính do hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào tuyến tụy, khiến cơ quan này không còn khả năng tạo ra insulin. Insulin là hormone giúp kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách đưa đường vào tế bào để tạo năng lượng.

Trong cơ thể khỏe mạnh, insulin hoạt động theo cơ chế đơn giản:

• Khi ăn, thức ăn được chuyển hóa thành đường (glucose).
• Lúc lượng đường trong máu tăng lên, tuyến tụy sẽ tiết insulin.
• Insulin giúp vận chuyển glucose vào tế bào cơ, gan và mô mỡ để sử dụng hoặc dự trữ.
• Khi đường huyết trở về mức bình thường, cơ thể sẽ tự giảm tiết insulin.

Khi thiếu insulin, đường không thể đi vào tế bào mà bị giữ lại trong máu, dẫn đến đường huyết tăng cao. Đồng thời, tế bào lại không có đủ năng lượng để hoạt động. Vì vậy, người mắc tiểu đường tuýp 1 cần bổ sung insulin từ bên ngoài để duy trì chức năng sống và giúp cơ thể vận hành ổn định.

Tiểu đường type 1 có chữa được không? 

Tiểu đường type 1 hiện nay chưa thể chữa khỏi hoàn toàn. Người bệnh cần sống chung với tình trạng này lâu dài. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh tốt nhờ tiêm insulin đúng cách, theo dõi đường huyết thường xuyên và duy trì lối sống lành mạnh.

Một số điểm cần hiểu rõ:

• Cơ thể người bệnh type 1 không tự sản xuất insulin, nên cần bổ sung từ bên ngoài.
• Bệnh không thể tự hết theo thời gian.
• Điều trị đúng giúp người bệnh sống khỏe mạnh, học tập và làm việc như người bình thường.

Nguyên nhân dẫn đến tiểu đường type 1

Cho đến nay, các chuyên gia vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra tiểu đường type 1. Tuy nhiên, người ta biết rằng bệnh xuất hiện khi hệ miễn dịch lại nhận nhầm các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy là “tác nhân lạ” và tấn công chúng. Khi các tế bào này bị phá hủy, cơ thể không còn đủ insulin để điều hòa lượng đường trong máu.

Mặc dù chưa có nguyên nhân duy nhất được khẳng định, nhiều yếu tố được cho là có liên quan đến việc làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

Yếu tố di truyền trong gia đình

Nếu trong gia đình có người thân trực hệ như bố, mẹ hoặc anh chị em mắc tiểu đường type 1, khả năng mắc bệnh của các thành viên khác cao hơn. Một số gen nhất định cũng có thể ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Ảnh hưởng từ môi trường

Tiếp xúc với một số loại virus nhất định có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch bất thường, từ đó làm tổn thương tế bào tụy. Các virus thường được nhắc đến gồm Coxsackie, Rubella, Epstein-Barr và Cytomegalovirus.

Độ tuổi dễ mắc bệnh

Tiểu đường type 1 có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của cuộc đời, nhưng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ và thiếu niên, đặc biệt trong hai nhóm tuổi 4 - 7 và 10 - 14.

Một số yếu tố khác

Một vài yếu tố sinh học và môi trường như vàng da sơ sinh, sử dụng nước uống có hàm lượng nitrat cao, cho trẻ dùng sữa bò quá sớm hoặc mẹ bị tiền sản giật trong thai kỳ cũng được xem là có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh.

Cách kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 1 hiệu quả

Để kiểm soát tốt tiểu đường tuýp 1 và hạn chế biến chứng, người bệnh cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau. Một số phương pháp được khuyến nghị gồm:

Dùng insulin đúng liều và đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ

Insulin là giúp người bệnh tiểu đường tuýp 1 duy trì lượng đường huyết ổn định. Hiện có nhiều dạng insulin khác nhau và thường được đưa vào cơ thể bằng bút tiêm, kim tiêm hoặc máy bơm insulin. Tùy từng giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định loại insulin phù hợp và hướng dẫn liều tiêm, thời điểm tiêm cụ thể.

Cấy ghép thiết bị chứa tế bào gốc

Ứng dụng lâm sàng mới cho phép thay thế insulin tiêm hằng ngày bằng thiết bị cấy ghép chứa tế bào gốc. Công nghệ này sử dụng thiết bị PPEC-Direct đặt dưới da, bên trong chứa các tế bào được lập trình phát triển thành tế bào tụy tiết insulin. Khi cơ thể cần, thiết bị sẽ tự động giải phóng insulin. Phương pháp này mở ra hy vọng giảm sự phụ thuộc vào tiêm insulin của bệnh nhân tiểu đường tuýp 1.

Ăn uống lành mạnh để kiểm soát đường huyết

Chế độ dinh dưỡng có vai trò vô cùng quan trọng trong quản lý bệnh. Người bệnh nên ưu tiên:

• Trái cây tươi;
• Rau xanh;
• Ngũ cốc nguyên hạt;
• Protein nạc.

Những thực phẩm này giàu chất xơ, vitamin, ít đường và ít chất béo bão hòa, giúp giữ đường huyết ổn định hơn. Đồng thời, cần hạn chế đồ ngọt, bánh kẹo, thực phẩm chế biến sẵn và các loại carbohydrate tinh chế.

Theo dõi đường huyết đều đặn

Việc kiểm tra đường huyết thường xuyên giúp người bệnh hiểu cách cơ thể phản ứng với thức ăn, hoạt động thể chất và insulin. Bạn nên đo đường huyết vào các thời điểm:

• Trước bữa ăn chính và bữa phụ;
• Trước khi ngủ;
• Trước khi tập thể thao hoặc lái xe;
• Khi có dấu hiệu hạ đường huyết.

Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất giúp chuyển glucose vào tế bào để tạo năng lượng, đồng thời nâng cao độ nhạy insulin. Người bệnh có thể chọn các bài tập như đi bộ, bơi lội, đạp xe,... Nên duy trì ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi tuần. Ngoài ra, tránh ngồi quá lâu; hãy đứng dậy vận động nhẹ nếu đã ngồi hơn 30 phút.

Tóm lại, người bị tiểu đường type 1 có chữa được không? Tiểu đường type 1 không thể chữa khỏi hoàn toàn ở thời điểm hiện tại, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu tuân thủ điều trị và có lối sống khoa học. Gia đình và người bệnh nên phối hợp chặt chẽ với nhân viên y tế để xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp, giúp người bệnh sống khỏe mạnh và chủ động.