Tắc nghẽn phổi mãn tính sống được bao lâu? Giải thích cụ thể theo từng giai đoạn

Thời gian sống của bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính là câu hỏi nhiều người đặt ra khi được chẩn đoán COPD, một bệnh hô hấp tiến triển chậm nhưng ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và tuổi thọ. Tuổi thọ của người bệnh không cố định mà thay đổi tùy theo giai đoạn bệnh, mức độ tổn thương phổi, tần suất đợt cấp, thói quen hút thuốc và khả năng kiểm soát triệu chứng. Trong bài viết sau, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tiên lượng và hướng dẫn cách sống khỏe cùng COPD.

Tắc nghẽn phổi mãn tính sống được bao lâu?

Không có một con số tuổi thọ cố định cho tất cả người mắc COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính). Bác sĩ thường dựa vào nhiều yếu tố để ước tính tiên lượng, bao gồm giai đoạn GOLD, chức năng hô hấp (đặc biệt là chỉ số FEV1), tần suất đợt cấp và tình trạng sức khỏe tổng thể. Các mốc dưới đây mang tính tham khảo, không thay thế đánh giá cá nhân hóa của bác sĩ.

• COPD giai đoạn nhẹ (GOLD 1 – FEV1 ≥ 80%): Ở giai đoạn này, triệu chứng thường còn ít và người bệnh ít gặp đợt cấp. Nếu ngừng hút thuốc lá và tuân thủ điều trị đúng phác đồ, nhiều bệnh nhân có thể duy trì sức khỏe và sống trên 20 năm.
• COPD giai đoạn trung bình (GOLD 2 – FEV1 50 - 79%): Người bệnh bắt đầu khó thở khi gắng sức và có thể ho kéo dài. Việc dùng thuốc đều đặn kết hợp vật lý trị liệu hô hấp giúp người bệnh duy trì tuổi thọ thêm khoảng 10 - 15 năm hoặc hơn.
• COPD giai đoạn nặng (GOLD 3 – FEV1 30 - 49%): Ở giai đoạn này, khó thở xuất hiện thường xuyên và nguy cơ đợt cấp nặng tăng cao. Một số nghiên cứu cho thấy người bệnh có thể sống thêm 8 - 10 năm nếu được kiểm soát tốt các đợt cấp và tuân thủ điều trị.
• COPD giai đoạn rất nặng (GOLD 4 – FEV1 < 30%): Người bệnh khó thở liên tục, chất lượng cuộc sống giảm nhiều và thường cần hỗ trợ oxy tại nhà. Tuổi thọ trung bình dao động 2 - 5 năm, nhưng có sự khác biệt tùy theo mức độ tuân thủ điều trị, khả năng kiểm soát đợt cấp và bệnh nền đi kèm.
• Tần suất đợt cấp: Số lần đợt cấp mỗi năm có tác động trực tiếp đến thời gian sống còn. Người bệnh có từ hai đợt cấp trở lên mỗi năm có thể giảm tuổi thọ nhanh hơn 30 - 50%. Ngược lại, nếu đợt cấp được kiểm soát tốt và hạn chế tối đa, người bệnh có thể cải thiện đáng kể chất lượng sống và kéo dài thời gian sống.

Vì sao COPD ảnh hưởng đến tuổi thọ?

COPD là bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng tắc nghẽn luồng khí thở ra do phổi bị viêm mạn tính, mất độ đàn hồi và đường thở thu hẹp dần. Bệnh tiến triển âm thầm, không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng hướng.

COPD làm giảm tuổi thọ bởi các nguyên nhân sau:

• Phổi mất khả năng trao đổi oxy khiến cơ thể thiếu oxy kéo dài.
• Tim phải làm việc nhiều hơn dẫn tới tăng nguy cơ suy tim phải.
• Các đợt cấp xảy ra bất ngờ, dễ dẫn đến nhiễm trùng phổi, suy hô hấp.

Các yếu tố ảnh hưởng mạnh đến tuổi thọ của người bị COPD

Dưới đây là các yếu tố có thể tác động đến thời gian sống của người bệnh COPD:

• Hút thuốc lá: Đây là yếu tố nguy cơ lớn nhất làm giảm tuổi thọ ở bệnh nhân COPD. Người vẫn tiếp tục hút thuốc sau khi được chẩn đoán thường bị giảm tuổi thọ nhanh hơn 5 - 9 năm so với người đã bỏ thuốc do tình trạng viêm đường thở kéo dài và tốc độ suy giảm chức năng phổi tăng mạnh.
• Bệnh nền đi kèm: Các bệnh như tăng huyết áp, suy tim, đái tháo đường hoặc nhiễm trùng hô hấp tái diễn khiến COPD tiến triển nặng nhanh hơn. Những tình trạng này làm tăng gánh nặng cho tim phổi, dễ gây đợt cấp và giảm khả năng hồi phục của cơ thể.
• Cân nặng không phù hợp: Cả thiếu cân và thừa cân đều gây ảnh hưởng xấu. Người quá gầy (BMI < 18,5) dễ suy dinh dưỡng cơ hô hấp, khiến nguy cơ suy hô hấp tăng cao; trong khi người béo phì lại dễ mắc bệnh tim mạch, gây nặng hơn tình trạng khó thở và giảm tuổi thọ.
• Tuân thủ điều trị kém: Không tái khám đúng lịch, tự ý ngưng thuốc hoặc dùng sai kỹ thuật hít đều làm giảm hiệu quả điều trị. Điều này khiến triệu chứng khó kiểm soát, tăng tần suất đợt cấp và khiến bệnh tiến triển nặng nhanh hơn.
• Môi trường sống ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất, khí thải hoặc khói bếp củi đều kích thích đường thở và làm tăng nguy cơ bùng phát đợt cấp. Tiếp xúc kéo dài trong môi trường ô nhiễm khiến phổi tổn thương nhiều hơn và giảm tuổi thọ rõ rệt.

Làm sao để kéo dài tuổi thọ khi bị tắc nghẽn phổi mãn tính?

Những phương pháp giúp người bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính có thể kéo dài thời gian sống bao gồm:

• Bỏ thuốc lá hoàn toàn: Đây là biện pháp quan trọng nhất giúp làm chậm tiến triển COPD. Người bệnh bỏ thuốc càng sớm thì chức năng phổi được bảo vệ tốt hơn và tuổi thọ cũng cao hơn.
• Dùng thuốc đúng theo hướng dẫn của bác sĩ: Các thuốc thường dùng gồm thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài (LABA, LAMA), corticoid dạng hít (ICS) và thuốc long đàm. Việc hít thuốc đúng kỹ thuật giúp tăng hiệu quả điều trị lên 40 - 60%.
• Tập phục hồi chức năng hô hấp mỗi ngày: Các bài tập như thở mím môi, thở cơ hoành và đi bộ 20 - 30 phút/ngày giúp tăng dung tích phổi, giảm khó thở và cải thiện sức bền.
• Tiêm ngừa đầy đủ các vắc xin cần thiết: Người bệnh COPD nên tiêm vắc xin cúm, phế cầu và COVID-19 để giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.
• Dinh dưỡng hợp lý để tăng sức bền hô hấp: Bổ sung đủ protein (thịt, cá, trứng, đậu), uống đủ nước và hạn chế các món chiên rán nhiều dầu mỡ giúp cơ hô hấp khỏe hơn và giảm tình trạng mất cơ.
• Giữ môi trường sống trong lành: Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, giữ nhà cửa thông thoáng, đeo khẩu trang khi ra ngoài để giảm kích ứng đường thở.
• Theo dõi và tái khám định kỳ: Người bệnh nên đến khám mỗi 3 - 6 tháng để bác sĩ kiểm tra chức năng phổi, đánh giá tiến triển bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Khi nào COPD trở nên nguy hiểm và cần khám ngay?

COPD có thể trở nên nghiêm trọng khi người bệnh:

• Đột ngột khó thở hơn.

• Ho nhiều kèm đàm vàng hoặc xanh.

• Cảm thấy đau tức ngực.

• Chân bị phù, môi hoặc đầu ngón tay tím tái.

• Mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân. 

Những dấu hiệu này thường cho thấy bệnh đang bước vào đợt cấp, giai đoạn nguy hiểm nhất vì có thể khiến chức năng phổi giảm nhanh và đe dọa tính mạng. Khi gặp bất cứ biểu hiện nào như trên, người bệnh cần đi khám ngay để được xử trí kịp thời.

Để hạn chế đợt cấp và sống khỏe hơn với COPD, người bệnh nên hiểu rõ tình trạng của mình và chủ động kiểm soát bệnh mỗi ngày bao gồm:

• Đo chức năng hô hấp định kỳ.
• Luôn dùng thuốc dự phòng, không chờ đến khi khó thở mới xịt.
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc.
• Tập thở mỗi ngày.
• Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no gây khó thở.
• Giữ cân nặng ổn định.

Câu hỏi "Tắc nghẽn phổi mãn tính sống được bao lâu?" không có một con số chung cho tất cả mọi người, bởi tuổi thọ còn phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, tần suất đợt cấp, thói quen hút thuốc và mức độ tuân thủ điều trị. Tuy nhiên, người bệnh hoàn toàn có thể cải thiện tiên lượng nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và duy trì lối sống lành mạnh. Chủ động kiểm soát bệnh mỗi ngày chính là chìa khóa giúp người mắc COPD sống lâu hơn và giữ được chất lượng cuộc sống tốt.