Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Đồng thời, gợi ý những biện pháp chăm sóc giúp hạn chế tái phát và bảo vệ sức khỏe cột sống hiệu quả. Hãy cùng khám phá ngay nhé!

Tìm hiểu về tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Thoát vị đĩa đệm là như thế nào?

Thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý xương khớp thường gặp gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc lao động nặng, vận động quá sức hoặc thực hiện các hoạt động thể lực không đúng tư thế, lâu dần gây áp lực lên cột sống và làm đĩa đệm bị tổn thương.

Mặc dù bệnh có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng nhóm đối tượng trong độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ cao nhất. Theo thống kê, có đến 60 – 65% bệnh nhân thoát vị đĩa đệm nằm trong khoảng 20 – 49 tuổi. Đây là giai đoạn con người đang hoạt động mạnh mẽ, cống hiến và sáng tạo, nên việc mắc bệnh dễ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cũng như hiệu quả công việc.

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau trên cột sống từ vùng cổ, lưng, thắt lưng đến cùng cụt. Tuy nhiên, thắt lưng vẫn là vị trí phổ biến nhất bởi nơi đây chịu nhiều áp lực trọng lượng cơ thể và các hoạt động hằng ngày.

Các mức độ biểu hiện bệnh

Thoát vị đĩa đệm thường được chia thành 4 cấp độ dựa trên mức độ tổn thương và triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Việc phân loại này giúp các bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh chính xác hơn và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

• Cấp độ 1: Nhân nhầy bên trong đĩa đệm bắt đầu biến dạng, gây ra hiện tượng phình hoặc lồi đĩa đệm. Mặc dù bao xơ vẫn còn nguyên vẹn, triệu chứng thường chưa rõ ràng nên người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác và chủ quan trong điều trị. 

• Cấp độ 2: Bao xơ đã suy yếu khiến nhân nhầy chèn ép lên rễ thần kinh. Lúc này, người bệnh bắt đầu xuất hiện những cơn đau vùng thắt lưng rõ rệt hơn so với giai đoạn đầu.

• Cấp độ 3: Bao xơ bị rách khiến nhân nhầy thoát ra ngoài và trực tiếp chèn ép dây thần kinh. Triệu chứng đau nhức xuất hiện dữ dội tại vùng cột sống bị tổn thương, gây ảnh hưởng nhiều đến vận động và sinh hoạt hằng ngày. 

• Cấp độ 4: Tình trạng thoát vị trở nên nghiêm trọng hơn. Nhân nhầy có thể tách khỏi bao xơ và xuất hiện các mảnh rời, dẫn đến đau dữ dội, thậm chí có nguy cơ liệt nửa người nếu không được can thiệp kịp thời.

Một điểm cần lưu ý là các cấp độ này không nhất thiết tiến triển theo thứ tự từ 1 đến 4. Trong nhiều trường hợp, bệnh có thể chuyển biến nhanh và nặng hơn do tác động từ các yếu tố bên ngoài, vì vậy việc thăm khám và theo dõi định kỳ là rất quan trọng để phòng ngừa biến chứng.

Chẩn đoán và điều trị thoát vị đĩa đệm 

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, người bệnh thường được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh như chụp bao rễ thần kinh, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI). 

Trong các phương pháp này, MRI được đánh giá là hiệu quả nhất vì cho phép quan sát rõ cấu trúc đĩa đệm, mức độ tổn thương cũng như tình trạng chèn ép lên dây thần kinh, từ đó hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị hiện nay

Trong điều trị thoát vị đĩa đệm vùng cột sống thắt lưng, các biện pháp nội khoa hiện vẫn được ưu tiên áp dụng: 

• Dùng thuốc: Người bệnh thường được chỉ định sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm hoặc thuốc giãn cơ để cải thiện triệu chứng và hạn chế cơn đau. Việc lựa chọn loại thuốc sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, do đó tuyệt đối không nên tự ý mua và dùng thuốc. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có bệnh nền như hen suyễn, viêm loét dạ dày hay tăng huyết áp vì nguy cơ gặp tác dụng phụ khá cao.

• Phương pháp không dùng thuốc: Ngoài điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phục hồi và giảm áp lực lên cột sống. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm xoa bóp, bấm huyệt, chiếu laser hoặc sử dụng sóng cao tần. Những liệu pháp này không chỉ giúp cải thiện lưu thông máu, giảm đau mà còn tăng cường độ dẻo dai cho cơ và cột sống.

Trong trường hợp bệnh tiến triển nặng, gây chèn ép dây thần kinh kéo dài hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật. Tuy nhiên, can thiệp ngoại khoa chỉ được thực hiện khi thật sự cần thiết và sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Những điều cần lưu ý 

Chăm sóc người bệnh như thế nào?

Đối với người mắc thoát vị đĩa đệm, việc chăm sóc đúng cách có ý nghĩa lớn trong quá trình hồi phục. Người chăm sóc cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ dưỡng chất như canxi, protein, vitamin D, omega 3 và chất xơ để hỗ trợ tái tạo sụn và mô mềm. 

Vận động nhẹ nhàng cần được khuyến khích, nhưng phải tránh các tư thế thay đổi đột ngột hoặc nằm nghỉ trên bề mặt không phẳng như võng hay sofa. Ngoài ra, người chăm sóc nên nắm được những kiến thức cơ bản về vật lý trị liệu, massage giảm đau để cải thiện lưu thông máu, giúp cơ bắp thư giãn và hỗ trợ sản sinh dịch khớp.

Trong trường hợp chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật, cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ, chuẩn bị thực đơn phù hợp, đồng thời hỗ trợ bệnh nhân di chuyển một cách an toàn. Những động tác cúi người, xoay vặn thắt lưng hoặc nghiêng quá mức cần được hạn chế tối đa để tránh tái phát hoặc làm chậm quá trình hồi phục.

Biện pháp phòng ngừa

Thoát vị đĩa đệm thường liên quan đến quá trình thoái hóa hoặc chấn thương. Mặc dù chấn thương có thể xảy ra bất ngờ, người bệnh vẫn có thể chủ động phòng ngừa thông qua thói quen sinh hoạt khoa học:

• Duy trì tư thế đúng khi lao động, tập luyện vừa sức và phù hợp với thể trạng, kiểm soát cân nặng ở mức ổn định là những yếu tố quan trọng. Khi phải mang vác vật nặng, cần sử dụng công cụ hỗ trợ để giảm áp lực gây đau cột sống. 

• Xây dựng chế độ ăn uống cân đối, hạn chế rượu bia, thuốc lá và chất kích thích sẽ giúp bảo vệ cột sống tốt hơn. 

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ cũng là biện pháp hiệu quả để phát hiện sớm bất thường.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh thoát vị đĩa đệm tại cột sống thắt lưng. Đây là bệnh lý xương khớp phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm, tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống khoa học. Để nâng cao kiến thức chăm sóc sức khỏe toàn diện, bạn có thể tham khảo thêm các bài viết liên quan được chia sẻ tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.