Tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ và biến chứng nào có thể gặp phải?

Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh mạn tính khiến nhiều gia đình băn khoăn vì người bệnh cần được chăm sóc và theo dõi thường xuyên. Khi mới tiếp cận thông tin về bệnh, không ít người đặt câu hỏi về mức độ ảnh hưởng của nó đến sức khỏe và cuộc sống. Việc hiểu rõ đặc điểm của tiểu đường tuýp 1 sẽ giúp người chăm sóc có cái nhìn đầy đủ hơn, từ đó chuẩn bị tốt cho việc đồng hành cùng người bệnh trong sinh hoạt hằng ngày.

Tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh lý mạn tính kéo dài suốt đời, đặc trưng bởi tình trạng đường huyết luôn cao hơn mức bình thường. Nguyên nhân là do tế bào beta của tuyến tụy suy giảm chức năng, tiết rất ít hoặc hoàn toàn không còn sản xuất insulin. Khi thiếu insulin, lượng đường sau khi đi vào cơ thể không thể được vận chuyển vào tế bào để tạo năng lượng, dẫn đến tích tụ trong máu và tăng dần theo thời gian nếu không được kiểm soát.

Ở người khỏe mạnh, sau khi ăn các thực phẩm chứa carbohydrate (đường, tinh bột), cơ thể sẽ phân giải thành glucose và hấp thu vào máu. Tuyến tụy lúc này tiết insulin để đưa glucose vào các tế bào, giúp chuyển hóa thành năng lượng cần thiết cho hoạt động hàng ngày.

Tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ?

Về bản chất, tiểu đường tuýp 1 được xem là dạng bệnh nghiêm trọng hơn bởi đây là rối loạn tự miễn khiến tuyến tụy gần như mất hoàn toàn khả năng sản xuất insulin. Do đó, người bệnh bắt buộc phải tiêm insulin mỗi ngày và duy trì việc theo dõi đường huyết chặt chẽ suốt đời. Tuy nhiên, nếu bạn nhân tuân thủ điều trị, bệnh vẫn có thể được kiểm soát tốt. 

Mặc dù tiểu đường tuýp 2 cũng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng việc kiểm soát thường thuận lợi hơn nhờ thay đổi lối sống, cải thiện chế độ ăn, tập luyện và sử dụng thuốc theo hướng dẫn. Tuy vậy, cả hai tuýp đều tiềm ẩn rủi ro nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng chuyên khoa.

Dù thuộc tuýp nào, người bệnh vẫn có thể sống khỏe mạnh lâu dài nếu hiểu rõ tình trạng của mình, tuân thủ phác đồ điều trị và tái khám định kỳ. Tại các bệnh viện đa khoa, sự phối hợp của nhiều chuyên khoa như Mắt, Da liễu, Sản, Phục hồi chức năng… sẽ giúp phát hiện sớm biến chứng và hạn chế tối đa các nguy cơ về sau.

Biến chứng cấp của bệnh tiểu đường 

Mặc dù người bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể sống khỏe khi kiểm soát đường huyết tốt, nhưng nếu điều trị không đúng cách hoặc theo dõi không đều đặn, bệnh vẫn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Hạ đường huyết

Chỉ số đường huyết bình thường trước bữa ăn dao động từ 90 - 130 mg/dL; giữa các bữa 70 - 100 mg/dL; và sau khi ăn 1 - 2 giờ phải dưới 180 mg/dL. Khi đường huyết hạ xuống dưới 70 mg/dL (tương đương 3,9 mmol/L), tình trạng hạ đường huyết xảy ra. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Dùng insulin hoặc thuốc kích thích tuyến tụy tiết insulin (như sulfonylurea, meglitinide, nateglinide).
• Bỏ bữa, ăn quá ít, uống rượu bia, dùng thuốc quá liều, tập luyện quá mức hoặc tiêm insulin mà không ăn.

Triệu chứng đặc trưng: Tim đập nhanh, run rẩy, đói cồn cào, vã mồ hôi, da tái, lo lắng, tê tay chân hoặc môi, nhức đầu, buồn ngủ, nói líu lưỡi, buồn nôn, chóng mặt, mờ mắt, khó tập trung, bất tỉnh hoặc co giật.

Hạ đường huyết thường xuất hiện đột ngột và có thể gây hôn mê, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA)

Nhiễm toan ceton xảy ra khi insulin thiếu hụt nghiêm trọng khiến cơ thể không thể sử dụng glucose để tạo năng lượng. Lúc này, gan tăng sản xuất đường và đồng thời phân giải mỡ thành ceton - các chất làm máu trở nên quá axit.

Người bệnh tiểu đường tuýp 1 dễ phát triển DKA khi:

• Có nhiễm trùng;
• Bỏ liều insulin hoặc tiêm không đủ;
• Căng thẳng, chấn thương, phẫu thuật.

Triệu chứng thường gặp: Thở nhanh và sâu, khát nhiều, mất nước, da khô, mặt đỏ, đi tiểu nhiều, đau bụng, buồn nôn, mệt lả, sụt cân, lạnh run, cứng cơ, hơi thở có mùi trái cây đặc trưng do ceton.

Nếu không được điều trị đúng cách, nhiễm toan ceton có thể dẫn đến phù não, suy thận, ngừng tim và tử vong.

Biến chứng mạn của bệnh tiểu đường

Các biến chứng mạn tính thường xuất hiện sau khoảng 5 năm mắc bệnh, nhưng có thể đến sớm hơn nếu đường huyết kiểm soát kém.

Biến chứng mạch máu nhỏ

Đường huyết cao kéo dài làm tổn thương hệ mạch máu nhỏ, gây ảnh hưởng đến:

• Mắt: Bệnh võng mạc tiểu đường, đục thủy tinh thể, thậm chí mất thị lực.
• Thận: Giảm chức năng thận, tiến triển thành suy thận.
• Thần kinh ngoại biên: Tổn thương dây thần kinh, đặc biệt ở bàn chân, gây tê bì, giảm cảm giác đau; điều này làm tăng nguy cơ loét và nhiễm trùng mà người bệnh không nhận ra.

Biến chứng mạch máu lớn

Tổn thương mạch máu lớn làm tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch, đây nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người tiểu đường:

• Thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ;
• Bệnh động mạch ngoại biên;
• Xơ vữa động mạch vành, dẫn đến thiếu máu cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim khi mạch vành bị tắc nghẽn.

Tóm lại, xét về bản chất, câu hỏi “tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ?” có thể khẳng định rằng đây là một bệnh nặng, bởi cơ thể không còn khả năng tự sản xuất insulin và người bệnh phải điều trị suốt đời. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh tuân thủ dùng insulin đúng chỉ định, theo dõi đường huyết đều đặn và duy trì lối sống khoa học. Khi được điều trị đúng và tái khám đầy đủ, người mắc tiểu đường tuýp 1 vẫn có thể sinh hoạt, học tập và làm việc bình thường như bao người khác.