Tiêu chuẩn chẩn đoán tiểu đường type 1 và phương pháp điều trị

Khi nghe đến “tiêu chuẩn chẩn đoán tiểu đường type 1”, nhiều gia đình thường băn khoăn không biết bác sĩ dựa vào những yếu tố nào để xác định bệnh. Thực tế, quá trình chẩn đoán thường dựa trên các triệu chứng điển hình, kết hợp với những xét nghiệm đơn giản nhằm đánh giá lượng đường trong máu. Hiểu rõ những bước cơ bản này giúp gia đình yên tâm hơn và chủ động theo dõi sức khỏe cho người thân.

Tiêu chuẩn chẩn đoán tiểu đường type 1

Để xác định một người có mắc đái tháo đường type 1 hay không, bác sĩ sẽ kết hợp thăm khám kỹ lưỡng với các xét nghiệm cần thiết. Một số phương pháp thường được sử dụng gồm:

Xét nghiệm HbA1C

Đây là xét nghiệm đánh giá lượng đường gắn vào protein trong hồng cầu. Ở người khỏe mạnh, chỉ số HbA1C thường dao động từ 4% đến 6%. Khi kết quả từ 6,5% trở lên, người bệnh có khả năng cao mắc đái tháo đường.

Xét nghiệm đường huyết lúc đói

Xét nghiệm được thực hiện vào buổi sáng sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ. Nếu đường huyết đạt từ 126 mg/dL (7 mmol/L) hoặc cao hơn trong hai lần xét nghiệm, người bệnh có thể được chẩn đoán mắc đái tháo đường.

Đo đường huyết ngẫu nhiên

Nếu đường huyết đo bất kỳ thời điểm nào đạt từ 200 mg/dL (11,1 mmol/L) trở lên kèm theo triệu chứng, người bệnh được xem là có nguy cơ đái tháo đường type 1.

Xét nghiệm kháng thể

Khi bác sĩ nghi ngờ đái tháo đường type 1, họ có thể chỉ định kiểm tra các kháng thể tấn công tế bào tụy.

• Nếu kháng thể dương tính, khả năng mắc type 1 rất cao.
• Nếu âm tính, người bệnh sẽ được làm thêm xét nghiệm C-peptid để phân loại: Nếu nồng độ nhỏ hơn 200 pmol/L - phù hợp với đái tháo đường type 1; nếu nồng độ lớn hơn 600 pmol/L - gợi ý đái tháo đường type 2; nếu nồng độ nằm khoảng 200 - 600 pmol/L - chưa xác định rõ, cần xét nghiệm lại sau vài năm.

Cơ chế bệnh sinh của đái tháo đường type 1

Đái tháo đường type 1 được xem là một bệnh lý liên quan đến hệ miễn dịch. Phần lớn trường hợp được cho là bệnh tự miễn, tức là cơ thể tự tấn công các tế bào của chính mình.

Ở đa số người bệnh, đặc biệt là những người phát bệnh khi còn trẻ, trong máu thường xuất hiện các kháng thể đặc hiệu. Bệnh thường gặp ở những người có yếu tố di truyền nhạy cảm, kết hợp với tác động từ môi trường, virus và phản ứng miễn dịch. Sau khi cơ thể bị nhiễm một số loại virus, hệ miễn dịch có thể “nhầm lẫn” và tấn công tế bào beta của tuyến tụy (nơi sản xuất insulin). Quá trình phá hủy này diễn ra âm thầm trong nhiều năm. Ở giai đoạn đầu, đường huyết có thể vẫn bình thường, nhưng các dấu hiệu miễn dịch đã tồn tại.

Khi cơ thể bước vào giai đoạn cần insulin nhiều hơn, chẳng hạn như lúc dậy thì hoặc khi bị nhiễm trùng, các biểu hiện lâm sàng của bệnh mới bộc lộ rõ. Lúc này người bệnh có thể tạm thời cần rất ít insulin, đôi khi không cần dùng ngay. Tuy nhiên, khi tế bào beta bị phá hủy hoàn toàn, cơ thể không còn khả năng tự sản xuất insulin, và người bệnh phải sử dụng insulin suốt đời để duy trì sự sống.

Ngoài dạng bệnh qua trung gian miễn dịch, còn có một dạng hiếm gặp khác gọi là đái tháo đường type 1 không rõ nguyên nhân. Ở nhóm này, người bệnh đôi khi cần insulin, đôi khi lại không, và yếu tố di truyền thường thể hiện rất rõ rệt.

Phương pháp điều trị đái tháo đường type 1

Đái tháo đường type 1 là bệnh mạn tính và cần được quản lý lâu dài. Việc điều trị không chỉ dựa vào thuốc mà còn cần chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng phù hợp. Để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ điều trị với nhiều biện pháp phối hợp, từ dùng insulin đến thay đổi lối sống và theo dõi đường huyết thường xuyên.

• Bổ sung insulin: Tất cả người bệnh type 1 đều phải dùng insulin suốt đời vì cơ thể không thể tự sản xuất đủ. Có nhiều loại insulin với thời gian tác dụng khác nhau, bác sĩ sẽ giải thích và hướng dẫn cách dùng phù hợp nhất.
• Thuốc hỗ trợ: Một số người bệnh có thể được kê thêm thuốc hạ mỡ máu, thuốc kiểm soát huyết áp để giảm nguy cơ biến chứng.
• Theo dõi đường huyết hằng ngày: Người bệnh nên kiểm tra đường huyết trước bữa ăn và trước khi ngủ để theo dõi mức độ ổn định.
• Kiểm tra HbA1C định kỳ: Việc xét nghiệm HbA1C mỗi 3 - 6 tháng giúp đánh giá khả năng kiểm soát đường huyết trong thời gian dài.
• Dinh dưỡng cân bằng: Người bệnh nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, hạn chế đường và chất béo bão hòa. Chế độ ăn lành mạnh giúp ổn định đường huyết và giảm biến chứng.
• Tập luyện thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ kiểm soát đường huyết. Người bệnh cũng nên duy trì giấc ngủ đủ và tinh thần tích cực.

Nắm được những điểm chính trong tiêu chuẩn chẩn đoán tiểu đường type 1 không chỉ giúp gia đình nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường mà còn hỗ trợ người bệnh tiếp cận chăm sóc y tế đúng lúc. Nếu có biểu hiện nghi ngờ hoặc lo lắng về sức khỏe, bạn nên đưa người thân đến cơ sở y tế để được tư vấn và kiểm tra bởi các chuyên gia.