Tật đầu nhỏ: Nguyên nhân và cách phòng tránh

Tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh có thể gây ra nhiều vấn đề về thần kinh, vận động và nhận thức. Tật đầu nhỏ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm di truyền, nhiễm trùng trong thai kỳ, hoặc tiếp xúc với các chất độc hại. Việc hiểu rõ về tật đầu nhỏ không chỉ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn hỗ trợ trong việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho những trẻ em bị ảnh hưởng.

Tật đầu nhỏ là bệnh thế nào?

Tật đầu nhỏ, hay còn gọi là microcephaly, là một tình trạng y tế khi đầu của trẻ sơ sinh nhỏ hơn kích thước bình thường so với độ tuổi và giới tính của trẻ. Đây là một dấu hiệu của sự phát triển bất thường của não, dẫn đến kích thước não nhỏ hơn so với mức bình thường.

Triệu chứng bệnh đầu nhỏ ở trẻ:

• Kích thước đầu nhỏ hơn bình thường: Trẻ bị tật đầu nhỏ có chu vi vòng đầu nhỏ hơn so với tiêu chuẩn của trẻ cùng độ tuổi và giới tính. Điều này có thể nhận thấy ngay sau khi sinh hoặc trong những tháng đầu đời khi sự phát triển của đầu chậm hơn bình thường.
• Chậm phát triển vận động và trí tuệ: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc học hỏi, nhận thức và thực hiện các hoạt động vận động như lật, bò hoặc đi. Mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, có thể từ nhẹ đến nặng.
• Co giật và rối loạn thần kinh: Một số trẻ bị tật đầu nhỏ có thể gặp phải tình trạng co giật, động kinh hoặc các vấn đề thần kinh khác. Những rối loạn này có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cơ thể và giao tiếp.
• Vấn đề về thị giác và thính giác: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc nhìn hoặc nghe do sự phát triển bất thường của não bộ. Một số trẻ bị suy giảm thị lực hoặc thính lực, ảnh hưởng đến quá trình học tập và giao tiếp.
• Khó ăn và khó nuốt: Một số trẻ bị tật đầu nhỏ có thể gặp khó khăn trong việc bú mẹ, ăn dặm hoặc nuốt thức ăn. Điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất.
• Vấn đề về cân nặng và chiều cao: Trẻ bị tật đầu nhỏ thường có cân nặng và chiều cao thấp hơn so với tiêu chuẩn. Sự phát triển của cơ thể có thể bị ảnh hưởng do não bộ không phát triển đầy đủ.

Nguyên nhân của tật đầu nhỏ

Nguyên nhân của tật đầu nhỏ có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm di truyền, nhiễm trùng khi mang thai, thiếu dinh dưỡng hoặc tiếp xúc với các chất độc hại. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Yếu tố di truyền: Một số rối loạn di truyền hoặc đột biến gen có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, dẫn đến tật đầu nhỏ. Các hội chứng như Down, Rett hoặc Seckel có liên quan đến tình trạng này. Nếu trong gia đình có tiền sử mắc các bệnh di truyền, nguy cơ trẻ sinh ra bị tật đầu nhỏ sẽ cao hơn.
• Nhiễm trùng trong thai kỳ: Nhiễm các virus Rubella, Zika, Cytomegalovirus (CMV) hoặc ký sinh trùng Toxoplasmosis trong thai kỳ có thể làm tổn thương não thai nhi. Những bệnh này có thể gây viêm não, làm chậm quá trình phát triển của não bộ, dẫn đến kích thước đầu nhỏ hơn bình thường. Tiêm vắc xin phòng Rubella và tránh muỗi đốt giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

• Thiếu hụt dinh dưỡng: Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là não bộ. Việc thiếu hụt các dưỡng chất như axit folic, i-ốt, sắt hoặc protein có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, trong đó có tật đầu nhỏ. Mẹ bầu cần duy trì chế độ ăn uống cân đối để đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho thai nhi.
• Thiếu oxy hoặc suy dinh dưỡng thai nhi: Những biến chứng trong thai kỳ như suy nhau thai, cao huyết áp, tiểu đường thai kỳ hoặc thiếu oxy khi sinh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não. Khi não bộ không nhận đủ oxy và dưỡng chất, kích thước và chức năng của não có thể bị suy giảm. Việc khám thai định kỳ giúp phát hiện sớm các nguy cơ và can thiệp kịp thời.

• Tiếp xúc với các chất độc hại: Tiếp xúc với rượu bia, thuốc lá, hóa chất độc hại như chì, thủy ngân hoặc thuốc trừ sâu trong thai kỳ có thể làm gián đoạn sự phát triển não bộ. Một số loại thuốc điều trị không phù hợp cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi. Vì vậy, phụ nữ mang thai cần tránh các tác nhân độc hại để bảo vệ sức khỏe thai nhi.

Mẹ nên tiêm vắc xin gì để phòng ngừa tật đầu nhỏ cho bé?

Việc tiêm vắc xin trước và trong thai kỳ giúp bảo vệ mẹ và thai nhi khỏi các bệnh nhiễm trùng có thể gây tật đầu nhỏ. Dưới đây là các loại vắc xin quan trọng mà mẹ bầu nên tiêm để giảm nguy cơ:

• Vắc xin Rubella: Rubella là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tật đầu nhỏ ở thai nhi. Nếu mẹ bầu bị nhiễm Rubella trong thai kỳ, đặc biệt trong 3 tháng đầu, bé có thể gặp các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Mẹ nên tiêm vắc xin phòng Rubella ít nhất 3 tháng trước khi mang thai để đảm bảo miễn dịch đầy đủ.

• Vắc xin phòng cúm: Cúm nặng khi mang thai có thể gây sốt cao, làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, bao gồm tật đầu nhỏ. Tiêm vắc xin cúm trước hoặc trong thai kỳ giúp bảo vệ cả mẹ và bé khỏi biến chứng nguy hiểm.

• Vắc xin thủy đậu: Nhiễm thủy đậu khi mang thai có thể gây dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh thai nhi. Mẹ nên tiêm vắc xin thủy đậu ít nhất 1 tháng trước khi mang thai để đảm bảo miễn dịch.

Tật đầu nhỏ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ, nhưng mẹ bầu có thể giảm nguy cơ bằng cách tiêm phòng đầy đủ. Các vắc xin như Rubella, cúm, viêm gan B và thủy đậu giúp bảo vệ mẹ và bé khỏi những tác nhân gây hại. Để đảm bảo an toàn, mẹ có thể tham khảo cho bé tiêm chủng tại Hệ thống Tiêm chủng Long Châu, nơi cung cấp vắc xin chất lượng và dịch vụ uy tín. Chủ động tiêm phòng là cách tốt nhất để bảo vệ con ngay từ trong bụng mẹ!