Tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là một trong những bệnh truyền nhiễm do virus gây ra có mức độ lưu hành cao tại các nước có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Bệnh không chỉ là gánh nặng y tế mà còn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng khi có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để hiểu rõ cơ chế bệnh sinh cũng như xây dựng chiến lược phòng chống hiệu quả, việc xác định tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết là gì là điều tiên quyết và cần được tìm hiểu một cách cặn kẽ.

Tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết là gì?

Tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết là gì? Sốt xuất huyết dengue là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra - một loại virus RNA sợi đơn thuộc chi Flavivirus. Virus này tồn tại dưới bốn biến thể huyết thanh riêng biệt, được gọi là DENV-1 đến DENV-4. Khi cơ thể bị nhiễm một trong bốn tuýp này, hệ miễn dịch sẽ hình thành kháng thể bảo vệ lâu dài chống lại chính tuýp đó. Virus Dengue được duy trì trong tự nhiên qua hai chu kỳ lây truyền chính:

• Chu kỳ giữa các loài linh trưởng không phải người, trong đó muỗi đóng vai trò là cầu nối mang virus từ cá thể này sang cá thể khác.

• Chu kỳ giữa người và người, chủ yếu xảy ra trong môi trường đô thị, nơi con người sống tập trung và điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sôi.

Trong chu kỳ lây truyền từ người sang người, muỗi cái thuộc loài Aedes aegypti và Aedes albopictus là những "tác nhân trung gian" chủ yếu. Chúng truyền virus bằng cách hút máu người nhiễm bệnh với điều kiện người đó có tải lượng virus đủ cao để khiến muỗi bị nhiễm. Sau khi ủ bệnh trong cơ thể muỗi vài ngày, virus sẽ sẵn sàng lây sang người lành trong lần hút máu tiếp theo.

Aedes aegypti là loài muỗi có liên quan đến phần lớn các ca bệnh, bởi đặc tính sống trong nhà, hoạt động mạnh vào ban ngày, và ưa hút máu người. Ngoài con đường truyền bệnh qua muỗi, virus Dengue còn có thể lây truyền quanh sinh (từ mẹ sang con trong giai đoạn sinh nở), qua truyền máu, sữa mẹ, hoặc cấy ghép nội tạng, tuy hiếm gặp nhưng vẫn là những nguy cơ cần được lưu ý trong môi trường y tế.

Cơ chế gây bệnh sốt xuất huyết bên trong cơ thể

Virus dengue thuộc họ Flaviviridae là một loại virion có kích thước khoảng 50 nanomet, được bao bọc bởi lớp vỏ lipid và mang trong mình một sợi RNA đơn. Cấu trúc của virus gồm ba protein cấu trúc và bảy protein không cấu trúc (NS1 đến NS5), mỗi thành phần đóng một vai trò nhất định trong quá trình xâm nhập, sao chép và thoát khỏi tế bào vật chủ.

Sau khi bị muỗi truyền virus qua vết đốt, các tế bào miễn dịch tại chỗ như đại thực bào và tế bào tua (dendritic cells) ở da thường là mục tiêu đầu tiên của virus. Từ đây, virus có thể di chuyển đến các hạch bạch huyết, nhân lên và lan rộng theo hệ thống bạch huyết, dẫn đến sự xuất hiện virus trong máu. Quá trình này có thể bắt đầu trong vòng 24 đến 48 giờ trước khi xuất hiện triệu chứng.

Điều đáng chú ý là khoảng 75% ca nhiễm virus Dengue không biểu hiện triệu chứng, nhưng ở phần còn lại, bệnh có thể tiến triển theo nhiều mức độ khác nhau: Từ sốt nhẹ tự giới hạn, đến các dạng nặng như sốt xuất huyết Dengue, hội chứng sốc Dengue và xuất huyết nghiêm trọng. Các triệu chứng thường xuất hiện sau 4–7 ngày ủ bệnh và kéo dài trong khoảng 3–10 ngày. Nếu không có biểu hiện gì sau hơn 14 ngày kể từ thời điểm nghi ngờ phơi nhiễm, khả năng mắc sốt xuất huyết thường rất thấp.

Cơ chế bệnh sinh phức tạp chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm đáp ứng miễn dịch của vật chủ và đặc tính của từng tuýp virus. Đặc biệt, nhiễm virus Dengue lần thứ hai với một tuýp huyết thanh khác so với lần đầu có thể gây ra phản ứng miễn dịch quá mức, dẫn đến tăng tính thấm mao mạch, rò rỉ huyết tương và sốc. Tuy vậy, các ca nặng cũng có thể xảy ra ngay từ lần nhiễm đầu tiên.

Rò rỉ huyết tương là yếu tố chính gây sốc Dengue, thường xảy ra khi tải lượng virus trong máu bắt đầu giảm, cho thấy vai trò chính của phản ứng miễn dịch trong cơ chế bệnh sinh. Điều này cho thấy chính hệ miễn dịch quá khích mới là yếu tố chủ chốt gây tổn thương cơ thể trong nhiều trường hợp nặng, hơn là bản thân virus.

Cách phòng ngừa hiệu quả bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tổn thương gan, sốc, xuất huyết nội và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Trong số các biện pháp phòng ngừa, bên cạnh việc diệt muỗi, tránh muỗi đốt và giữ gìn vệ sinh môi trường, thì tiêm vắc xin Qdenga được xem là giải pháp chủ động và hiệu quả hàng đầu hiện nay. Vắc xin Qdenga giúp cơ thể hình thành miễn dịch bền vững với virus Dengue – tác nhân gây bệnh, từ đó giảm rõ rệt nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế các biến chứng nặng.

Hiện nay, vắc xin Qdenga đã có mặt tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu với giá tham khảo 1.390.000 đồng/mũi. Hãy chủ động bảo vệ bản thân và gia đình ngay hôm nay bằng cách gọi 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm.

Bài viết trên đã giải đáp: “Tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết là gì?”. Tóm lại, virus Dengue chính là tác nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết, được truyền từ người bệnh sang người lành qua muỗi Aedes, đặc biệt là muỗi vằn. Việc hiểu rõ nguồn gốc và đường lây truyền của bệnh sẽ giúp mỗi người nâng cao ý thức phòng bệnh, đồng thời hỗ trợ cộng đồng và ngành y tế trong công tác kiểm soát dịch sốt xuất huyết một cách hiệu quả hơn.