Suy dinh dưỡng thể marasmus là gì? Những điều cha mẹ nên biết

Suy dinh dưỡng thể marasmus là một dạng suy dinh dưỡng nặng do thiếu hụt năng lượng kéo dài, thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tình trạng này không chỉ khiến trẻ gầy yếu, sụt cân nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng lớn đến sự phát triển thể chất, trí tuệ và hệ miễn dịch. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, suy dinh dưỡng thể marasmus có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm thậm chí đe dọa tính mạng trẻ. 

Tổng quan về suy dinh dưỡng thể marasmus

Suy dinh dưỡng thể marasmus là gì?

Suy dinh dưỡng thể marasmus (hay còn gọi là suy dinh dưỡng thể teo đét) là một dạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng xảy ra khi trẻ bị thiếu hụt năng lượng và dưỡng chất trong thời gian dài. Trẻ mắc bệnh thường có cơ thể gầy yếu, teo nhỏ, hốc hác với biểu hiện điển hình là da bọc xương do mất gần như toàn bộ lớp mỡ dưới da.

Tại Việt Nam, suy dinh dưỡng thể marasmus là dạng phổ biến nhất trong nhóm suy dinh dưỡng do thiếu năng lượng và chất đạm. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt ở những khu vực khó khăn về kinh tế và điều kiện chăm sóc y tế hạn chế như vùng sâu vùng xa. Đây là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được quan tâm.

Tình trạng suy dinh dưỡng này không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn làm suy giảm các chức năng quan trọng của trẻ như phản xạ, trí tuệ, vận động và khả năng miễn dịch. Nếu không được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, suy dinh dưỡng thể teo đét có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm và thậm chí đe dọa đến tính mạng trẻ nhỏ.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng thể marasmus

Nguyên nhân chính gây suy dinh dưỡng thể marasmus là do thiếu hụt protein và năng lượng kéo dài trong khẩu phần ăn hằng ngày của trẻ. Tình trạng cai sữa quá sớm hoặc không đúng cách cũng là yếu tố phổ biến khiến trẻ không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng trong giai đoạn đầu đời.

Nguyên nhân chủ quan thường xuất phát từ cách chăm sóc chưa phù hợp như không cho trẻ bú mẹ đầy đủ, ăn dặm không đúng cách hoặc mắc các bệnh lý tiêu hóa và nhiễm trùng khiến trẻ biếng ăn, hấp thu kém. Nguyên nhân khách quan có thể liên quan đến điều kiện sống khó khăn như nghèo đói, thiếu nước sạch, vệ sinh kém và hạn chế tiếp cận dịch vụ y tế.

Ngoài thiếu protein và năng lượng, trẻ suy dinh dưỡng thể marasmus còn thiếu đồng thời nhiều vi chất thiết yếu như vitamin, khoáng chất và chất béo gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ, miễn dịch và sức khỏe tổng thể.

Tình trạng suy dinh dưỡng thể marasmus ở trẻ

Suy dinh dưỡng thể marasmus biểu hiện ra sao?

Trẻ mắc suy dinh dưỡng thể marasmus thường có cân nặng đáng báo động, dưới 60% cân nặng chuẩn, tương đương z-score < -3SD theo WHO, nhưng không xuất hiện tình trạng phù. 

Do thiếu hụt năng lượng và các vi chất thiết yếu, trẻ dễ bị mất nước và mất cân bằng điện giải, gây ảnh hưởng đến chức năng tim mạch. Tình trạng nhịp tim chậm, hạ huyết áp và thân nhiệt thấp là những dấu hiệu thường gặp ở giai đoạn nặng. 

Bên cạnh đó, sự thiếu hụt dinh dưỡng kéo dài còn dẫn đến tình trạng tăng trưởng kém, thiếu máu, khiến trẻ mệt mỏi, xanh xao. 

Một số trường hợp trẻ bị khô mắt, xuất hiện các đốm Bitot do thiếu vitamin A, hoặc phát triển các biến dạng xương do thiếu canxi và vitamin D trong thời gian dài như nhuyễn xương, còi xương.

Những biểu hiện này cho thấy mức độ tổn thương toàn diện mà marasmus gây ra đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Điều trị suy dinh dưỡng thể marasmus thế nào?

Điều trị suy dinh dưỡng thể marasmus ở trẻ cần được tiến hành cẩn thận và theo từng bước nhằm tránh nguy cơ gặp phải biến chứng nghiêm trọng khi trẻ bị suy dinh dưỡng được tái nuôi quá nhanh, khiến cơ thể không kịp thích nghi.

Thông thường, trẻ cần được điều trị tại bệnh viện dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Việc điều trị được chia làm ba giai đoạn chính:

• Bù nước và ổn định: Ưu tiên điều chỉnh tình trạng mất nước, rối loạn điện giải và thiếu vi chất bằng cách bù nước đường uống hoặc qua ống thông mũi.
• Phục hồi dinh dưỡng: Bắt đầu cho trẻ ăn lại bằng các công thức lỏng, cân đối protein, chất béo và carbohydrate, sau đó chuyển dần sang chế độ ăn đặc và phù hợp với nhu cầu phát triển.
• Theo dõi và phòng ngừa tái phát: Trẻ cần được theo dõi sát sau khi xuất viện. Gia đình nên được hướng dẫn chi tiết về dinh dưỡng, chăm sóc tại nhà và tái khám định kỳ để đảm bảo trẻ phục hồi bền vững.

Chăm sóc trẻ như thế nào để giảm thiểu nguy cơ mắc suy dinh dưỡng thể marasmus?

Để phòng ngừa suy dinh dưỡng thể marasmus ở trẻ, việc đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và khoa học ngay từ khi mang thai là yếu tố quan trọng hàng đầu. Trong giai đoạn thai kỳ, mẹ bầu cần bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất thiết yếu gồm chất đạm, đường bột, chất béo và các vi chất từ rau củ, trái cây để thai nhi phát triển khỏe mạnh.

Sau sinh, trẻ cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết, giúp trẻ tăng trưởng và tăng cường miễn dịch tự nhiên. Trong trường hợp mẹ không đủ sữa, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng sữa công thức phù hợp, nhưng sữa mẹ vẫn luôn là lựa chọn tối ưu.

Giai đoạn ăn dặm sau 6 tháng tuổi là bước chuyển quan trọng. Nếu không cung cấp đủ dinh dưỡng trong giai đoạn này, trẻ có nguy cơ cao bị thiếu năng lượng và protein, dẫn đến suy dinh dưỡng thể marasmus. Do đó, cha mẹ cần kết hợp sữa mẹ với chế độ ăn dặm đa dạng, giàu dinh dưỡng và phù hợp theo từng độ tuổi, đồng thời theo dõi sự phát triển của trẻ để điều chỉnh kịp thời.

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ và chăm sóc hợp lý, tiêm chủng đúng lịch là một phần thiết yếu giúp phòng ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm. Việc chủ động tiêm vắc xin không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch mà còn bảo vệ trẻ trước những tác nhân gây bệnh phổ biến như sởi, ho gà, lao, viêm gan B, tiêu chảy do rota virus…

Cha mẹ có thể đưa trẻ đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, nơi cung cấp đầy đủ các loại vắc xin dành cho trẻ em theo đúng khuyến cáo của Bộ Y tế. Đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm và dịch vụ chăm sóc tận tâm sẽ giúp bé được tiêm chủng an toàn, hiệu quả.

Hy vọng rằng qua bài viết này, cha mẹ đã hiểu rõ hơn về suy dinh dưỡng thể marasmus, một tình trạng nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện kịp thời. Việc chăm sóc trẻ cần bắt đầu từ giai đoạn mang thai, kéo dài đến sau sinh và trong suốt những năm đầu đời với chế độ dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý. Đồng thời, cha mẹ cũng nên chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ thông qua các lần khám định kỳ và tiêm chủng đúng lịch. Sự quan tâm và hành động đúng lúc sẽ góp phần bảo vệ trẻ khỏi những biến chứng nguy hiểm, giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.