Chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường? Hiểu đúng và phòng ngừa hiệu quả

Bệnh tiểu đường đang gia tăng nhanh chóng, để lại nhiều biến chứng khó lường nếu không được phát hiện sớm. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường để chủ động thăm khám và điều chỉnh lối sống. Nắm vững ngưỡng HbA1c, biết cách kiểm soát và theo dõi định kỳ sẽ giúp bạn giảm nguy cơ bệnh tiến triển, bảo vệ tim, thận, mắt và hệ thần kinh khỏi tổn thương lâu dài.

Chỉ số HbA1c và mối liên hệ với bệnh tiểu đường

HbA1c (Hemoglobin A1c) là một dạng hemoglobin trong máu có gắn đường (glucose). Khi đường huyết tăng, lượng glucose gắn vào hemoglobin cũng tăng. Xét nghiệm HbA1c đo tỷ lệ phần trăm hemoglobin có gắn đường, phản ánh mức đường huyết trung bình trong khoảng 2 - 3 tháng gần nhất.

Điểm khác biệt của HbA1c so với đường huyết đo tại thời điểm là nó không bị ảnh hưởng nhiều bởi những biến động tạm thời do ăn uống hay căng thẳng trong ngày. Vậy tại sao chỉ số HbA1c đáng tin cậy hơn xét nghiệm đường huyết đơn lẻ?

Theo các chuyên gia, một lần đo đường huyết có thể bị ảnh hưởng bởi bữa ăn vừa rồi, thời gian nhịn ăn hoặc tình trạng cơ thể. Trong khi đó, HbA1c cho thấy bức tranh tổng thể hơn, giúp bác sĩ đánh giá chính xác mức kiểm soát đường huyết trong thời gian dài.

Nhờ đặc tính này, HbA1c được sử dụng rộng rãi để:

• Chẩn đoán bệnh tiểu đường và bệnh tiền tiểu đường;
• Theo dõi hiệu quả điều trị;
• Đánh giá nguy cơ biến chứng.

Chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường? 

Việc hiểu rõ ngưỡng HbA1c giúp bạn biết chính xác khi nào cơ thể đang ở trạng thái khỏe mạnh, tiền tiểu đường hay đã bước vào giai đoạn tiểu đường. Đây là căn cứ quan trọng để bác sĩ đưa ra quyết định điều trị và để mỗi người chủ động thay đổi lối sống.

Theo khuyến cáo y tế, kết quả xét nghiệm HbA1c được phân loại như sau:

• Bình thường (< 5,7%): Mức đường huyết trung bình ổn định, nguy cơ mắc tiểu đường thấp. Tuy nhiên, vẫn nên duy trì chế độ ăn và tập luyện hợp lý để giữ chỉ số này ổn định lâu dài.
• Tiền tiểu đường (5,7% - 6,4%): Đường huyết bắt đầu tăng cao hơn mức bình thường. Đây là giai đoạn cảnh báo, nếu không can thiệp bằng chế độ ăn, vận động và kiểm tra sức khỏe định kỳ, nguy cơ tiến triển thành tiểu đường rất cao.
• Tiểu đường (≥ 6,5%): Được coi là mắc bệnh tiểu đường khi kết quả này được xác nhận qua ít nhất 2 lần xét nghiệm. Lúc này, việc điều trị và kiểm soát đường huyết là bắt buộc để phòng tránh biến chứng.

Việc nắm rõ các ngưỡng trên giúp bạn trả lời câu hỏi chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường một cách chính xác, đồng thời định hướng cho kế hoạch kiểm tra và chăm sóc sức khỏe lâu dài.

Tác động của chỉ số HbA1c cao đến sức khỏe

Chỉ số HbA1c cao phản ánh đường huyết duy trì ở mức vượt ngưỡng an toàn trong thời gian dài. Điều này không chỉ là con số trên giấy mà còn gây ra hàng loạt tổn thương âm thầm trong cơ thể. Dưới đây là những hậu quả điển hình mà bạn cần đặc biệt lưu ý:

• Tổn thương tim và mạch máu: Chỉ số HbA1c cao lâu dài làm hỏng lớp nội mạc mạch máu, thúc đẩy quá trình xơ vữa, khiến mạch bị hẹp hoặc tắc. Hậu quả là nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ tăng cao, đặc biệt ở người đã có yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch.
• Suy giảm chức năng thận và hệ thần kinh: Đường huyết duy trì ở mức cao gây tổn thương mạch máu nhỏ trong thận, dẫn đến bệnh thận mạn tính. Đồng thời, các dây thần kinh ngoại biên bị ảnh hưởng, gây tê bì, châm chích hoặc mất cảm giác ở tay chân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Mờ mắt và nguy cơ mù lòa: Đường huyết cao làm tổn thương mạch máu võng mạc, gây bệnh võng mạc tiểu đường. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển thành xuất huyết võng mạc, bong võng mạc, dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa vĩnh viễn.

Cách giảm và duy trì chỉ số HbA1c trong ngưỡng an toàn

Kiểm soát HbA1c không chỉ giúp phòng ngừa và điều trị tiểu đường hiệu quả mà còn giảm nguy cơ biến chứng trên tim, thận, mắt và hệ thần kinh. Việc duy trì chỉ số này ở mức an toàn đòi hỏi sự kết hợp giữa chế độ ăn hợp lý, luyện tập khoa học và theo dõi y tế thường xuyên. Dưới đây là các biện giảm và duy trì chỉ số HbA1c nằm trong ngưỡng an toàn, bao gồm:

Ăn uống lành mạnh và cân đối dinh dưỡng

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định đường huyết. Người có nguy cơ hoặc mắc tiểu đường nên hạn chế đường đơn, tinh bột tinh chế, đồ uống có gas, đồng thời tăng cường rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt và chất đạm nạc. Việc phân bổ khẩu phần hợp lý giúp tránh tăng đường huyết đột ngột sau bữa ăn.

Duy trì hoạt động thể chất đều đặn

Tập thể dục giúp tăng nhạy cảm insulin, hỗ trợ cơ thể sử dụng đường hiệu quả hơn, từ đó giảm HbA1c. Mỗi tuần nên dành ít nhất 150 phút cho hoạt động aerobic như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội, kết hợp 2 - 3 buổi tập kháng lực để tăng sức mạnh cơ bắp và cải thiện chuyển hóa.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi chỉ số HbA1c

Việc xét nghiệm HbA1c định kỳ cho phép theo dõi xu hướng đường huyết trung bình, từ đó kịp thời điều chỉnh lối sống hoặc phác đồ điều trị. Người khỏe mạnh nên kiểm tra 1 - 2 lần/năm, trong khi người có tiền tiểu đường hoặc tiểu đường cần xét nghiệm thường xuyên hơn theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý khi xét nghiệm và theo dõi chỉ số HbA1c

Để kết quả xét nghiệm HbA1c phản ánh đúng tình trạng đường huyết trung bình, bạn cần chú ý một số yếu tố có thể làm sai lệch kết quả. Việc hiểu rõ những điểm này giúp quá trình chẩn đoán và điều trị chính xác hơn, đặc biệt khi xác định chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường. Cụ thể như sau:

• Ảnh hưởng của bệnh về máu: Các bệnh lý như thiếu máu, tan máu hoặc từng truyền máu có thể khiến kết quả HbA1c thấp hoặc cao hơn thực tế. Nếu có tiền sử các bệnh này, hãy thông báo cho bác sĩ trước khi làm xét nghiệm.
• Tác động của tình trạng sức khỏe đặc biệt: Thai kỳ, suy thận nặng hoặc một số bệnh mạn tính khác có thể ảnh hưởng đến khả năng gắn đường của hemoglobin, làm kết quả HbA1c không phản ánh chính xác mức đường huyết trung bình.
• Lựa chọn cơ sở xét nghiệm đạt chuẩn: Thực hiện xét nghiệm tại các phòng xét nghiệm được công nhận, có thiết bị hiện đại và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt sẽ giúp kết quả đáng tin cậy hơn, hỗ trợ bác sĩ đánh giá và theo dõi bệnh hiệu quả.

Hiểu rõ chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường giúp bạn chủ động phòng ngừa, phát hiện và kiểm soát bệnh ngay từ giai đoạn sớm. Duy trì HbA1c trong ngưỡng an toàn không chỉ giảm nguy cơ biến chứng trên tim, thận, mắt mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài. Hãy kết hợp chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập đều đặn và xét nghiệm định kỳ để luôn kiểm soát tốt chỉ số này, đảm bảo chất lượng cuộc sống và tuổi thọ khỏe mạnh.