Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là gì? Có nguy hiểm không?

Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý cột sống phổ biến, thường gặp ở người trong độ tuổi lao động và cả người cao tuổi. Vị trí L5 S1 được xem là bản lề vận động quan trọng của cột sống thắt lưng, chịu nhiều tác động cơ học trong sinh hoạt hằng ngày. Khi xảy ra thoát vị tại khu vực này, sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là gì?

Cột sống được cấu tạo từ 33 đốt sống, chia thành 7 đốt cổ, 12 đốt lưng, 5 đốt thắt lưng, 5 đốt cùng và 4 đốt cụt. Trong đó, đĩa đệm L5 S1 nằm giữa đốt sống thắt lưng thứ 5 (L5) và đốt xương cùng thứ nhất (S1). Đây là vị trí chịu áp lực lớn do nâng đỡ trọng lượng cơ thể và tham gia nhiều hoạt động như cúi, xoay hoặc vặn mình.

Tình trạng thoát vị đĩa đệm này xảy ra khi bao xơ bên ngoài bị rách, nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống. Tình trạng này gây đau lưng, tê yếu chi dưới và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu kéo dài.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm L5 S1

Các dấu hiệu của bệnh thường xuất hiện từ từ hoặc bùng phát sau chấn thương. Người bệnh có thể gặp một số triệu chứng sau:

Đau lưng dưới kéo dài

Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường tăng khi ngồi lâu, đứng nhiều giờ hoặc thực hiện động tác gập người.

Đau lan theo đường đi của dây thần kinh tọa

Cơn đau lan xuống mông, đùi, bắp chân hoặc bàn chân. Đôi khi đau buốt như điện giật, khiến người bệnh khó đi lại hoặc làm việc.

Tê bì và yếu cơ

Bệnh nhân có thể bị tê bàn chân, ngón chân hoặc mất khả năng kiểm soát động tác nhấc bàn chân. Trong trường hợp nặng, cơ chân suy yếu, ảnh hưởng đến vận động.

Hội chứng chùm đuôi ngựa

Đây là biến chứng cấp tính, xuất hiện khi dây thần kinh vùng tủy sống bị chèn ép nghiêm trọng. Người bệnh có thể đau dữ dội vùng hông, tê vùng sinh dục và mất kiểm soát tiểu tiện. Tình trạng nguy hiểm này cần can thiệp y tế ngay.

Thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không?

Nhiều người chủ quan với triệu chứng ban đầu nên chỉ tìm đến bác sĩ khi bệnh đã tiến triển nặng. Thực tế, bệnh lý này có thể gây nhiều hậu quả như:

• Đau rễ thần kinh kéo dài, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt.
• Rối loạn cảm giác như mất cảm giác nóng lạnh ở một số vùng da, tê đầu ngón chân.
• Rối loạn vận động dẫn đến teo cơ, yếu liệt chi dưới.
• Rối loạn cơ vòng bàng quang, trực tràng, gây bí tiểu hoặc tiểu không tự chủ.
• Người bệnh còn có nguy cơ mất thăng bằng khi di chuyển, dễ té ngã, gây chấn thương thứ phát.
• Cơn đau kéo dài làm giảm chất lượng giấc ngủ và gây suy nhược cơ thể.
• Một số trường hợp tiến triển nặng có thể xuất hiện hội chứng chùm đuôi ngựa, đe dọa khả năng vận động vĩnh viễn.
• Tổn thương thần kinh lâu ngày cũng làm giảm khả năng hồi phục ngay cả khi đã được can thiệp y tế.

Nếu không điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm nói chung, L5 S1 nói riêng có thể để lại di chứng lâu dài, thậm chí dẫn đến bại liệt.

Điều trị thoát vị đĩa đệm

Mục tiêu điều trị bệnh là giảm đau, cải thiện chức năng vận động và ngăn ngừa biến chứng. Tùy mức độ tổn thương, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp phù hợp.

Điều trị bảo tồn

Áp dụng cho bệnh nhân ở giai đoạn sớm, chưa có biến chứng nặng, bao gồm:

Thuốc giảm đau và kháng viêm

Sử dụng nhóm NSAID, thuốc giãn cơ hoặc corticoid theo chỉ định.

Vật lý trị liệu

Các bài tập kéo giãn, trị liệu bằng sóng siêu âm hoặc nhiệt nóng giúp giảm đau và tăng cường sức mạnh cơ lưng.

Điều chỉnh thói quen sống

Tránh lao động nặng, duy trì cân nặng hợp lý và bỏ thuốc lá.

Điều trị bằng tiêm ngoài màng cứng

Trong trường hợp đau kéo dài không đáp ứng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticoid ngoài màng cứng. Phương pháp này giúp giảm viêm và giảm áp lực thần kinh trong thời gian ngắn.

Ngoài ra, kỹ thuật cắt đốt bằng sóng tần số vô tuyến cũng được áp dụng để giảm đau mạn tính.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định khi người bệnh đau nặng, có dấu hiệu yếu liệt hoặc rối loạn cơ vòng. Các phương pháp thường dùng gồm:

• Cắt bỏ một phần đĩa đệm thoát vị: Loại bỏ phần nhân nhầy chèn ép thần kinh.
• Phẫu thuật cắt cung sau: Giúp giải phóng chèn ép ở tủy sống và rễ thần kinh.
• Hợp nhất đốt sống L5 S1: Thay thế đĩa đệm bị tổn thương bằng mảnh ghép xương hoặc dụng cụ cố định.

Ngày nay, phẫu thuật nội soi ít xâm lấn được áp dụng rộng rãi, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm

Bên cạnh điều trị, việc phòng bệnh đóng vai trò quan trọng. Người có nguy cơ cao nên chú ý:

• Duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
• Luyện tập thể dục thường xuyên với các bài tập nhẹ nhàng như bơi lội, yoga hoặc đi bộ.
• Ngồi đúng tư thế khi làm việc và hạn chế ngồi lâu một chỗ.
• Không mang vác vật nặng sai cách. Khi cần, hãy gập gối và giữ lưng thẳng thay vì cúi gập người.
• Chọn nệm và gối ngủ phù hợp để nâng đỡ cột sống, tránh nằm sấp gây cong lưng.
• Hạn chế ngồi làm việc liên tục, nên đứng dậy đi lại và vận động nhẹ sau mỗi 45 - 60 phút.
• Bổ sung canxi, vitamin D và các dưỡng chất tốt cho xương khớp thông qua chế độ ăn uống hoặc theo tư vấn bác sĩ.
• Tránh hút thuốc lá và hạn chế rượu bia vì đây là yếu tố làm suy giảm sức khỏe xương khớp.
• Luôn khởi động kỹ trước khi tập luyện thể thao để hạn chế chấn thương vùng cột sống.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp. Việc thăm khám định kỳ, tuân thủ chỉ định của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.