Nguyên nhân và những cách điều trị thoái hóa khớp gối​

Thoái hóa khớp gối là một trong những bệnh lý xương khớp thường gặp, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức, cứng khớp mà còn hạn chế khả năng vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân nào và những phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối nào có thể giúp cải thiện hiệu quả? 

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối là một tình trạng phổ biến, bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau như tuổi tác, cân nặng, chấn thương hay di truyền. Các nguyên nhân này có thể được chia thành hai nhóm chính: Nguyên phát và thứ phát.

Thoái hóa khớp gối nguyên phát

Nhóm nguyên phát chủ yếu liên quan đến sự lão hóa tự nhiên và các yếu tố bẩm sinh, gồm:

• Yếu tố di truyền: Người có cha mẹ hoặc anh chị em ruột từng bị thoái hóa khớp gối có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tuổi tác: Khi cơ thể già đi, sụn khớp gối mất dần độ đàn hồi, khả năng chịu lực suy giảm do ma sát kéo dài. Tỷ lệ mắc bệnh tăng mạnh ở người trên 60 tuổi và gần 80% ở người từ 75 tuổi trở lên.
• Rối loạn nội tiết: Phụ nữ mãn kinh hoặc người mắc đái tháo đường thường dễ bị ảnh hưởng do sự suy giảm hormon, làm tăng nguy cơ tổn thương sụn khớp.

Thoái hóa khớp gối thứ phát

Khác với nguyên phát thường gặp ở người cao tuổi, nguyên nhân thứ phát có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, do tác động từ bên ngoài hoặc các bệnh lý nền. Cụ thể:

• Bất thường bẩm sinh: Các biến dạng khớp như gối vẹo vào trong, vẹo ra ngoài hay quá duỗi làm trục khớp thay đổi.
• Giới tính: Bệnh phổ biến ở nữ giới do ảnh hưởng của hormon estrogen.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể tăng nhanh gây áp lực lớn lên khớp gối, làm sụn nhanh hư hỏng.
• Chấn thương và vận động quá sức: Tập luyện sai cách, lao động nặng hoặc chơi thể thao cường độ cao có thể gây tổn thương sụn, dây chằng, gân và bao hoạt dịch quanh khớp.
• Lối sống ít vận động: Ngồi nhiều, không rèn luyện thể lực khiến cơ xương yếu, giảm độ linh hoạt, dễ dẫn đến thoái hóa.
• Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Thiếu dưỡng chất, đặc biệt là vitamin D và canxi, cùng với việc lạm dụng rượu bia, làm suy yếu sụn khớp và giảm tiết dịch bôi trơn.
• Bệnh lý đi kèm: Một số bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout, viêm cột sống dính khớp có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
• Sử dụng corticoid kéo dài: Thuốc này thường được dùng để chống viêm hoặc ức chế miễn dịch, nhưng nếu lạm dụng sẽ gây hại cho sụn và xương khớp.

Việc hiểu rõ nguyên nhân là bước quan trọng giúp lựa chọn phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối phù hợp, từ đó cải thiện chức năng vận động và hạn chế biến chứng về sau.

Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối 

Hiện tại, có nhiều lựa chọn điều trị thoái hóa khớp gối được các bác sĩ áp dụng tùy thuộc vào mức độ tổn thương, độ tuổi và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là những phương pháp phổ biến.

Phẫu thuật nội soi làm sạch khớp

Phương pháp này thường được chỉ định khi bệnh nhân vẫn còn đau và hạn chế vận động dù đã áp dụng điều trị nội khoa nhưng không đạt hiệu quả. Tuy nhiên, nội soi làm sạch khớp không thích hợp cho người ở giai đoạn 4 hoặc giai đoạn 2 - 3 nếu có kèm viêm khớp dạng thấp. Những trường hợp có bệnh lý nặng khiến phẫu thuật trở nên rủi ro cũng không nên thực hiện.

Nội soi tạo tổn thương dưới sụn

Kỹ thuật này nhằm kích thích tủy xương hình thành sụn mới bằng cách tạo tổn thương nhỏ dưới sụn thông qua nội soi. Thường áp dụng cho bệnh nhân trẻ tuổi bị thoái hóa khớp gối thứ phát sau chấn thương, với diện tích sụn khuyết nhỏ hoặc vừa. Hiện nay, phương pháp này đôi khi được kết hợp với cấy ghép tế bào gốc để tăng hiệu quả phục hồi sụn.

Ghép tế bào sụn tự thân

Đây là một trong những cách điều trị thoái hóa khớp gối dành cho bệnh nhân trẻ, có vùng tổn thương sụn đơn độc, diện tích nhỏ và chưa xuất hiện lâu. Ưu điểm lớn của phương pháp này là sụn tái tạo có tính chất gần giống sụn bình thường, bền và đàn hồi tốt. Tuy nhiên, bệnh nhân phải trải qua hai lần phẫu thuật, chi phí cao và nguy cơ biến chứng như bong sụn ghép hoặc tăng sinh quá mức gây cản trở vận động.

Ghép xương sụn tự thân hoặc đồng loại

Kỹ thuật này giúp mảnh sụn bám chặt vào vị trí ghép nhờ có phần xương đi kèm. Nó được áp dụng với các tổn thương nhỏ (1 - 4 cm²) hoặc thoái hóa khớp thứ phát do chấn thương. Dù có ưu điểm về độ bền, phương pháp vẫn tiềm ẩn rủi ro như tạo tổn thương mới tại vị trí lấy sụn hoặc nguy cơ thải ghép với xương sụn đồng loại.

Đục xương chỉnh trục

Phẫu thuật này thay đổi trục cơ học của chi dưới, giảm áp lực lên phần khớp bị thoái hóa. Thường chỉ định cho người bệnh thoái hóa một khoang khớp hoặc có biến dạng chân (vẹo trong hoặc vẹo ngoài). Tuy vậy, tai biến có thể xảy ra như tổn thương thần kinh mác chung, và sau phẫu thuật trục chi có thể bị thay đổi.

Thay khớp gối nhân tạo

Đây là lựa chọn cuối cùng khi các phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối khác không còn hiệu quả. Phẫu thuật này giúp cải thiện chức năng vận động nhưng chi phí cao và tuổi thọ khớp nhân tạo chỉ khoảng 10 - 15 năm, đồng nghĩa bệnh nhân có thể phải thay lại nhiều lần. Vì vậy, bác sĩ sẽ cân nhắc rất kỹ trước khi tiến hành.

Thoái hóa khớp gối ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống ra sao?

Mặc dù không trực tiếp đe dọa tính mạng, nhưng thoái hóa khớp gối lại gây ra những cơn đau kéo dài, làm suy giảm khả năng vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh thường gặp khó khăn trong việc đi lại, giảm năng suất làm việc và dần mất đi sự linh hoạt vốn có.

Tình trạng đau nhức mạn tính còn tác động tiêu cực đến tâm lý, dẫn đến lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ. Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, bao gồm:

• Đi lại khó khăn, mỗi bước di chuyển đều đau đớn;
• Khớp bị cứng, cơ teo dần do ít vận động;
• Biến dạng khớp gối khiến chân cong vẹo;
• Vôi hóa sụn khớp làm giảm khả năng vận động
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa và tim mạch như tiểu đường, Gout, huyết áp cao…
• Trường hợp nặng có thể dẫn đến bại liệt, tàn phế, phải sử dụng xe lăn để hỗ trợ đi lại.

Thoái hóa khớp gối không chỉ gây ảnh hưởng thể chất mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống tổng thể, do đó người bệnh cần được can thiệp điều trị sớm để phòng tránh biến chứng.

Thoái hóa khớp gối là bệnh lý mạn tính ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và chất lượng sống. Hiểu rõ nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối phù hợp sẽ giúp làm chậm tiến triển bệnh và hạn chế biến chứng. Người bệnh cần thăm khám sớm, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và kết hợp chế độ sinh hoạt khoa học để đạt hiệu quả lâu dài.