Thoái hóa khớp ở người cao tuổi: Cách phòng ngừa và điều trị

Thoái hóa khớp ở người cao tuổi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm khả năng vận động và độc lập trong sinh hoạt hằng ngày. Tình trạng này tiến triển âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Thoái hóa khớp ở người cao tuổi thường diễn tiến chậm và dễ bị nhầm lẫn với các biểu hiện lão hóa thông thường. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các dấu hiệu dưới đây có thể giúp can thiệp kịp thời, làm chậm quá trình tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống:

• Đau khớp khi vận động: Cảm giác đau thường xuất hiện khi vận động, leo cầu thang hoặc đứng lên ngồi xuống. Cơn đau có xu hướng giảm khi nghỉ ngơi nhưng tái phát khi cử động lặp lại.
• Cứng khớp vào buổi sáng: Nhiều người cao tuổi gặp hiện tượng cứng khớp vào sáng sớm hoặc sau thời gian dài không cử động, thường kéo dài vài phút đến dưới 30 phút, sau đó dần cải thiện khi bắt đầu di chuyển.
• Khớp phát ra tiếng lạo xạo: Khi cử động, đặc biệt là ở đầu gối hoặc háng, có thể nghe thấy tiếng lục cục, lạo xạo do sự bào mòn bề mặt sụn và thay đổi cấu trúc khớp.
• Hạn chế tầm vận động: Người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các động tác như co duỗi khớp, xoay người hoặc cúi gập người. Sự hạn chế vận động tiến triển theo thời gian, làm giảm khả năng sinh hoạt độc lập.
• Biến dạng khớp: Ở giai đoạn muộn, khớp có thể bị sưng to, biến dạng hoặc lệch trục do tổn thương mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình dáng và chức năng khớp.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi tập trung vào mục tiêu giảm đau, cải thiện chức năng vận động và làm chậm tiến triển tổn thương khớp. Việc điều trị cần được cá thể hóa, phù hợp với mức độ bệnh, thể trạng và các bệnh lý đi kèm. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi hiện nay:

Thay đổi lối sống và luyện tập

Điều chỉnh lối sống là nền tảng trong điều trị thoái hóa khớp. Giảm cân giúp giảm áp lực lên các khớp chịu lực như gối và háng. Hoạt động thể chất vừa phải, đặc biệt là các bài tập tăng cường cơ quanh khớp và cải thiện linh hoạt, như bơi lội, yoga, đạp xe đạp tĩnh hoặc đi bộ, có thể làm giảm đau và cải thiện chức năng vận động lâu dài.

Sử dụng thuốc

Thuốc giảm đau như paracetamol thường được ưu tiên đầu tiên. Trong các trường hợp nặng hơn, có thể dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) với liều thấp và theo dõi chặt chẽ. Ngoài ra, các thuốc bổ sung như glucosamine sulfate và chondroitin sulfate được xem xét nhằm hỗ trợ sức khỏe sụn khớp, tuy hiệu quả còn đang được đánh giá tùy từng cá thể.

Tiêm nội khớp

Khi điều trị bằng thuốc uống không còn hiệu quả, tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp giúp giảm viêm nhanh chóng, đặc biệt trong các đợt đau cấp. Một lựa chọn khác là tiêm acid hyaluronic - một chất bôi trơn sinh học giúp cải thiện vận động và giảm đau, đặc biệt với thoái hóa khớp gối ở mức độ nhẹ đến trung bình.

Can thiệp phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định khi các biện pháp bảo tồn không còn hiệu quả và tổn thương khớp gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt. Các lựa chọn bao gồm nội soi làm sạch khớp, chỉnh trục khớp, hoặc thay khớp nhân tạo. Trong đó, thay khớp toàn phần là phương pháp mang lại hiệu quả lâu dài với người bệnh thoái hóa nặng.

Hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân

Việc hiểu rõ bản chất bệnh và cách kiểm soát triệu chứng giúp người cao tuổi chủ động trong điều trị. Tư vấn tâm lý, hỗ trợ cảm xúc và hướng dẫn sử dụng dụng cụ trợ giúp như nạng, gậy hoặc đai hỗ trợ khớp có thể cải thiện đáng kể chất lượng sống và giảm phụ thuộc vào người khác.

Làm thế nào để phòng ngừa thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi?

Phòng ngừa thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi cần thực hiện từ sớm và duy trì liên tục thông qua các biện pháp sau:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối, là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây thoái hóa. Việc kiểm soát cân nặng giúp giảm gánh nặng cơ học lên khớp, làm chậm quá trình thoái hóa.
• Tăng cường vận động hợp lý: Thường xuyên tập luyện các môn thể thao nhẹ như đi bộ, bơi lội, đạp xe đạp tĩnh giúp duy trì sức mạnh cơ quanh khớp và tăng độ linh hoạt. Tránh các động tác mạnh, lặp đi lặp lại hoặc mang vác nặng gây chấn thương khớp.
• Điều chỉnh tư thế sinh hoạt: Ngồi xổm, leo cầu thang quá nhiều hoặc ngồi lâu một chỗ đều ảnh hưởng không tốt đến khớp gối. Người cao tuổi nên duy trì tư thế đúng trong sinh hoạt hàng ngày, sử dụng ghế có độ cao phù hợp và nghỉ ngơi hợp lý.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, omega-3 và các chất chống oxy hóa có thể hỗ trợ sức khỏe xương khớp. Các thực phẩm như cá béo, sữa, rau xanh đậm, hạt và đậu nên được bổ sung thường xuyên.
• Phát hiện và điều trị sớm các rối loạn khớp: Việc theo dõi định kỳ và điều trị sớm các biểu hiện đau, sưng hoặc cứng khớp sẽ giúp ngăn chặn tổn thương khớp tiến triển nặng hơn. Ngoài ra, kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp cũng đóng vai trò quan trọng.

Trên đây là những thông tin chúng tôi cung cấp đến bạn về tình trạng thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi. Thoái hóa khớp là quá trình lão hóa tự nhiên nhưng không đồng nghĩa với việc buông xuôi. Với sự chủ động trong nhận biết triệu chứng sớm, điều trị đúng hướng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp, người cao tuổi hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, vận động linh hoạt và duy trì chất lượng cuộc sống một cách bền vững.