Tác dụng phụ của vắc xin cụ thể và cách xử lý theo từng cấp độ

Phản ứng sau tiêm hay còn gọi là tác dụng phụ của vắc xin sẽ phụ thuộc vào thể trạng mỗi người mà có mức độ phản ứng khác nhau, thậm chí thực tế có người sẽ không có bất kỳ phản ứng nào sau khi tiêm. Vậy những tác dụng phụ của vắc xin nhiều người hay nhắc đến là gì? Trường hợp nào có khả năng cao gặp phản ứng với vắc xin? Tất cả sẽ có trong bài viết sau đây, mời mọi người theo dõi nhé.

Tác dụng phụ của vắc xin theo từng loại phổ biến hiện nay

Dưới đây là những tác dụng phụ của vắc xin theo từng loại cụ thể để bạn đọc hiểu rõ hơn về các cấp độ phản ứng của vắc xin.

Tác dụng phụ của vắc xin uốn ván – bạch hầu – ho gà (theo thành phần ho gà toàn tế bào)

Vắc xin uốn ván – bạch hầu – ho gà sẽ có các tác dụng phụ bao gồm:

Phản ứng phổ biến

• Vị trí tiêm bị sưng đau và đỏ, cơ thể mệt mỏi, sốt nhẹ và nôn ói;

• Bứt rứt và khóc dai dẳng ở trẻ, chán ăn và đau ở vị trí vết tiêm.

Phản ứng ít gặp

• Sốc phản vệ (1/1.000.000), cơ giật liên quan đến sốt;

• Cơn giảm trương lực - giảm phản ứng chiếm tỷ lệ ít.

Tác dụng phụ của vắc xin uốn ván – bạch hầu – ho gà (theo thành phần ho gà vô bào)

Vắc xin uốn ván – bạch hầu – ho gà vô bào sẽ có các tác dụng phụ bao gồm:

Phản ứng phổ biến

• Vị trí tiêm bị sưng đau và đỏ, cơ thể mệt mỏi, sốt nhẹ và nôn ói;

• Bứt rứt và khóc dai dẳng ở trẻ, chán ăn và đau ở vị trí vết tiêm.

Phản ứng ít gặp

• Sốt cao trên 38.5 độ C, xuất hiện co giật và trẻ em khóc dai dẳng;

• Cơn giảm trương lực - giảm phản ứng.

Tác dụng phụ khi tiêm vắc xin phòng ngừa các bệnh HPV

Đối với trường hợp tiêm vắc xin ngừa bệnh HPV, cơ thể sẽ có các tác dụng sau đây:

Phản ứng phổ biến

• Sưng đau và có thể ngứa tại vị trí tiêm;

• Sốt kèm theo ngứa chỗ tiêm, đau cơ khớp, nhức đầu và chóng mặt;

• Rối loạn dạ dày ruột, nổi mề đay,...

Phản ứng ít gặp

• Dị ứng với các thành phần của vắc xin.

Tác dụng phụ của vắc xin ngừa cúm

Vắc xin ngừa cúm sẽ có các tác dụng phụ như sau:

Phản ứng phổ biến

• Đau nhức cánh tay, sốt nhẹ dưới 38 độ C;

• Sưng đau vị trí tiêm, buồn nôn, đau đầu, cơ thể mệt mỏi.

Phản ứng ít gặp

• Cơ thể lừ đừ, mệt lả kèm sốt cao từ 39 độ C;

• Mặt tím tái, khó thở, lõm lồng ngực khi thở;

• Trẻ em biếng ăn, bú ít và quấy khóc dữ dội;

• Hội chứng mắt và đường, hội chứng rối loạn thần kinh Guillain – Barré.

Tác dụng phụ khi tiêm vắc xin phòng bệnh dại

Vắc xin phòng bệnh dại sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau:

Phản ứng phổ biến

• Sốt, cơ thể mệt mỏi uể oải;

• Sưng đau vết tiêm, đau đầu choáng váng;

• Ù tai, đau khớp, rối loạn dạ dày ruột.

Phản ứng ít gặp

• Sốc phản vệ (1/1.000.000).

Tác dụng phụ của vắc xin viêm não Nhật Bản

Vắc xin phòng bệnh viêm não Nhật Bản sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau:

Phản ứng phổ biến

• Sưng đau đỏ tại vết tiêm;

• Sốt, cơ thể ớn lạnh, hoa mắt, đau cơ và nôn ói;

• Có thể phát ban ở người lớn.

Phản ứng ít gặp

• Nổi mề đay, khó thở, tức ngực;

• Tụt huyết áp, rối loạn ý thức.

Tác dụng phụ của vắc xin phế cầu

Vắc xin phòng bệnh phế cầu sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau::

Phản ứng phổ biến

• Sốt, đau đầu, buồn ngủ, chán ăn;

• Sưng đau đỏ và chai cứng vết tiêm.

Tác dụng phụ của vắc xin lao

Vắc xin phòng bệnh lao sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau:

Phản ứng phổ biến

• Sưng đau đỏ vết tiêm hơn 90% trường hợp;

• Xuất hiện vết loét đỏ sẽ tự lành trong 2 tuần thể hiện cơ thể có miễn dịch.

Phản ứng ít gặp

• Có thể nổi hạch ở khuỷu tay hoặc nách;

• Nhiễm lao sau khi tiêm vắc xin BCG.

Tác dụng phụ của vắc xin thủy đậu

Vắc xin phòng thủy đậu sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau::

Phản ứng phổ biến

• Vị trí vết tiêm sưng đau, sốt nhẹ dưới 39 độ C.

• Cơ thể mệt mỏi, đau nhức, nổi mề đay và xuất hiện ban đỏ.

Phản ứng ít gặp

• Khó thở, nhịp tim nhanh, tức ngực;

• Tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn;

• Tiểu ít, chóng mặt và choáng váng;

• Huyết áp thấp, trụy tim mạch.

Tác dụng phụ của vắc xin 6 trong 1

Vắc xin 6 trong 1 sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau:

Phản ứng phổ biến

• Tiêu chảy, nôn ói và bỏ bú hoặc bú ít;

• Sưng đau đỏ vết tiêm, sốt, nổi cục cứng.

Phản ứng ít gặp

• Sốt cao co giật và sốc phản vệ (1/1.000.000).

Cách xử lý những phản ứng sau khi tiêm ngừa theo từng mức độ cụ thể

Mặc dù theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), tất cả vắc xin trước khi được sử dụng rộng rãi đều trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả vắc xin cho người tiêm. Tuy nhiên bất kỳ yếu tố nào khi đưa vào cơ thể cũng sẽ xảy ra một số phản ứng nhất định và vắc xin cũng không ngoại lệ với 2 nhóm chính như sau:

Phản ứng nhẹ

• Phản ứng tại chỗ sẽ sưng đau và đỏ tại vị trí tiêm ngừa.

• Phản ứng toàn thân sẽ làm cơ thể mệt mỏi, cảm lạnh, sốt nhẹ, đau nhức cơ khớp, ăn không ngon miệng,...

• Các phản ứng xuất hiện sau khi tiêm ngừa vài giờ và sẽ biến mất sau khoảng thời gian trong một vài ngày, với mức độ nguy hiểm ít. 

Cách xử lý:

• Đối với phản ứng sưng viêm vết tiêm có thể chườm mát để giảm đau sưng, không nên chườm nóng, xoa dầu và đắp khoai tây có thể gây nhiễm trùng.

• Đối với trường hợp sốt nhẹ 38 độ C, người tiêm cần được uống nhiều nước lọc, lau người bằng nước ấm và thoải mái nghỉ ngơi, có thể sử dụng thêm thuốc hạ sốt. 

Lưu ý: Thời gian trên không áp dụng cho trường hợp trẻ nổi mẩn đỏ sau tiêm phòng sởi vì biểu hiện này có thể kéo dài từ 6 - 12 ngày. 

Phản ứng vừa đến nặng

Tác dụng phụ của vắc xin có phản ứng nặng thường không để lại hậu quả lâu dài, hiếm khi đe dọa đến sức khỏe và các phản ứng phản vệ có thể xuất hiện nhưng có thể can thiệp điều trị để không để lại di chứng.

Phản ứng nặng có thể xảy ra như giảm tiểu cầu, sốt cao sau 12 giờ tiêm, phản ứng dị ứng, động kinh, phản ứng phản vệ,... do phản ứng giữa cơ thể với thành phần có trong vắc xin.

Cách xử lý: 

• Khi xuất hiện các tác dụng phụ của vắc xin ở mức độ vừa đến nặng, người tiêm cần đến bệnh viện để được theo dõi kịp thời.

• Riêng trường hợp trẻ nhỏ sau tiêm thường nôn trớ và bú ít, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được truyền dịch và theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe để kịp thời can thiệp nếu có phản ứng bất thường.

Phản ứng nghiêm trọng

Các phản ứng nghiêm trọng có thể gây tử vong cao, để lại hậu quả khuyết tật dai dẳng, làm dị tật thai nhi,...

Phản ứng nghiêm trọng nếu có sẽ được yêu cầu nhập viện điều trị kéo dài để tránh xảy ra các di chứng hoặc tổn thương vĩnh viễn.

Cách xử lý:

• Đối với phản ứng cấp độ nặng qua biểu hiện phản ứng phản vệ và sốc nhiễm độc, các bác sĩ thường sẽ chỉ định người bệnh thở oxy lưu lượng cao để hỗ trợ hô hấp.

• Bác sĩ sẽ đặt đường truyền tủy xương, đường truyền tĩnh mạch ngoại vi để hỗ trợ tuần hoàn.

• Riêng các trường hợp sốc nhiễm độc, bác sĩ thường sẽ kết hợp điều trị tiêm tĩnh mạch và theo dõi điện tâm đồ, SpO2,...

Các trường hợp có khả năng cao gặp tác dụng phụ của vắc xin sau tiêm ngừa

Có thể hầu hết mọi người khi tiêm vắc xin đều gặp phản ứng với vắc xin nhưng dưới đây là các nhóm đối tượng có thể trạng sức khỏe đặc biệt cần được theo dõi kỹ lưỡng sau khi tiêm vắc xin để lường trước những biến chứng có thể xảy ra.

Phụ nữ mang thai và cho con bú

Trước khi tiêm vắc xin phụ nữ trong giai đoạn mang thai hoặc cho con bú cần khai thông tin cơ bản về lịch sử tiêm chủng cũng như tình trạng thai kỳ, có tiền sử dị ứng hoặc mắc bệnh truyền nhiễm hay không để được tư vấn vắc xin phù hợp.

Hơn nữa trong thực tế sẽ có một số vắc xin chống chỉ định tiêm cho phụ nữ mang thai như vắc xin sởi - quai bị - rubella, vắc xin sống giảm độc lực,... nên cách tốt nhất phụ nữ nên thực hiện tiêm vắc xin trước khi mang thai 3 tháng để đảm bảo sức khỏe cho thai nhi và mẹ bầu.

Người cao tuổi

Chức năng cơ quan ở người cao tuổi phần lớn đều bị suy giảm, sức đề kháng yếu và khó dung nạp các thành phần trong vắc xin nên cần đảm bảo người cao tuổi đủ điều kiện về sức khỏe trước khi thực hiện tiêm bất kỳ loại vắc xin nào.

Người có hệ miễn dịch suy yếu

Người có hệ miễn dịch yếu thuộc nhóm có nguy cơ cao xảy ra tác dụng phụ của vắc xin, đặc biệt sau khi tiêm vắc xin sống giảm độc lực vì cơ thể không có khả năng ức chế sự phát triển của virus nên dễ dẫn đến các biến chứng.

Mặt khác các loại vắc xin bất hoạt lại được xem là khá an toàn với những người có hệ miễn dịch yếu.

Người có cơ địa phản ứng với vắc xin

Người có tiền sử cơ địa phản ứng với vắc xin cần thông báo với bác sĩ trước khi tiêm chủng để được tư vấn chọn loại vắc xin phù hợp.

Người có bệnh nền hoặc mắc bệnh mãn tính

Người đang mắc các bệnh mãn tính hoặc nhiều bệnh nền cũng thuộc nhóm có khả năng cao xảy ra tác dụng phụ của vắc xin vì tâm lý lo lắng sẽ khiến huyết áp tăng cao, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nên cách tốt nhất cần được khám sàng lọc kỹ lưỡng trước khi tiêm chủng bất kỳ vắc xin nào.

Trước những tác dụng phụ của vắc xin có thể xảy ra, cách tốt nhất trước khi tiêm ngừa bạn nên cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng bệnh lý liên quan để bác sĩ tư vấn tiêm ngừa loại vắc xin phù hợp.

Hiện nay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã và đang cung cấp nhiều gói tiêm ngừa uy tín chất lượng phù hợp với mọi đối tượng từ trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ trước và trong khi mang thai,... Với quy trình nghiêm ngặt, mỗi khách hàng đều trải qua bước khám sàng lọc và nhận tư vấn từ bác sĩ trước khi thực hiện tiêm chủng để khách hàng cảm thấy an tâm khi

Hy vọng qua bài viết trên bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về những tác dụng phụ của vắc xin phổ biến hiện nay, từ đó có thể phân biệt được những phản ứng ở từng cấp độ từ nhẹ đến nghiêm trọng và có cách xử lý phù hợp nhất.