Tiêm phòng viêm gan B rồi có bị lây không​?

Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể đưa đến xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan nếu không được phòng ngừa đúng cách. Vắc xin hiện là một trong những biện pháp chủ động và hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Tuy vậy, không phải ai tiêm vắc xin cũng đạt mức bảo vệ như nhau.

Tiêm phòng viêm gan B rồi có bị lây không?

Nếu bạn đã tiêm đủ liều vắc xin viêm gan B và cơ thể tạo được lượng kháng thể bảo vệ đạt chuẩn từ 10 mIU/mL trở lên thì khả năng bị lây nhiễm viêm gan B là rất thấp. Nói cách khác, hầu hết những người đáp ứng miễn dịch tốt đều không bị lây nhiễm trong cuộc sống hàng ngày.

Để hiểu lý do, ta cần biết vắc xin hoạt động như thế nào. Khi được đưa vào cơ thể, vắc xin giúp hệ miễn dịch nhận diện một phần protein bề mặt của virus gọi là HBsAg. Nhờ đó, cơ thể sản xuất kháng thể Anti HBs để tấn công virus ngay từ khi chúng vừa xâm nhập. Cơ chế này tạo ra lớp bảo vệ vững chắc và lâu dài.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một tỷ lệ rất nhỏ, khoảng từ 5 đến 10%, không tạo được kháng thể bảo vệ dù đã tiêm đủ mũi.

• Người thuộc nhóm từ 40 tuổi trở lên khi bắt đầu tiêm vắc xin.
• Người thừa cân hoặc béo phì.
• Người hút thuốc trong thời gian dài.
• Người mắc bệnh thận mạn và phải chạy thận.
• Người nghiện rượu.
• Người nhiễm HIV chưa kiểm soát ổn định.

Ngoài ra, nhóm người bị suy giảm miễn dịch như đang điều trị ung thư bằng hóa trị hay người ghép tạng dùng thuốc ức chế miễn dịch có thể không tạo được mức kháng thể đủ mạnh ngay từ đầu. Trong các trường hợp như vậy, nguy cơ bị nhiễm virus dù đã tiêm vẫn cao hơn mức trung bình.

Vì lý do đó, nhiều tổ chức y tế khuyến cáo rằng: Sau khi tiêm đủ liều, đặc biệt là ở người lớn, nên xét nghiệm chỉ số Anti HBs sau từ một đến hai tháng để biết chính xác cơ thể đã tạo được bao nhiêu kháng thể. Nếu Anti HBs từ 10 mIU/mL trở lên, bạn có thể yên tâm rằng mức bảo vệ đạt yêu cầu.

Vắc xin viêm gan B bảo vệ bằng cách nào và hiệu quả kéo dài bao lâu?

Vắc xin viêm gan B được đánh giá là một trong những loại vắc xin an toàn và có hiệu quả cao trong dự phòng bệnh truyền nhiễm. Khi được tiêm đúng lịch, hiệu quả bảo vệ có thể đạt từ 90 đến 95 phần trăm ở người khỏe mạnh. Trẻ sơ sinh tiêm đủ liều thường đạt tỷ lệ bảo vệ cao hơn.

Cơ chế bảo vệ của vắc xin không chỉ dừng ở việc tạo ra kháng thể. Nó còn kích thích hệ miễn dịch ghi nhớ cách nhận diện virus. Nhờ bộ nhớ miễn dịch này, cơ thể có thể phản ứng nhanh và mạnh ngay cả khi nồng độ kháng thể giảm xuống theo thời gian.

Nhiều nghiên cứu theo dõi trong thời gian dài cho thấy phần lớn những người tiêm đủ liều từ nhỏ vẫn có miễn dịch ổn định khi trưởng thành. Tuy vậy, thời gian bảo vệ có thể thay đổi tùy vào từng cá nhân. Dưới đây là một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ.

• Người tiêm từ khi còn nhỏ thường có trí nhớ miễn dịch bền hơn.
• Người có sức khỏe tốt, không hút thuốc và không mắc bệnh mạn tính thường duy trì kháng thể lâu hơn.
• Người làm việc trong môi trường tiếp xúc máu và dịch cơ thể có nguy cơ cao hơn nên được khuyến cáo kiểm tra kháng thể định kỳ từ 5 đến 10 năm một lần.
• Người lớn tuổi có thể cần theo dõi sát hơn vì hệ miễn dịch suy yếu theo thời gian.

Tại Việt Nam, chương trình tiêm chủng mở rộng áp dụng vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới một tuổi. Điều này giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh trong cộng đồng. Đối với người lớn chưa từng tiêm hoặc không nhớ rõ mình đã tiêm đủ liều hay chưa, các cơ sở y tế đều cung cấp dịch vụ tiêm bổ sung.

Những trường hợp vẫn có nguy cơ bị viêm gan B dù đã tiêm

Dù vắc xin có hiệu quả cao, câu hỏi tiêm phòng viêm gan B rồi có bị lây không vẫn cần được đánh giá dựa trên từng nhóm đối tượng. Có ba nhóm chính cần chú ý.

Nhóm không đáp ứng hoặc đáp ứng miễn dịch yếu

Những người hút thuốc, thừa cân, mắc bệnh mạn tính, ngoài tuổi trung niên hoặc có hệ miễn dịch suy giảm thuộc nhóm có khả năng tạo kháng thể thấp hơn so với người khỏe mạnh. Điều này có nghĩa là họ vẫn có nguy cơ nhiễm dù đã tiêm đủ liều.

Nhóm tiêm từ rất lâu nhưng chưa kiểm tra lại kháng thể

Có người tiêm từ ba đến bốn thập kỷ trước và chưa từng xét nghiệm lại. Khi nồng độ kháng thể giảm xuống dưới mức bảo vệ, nguy cơ nhiễm HBV tăng lên, đặc biệt khi phơi nhiễm với lượng virus lớn.

Nhóm tiêm chưa đủ liều hoặc tiêm không đúng lịch

Trong trường hợp chỉ tiêm một đến hai mũi rồi bỏ dở, cơ thể chưa tạo được bộ nhớ miễn dịch hoàn chỉnh. Điều này làm giảm hiệu quả bảo vệ hơn rất nhiều so với người tiêm đủ liều.

Ngoài ra, còn có một tình huống dễ gây nhầm lẫn. Một số người xét nghiệm thấy Anti HBs dương tính và nghĩ mình đã được bảo vệ nhưng thật ra kết quả này có thể do từng nhiễm rồi tự khỏi trong quá khứ. Vì vậy, Anti HBs định lượng mới là xét nghiệm phản ánh chính xác nhất khả năng bảo vệ hiện tại.

Tóm lại, trong hơn 90 phần trăm trường hợp, người tiêm đủ liều và có kháng thể đạt chuẩn sẽ không bị lây viêm gan B. Đây là lý do vắc xin được xem là thành tựu lớn trong y học hiện đại, giúp hàng tỷ người trên thế giới tránh được căn bệnh nguy hiểm.

Tuy nhiên, không có biện pháp nào đạt hiệu quả tuyệt đối cho mọi người trong mọi hoàn cảnh. Chính vì thế, việc chủ động bảo vệ bản thân vẫn rất quan trọng. Bạn nên:

• Duy trì lối sống lành mạnh.
• Tránh các hành vi có nguy cơ lây nhiễm.
• Xét nghiệm định kỳ nếu làm việc trong môi trường nguy cơ cao.
• Tiêm nhắc lại nếu Anti HBs giảm dưới 10 mIU/mL.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc tiêm phòng viêm gan B rồi có bị lây không mà bạn có thể tham khảo. Tiêm phòng viêm gan B vẫn là biện pháp đơn giản, an toàn và hiệu quả nhất hiện nay. Nếu bạn chưa tiêm hoặc không chắc chắn về lịch tiêm của mình, hãy đến cơ sở y tế để được hướng dẫn cụ thể. Một quyết định nhỏ hôm nay có thể bảo vệ bạn suốt đời khỏi bệnh viêm gan B.