Sôi bụng: Nguyên nhân và cách xử trí

Vậy nguyên nhân nào gây ra sôi bụng? Khi nào cần đi khám bác sĩ? Những biện pháp đơn giản nào có thể giúp giảm nhanh cảm giác sôi bụng khó chịu? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về tình trạng sôi bụng từ nguyên nhân đến cách phòng tránh và xử trí hiệu quả. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu khám phá ngay trong bài viết “Sôi bụng” bạn nhé.

Tổng quan về tình trạng sôi bụng

Sôi bụng là tình trạng âm thanh phát ra từ ruột thường do hoạt động co bóp của ruột kết hợp với sự di chuyển của khí và chất lỏng trong quá trình tiêu hóa. Tình trạng này có thể xảy ra khi bụng đói, sau khi ăn thực phẩm khó tiêu, do lo âu, căng thẳng hoặc rối loạn tiêu hóa. Mặc dù sôi bụng không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng nếu diễn ra thường xuyên nó có thể khiến bạn cảm thấy mất tự tin, khó chịu và làm gián đoạn các sinh hoạt hàng ngày.

Sôi bụng do các nguyên nhân nào gây ra?

Do các phản ứng sinh lý của hệ tiêu hoá

Việc ăn uống không khoa học là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng sôi bụng. Khi bạn thường xuyên tiêu thụ các loại thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ hoặc các món ăn cay nóng, hệ tiêu hóa sẽ gặp khó khăn trong việc xử lý, từ đó tạo ra nhiều khí và gây ra tiếng sôi bụng. Tình trạng này cũng dễ xảy ra khi bạn uống nhiều nước ngọt có gas, cà phê hoặc sử dụng rượu bia. 

Một số người còn có thể bị dị ứng với một số loại thực phẩm như sữa, hải sản, đậu nành… dẫn đến phản ứng trong ruột gây co bóp mạnh và sinh khí. Chế độ ăn thiếu chất, mất cân bằng dưỡng chất cũng là yếu tố cản trở hoạt động của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, các thói quen xấu như vừa ăn vừa nói chuyện, ăn quá nhanh, hay nằm ngay sau khi ăn khiến bạn dễ nuốt phải không khí, dẫn đến việc hình thành khí trong dạ dày và gây sôi bụng.

Bên cạnh yếu tố dinh dưỡng, yếu tố tâm lý như căng thẳng, lo âu kéo dài cũng ảnh hưởng trực tiếp đến nhu động ruột. Khi bạn rơi vào trạng thái stress, hệ thần kinh giao cảm bị kích thích quá mức sẽ làm thay đổi cách thức vận hành của hệ tiêu hóa, từ đó gây rối loạn tiêu hóa và tạo ra âm thanh bất thường trong ổ bụng.

Việc mặc quần quá chật cũng là một yếu tố ít ai để ý đến. Áp lực cơ học từ quần áo bó sát vùng bụng có thể ảnh hưởng đến khả năng co bóp và lưu thông khí trong ruột, gây ra cảm giác đầy hơi và sôi bụng.

Ở phụ nữ mang thai, hiện tượng sôi bụng xảy ra khá phổ biến do sự thay đổi nội tiết tố làm ảnh hưởng đến nhu động ruột. Ngoài ra, sự phát triển của thai nhi khiến tử cung ngày càng mở rộng và chèn ép lên dạ dày, làm chậm quá trình tiêu hóa. Việc bổ sung nhiều đạm và sắt trong chế độ ăn của mẹ bầu cũng có thể khiến hệ tiêu hóa trở nên quá tải, từ đó gây ra sôi bụng.

Đối với trẻ sơ sinh, hiện tượng sôi bụng thường là do hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện. Các yếu tố như bú sai tư thế, bình sữa không đảm bảo vệ sinh, hay mẹ ăn phải thực phẩm dễ sinh khí đều có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa non nớt của trẻ, khiến bé bị đầy hơi và sôi bụng thường xuyên.

Do các nguyên nhân bệnh lý

Sôi bụng là hiện tượng khá phổ biến và thường được xem là phản ứng sinh lý bình thường của hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên bị sôi bụng đi kèm với các dấu hiệu bất thường như đau bụng, đầy hơi, thay đổi tính chất phân hoặc giảm cân, rất có thể đây là biểu hiện của một số bệnh lý cần được quan tâm.

Một trong những nguyên nhân bệnh lý gây sôi bụng là hội chứng ruột kích thích. Tình trạng này thường gặp ở những người có thói quen ăn uống không điều độ hoặc chịu áp lực tâm lý kéo dài. Ngoài tình trạng sôi bụng, người bệnh còn có thể bị đau bụng âm ỉ, đặc biệt sau khi ăn hoặc trước khi đi ngoài. Phân thường có biểu hiện bất thường như phân sống, phân nát hoặc có dịch nhầy. Ngoài ra, các triệu chứng đi kèm như mệt mỏi, mất ngủ, giảm trí nhớ, chán ăn và sụt cân cũng thường xuất hiện.

Rối loạn tiêu hóa cũng là một nguyên nhân khiến bụng phát ra âm thanh bất thường. Tình trạng này xảy ra khi hệ tiêu hóa gặp khó khăn trong việc xử lý thức ăn, đặc biệt là khi ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như sôi bụng, đau quặn bụng, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, chướng bụng hoặc ăn uống không ngon miệng.

Các bệnh lý liên quan đến dạ dày như viêm loét dạ dày – tá tràng hay trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể gây ra tình trạng sôi bụng kéo dài. Người bệnh thường cảm thấy đau vùng thượng vị, đầy hơi, buồn nôn, thậm chí nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen trong những trường hợp nghiêm trọng. Những dấu hiệu này cho thấy hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề và cần được thăm khám kịp thời.

Nếu bạn nhận thấy hiện tượng sôi bụng đi kèm với bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy chủ động đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị sớm. Việc phát hiện nguyên nhân chính xác sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả và phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.

Làm thế nào để cải thiện tình trạng sôi bụng?

Sôi bụng thường không nguy hiểm, nhưng nếu xảy ra thường xuyên và ảnh hưởng đến sinh hoạt, bạn có thể cải thiện tình trạng này trong 2–3 tuần bằng cách điều chỉnh lối sống. 

Trước hết, hãy hạn chế thực phẩm lạ hoặc dễ gây dị ứng bằng cách ghi chú lại các món ăn, đồ uống và hoạt động trước và sau bữa ăn để nhận biết yếu tố gây kích ứng. Đồng thời, giảm căng thẳng bằng việc đi bộ, nghe nhạc, tập yoga hoặc chơi thể thao nhẹ nhàng sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. 

Chế độ ăn uống khoa học cũng rất quan trọng như ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày, tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, thức uống có gas hoặc caffeine. Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau củ để hỗ trợ nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón. Ngoài ra, nên tránh rượu bia, thuốc lá, không mặc quần quá chật. 

Nếu sau khi áp dụng các biện pháp này mà tình trạng sôi bụng không cải thiện hoặc đi kèm dấu hiệu bất thường, bạn nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách cải thiện tình trạng sôi bụng một cách an toàn, hiệu quả. Dù không quá nghiêm trọng, nhưng nếu sôi bụng kéo dài kèm theo dấu hiệu bất thường, bạn nên chủ động kiểm tra sức khỏe để phòng ngừa các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn.

Bạn cũng có thể tham khảo thêm các bài viết liên quan tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để cập nhật kiến thức hữu ích về chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa bệnh lý đường ruột và xây dựng lối sống lành mạnh mỗi ngày.