Sau khi xạ trị nên làm gì? Hướng dẫn phục hồi đúng cách cho bệnh nhân ung thư

Như các bạn đã biết, chăm sóc đúng cách không chỉ giúp giảm tác dụng phụ mà còn thúc đẩy quá trình phục hồi cơ thể sau xạ trị. Vậy sau khi xạ trị nên làm gì để hỗ trợ người bệnh hồi phục tốt nhất? Bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu sẽ hướng dẫn bạn chăm sóc toàn diện sau xạ trị. Tuy nhiên, trước hết hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu sơ qua về các tác dụng phụ thường gặp sau xạ trị bạn nhé.

Các tác dụng phụ thường gặp sau xạ trị 

Xạ trị là một trong các phương pháp phổ biến giúp hỗ trợ điều trị ung thư. Sau khi xạ trị, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ do ảnh hưởng của tia xạ lên mô lành. Dưới đây là các tác dụng phụ thường gặp sau xạ trị, bạn đọc có thể tham khảo:

• Mệt mỏi kéo dài: Mệt mỏi là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất sau xạ trị. Điều này là do cơ thể cần nhiều năng lượng để sửa chữa các mô bị tổn thương và phục hồi. Người bệnh có thể cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng, khó tập trung. Tình trạng này có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng.
• Viêm da vùng chiếu xạ: Xạ trị có thể gây tổn thương da tại vùng chiếu xạ, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như đỏ, khô, bong tróc, ngứa hoặc sạm màu ở vùng da tiếp xúc với tia xạ.
• Rối loạn tiêu hóa, buồn nôn: Xạ trị ở vùng bụng, chậu hoặc đầu cổ có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây khó chịu đáng kể. Các triệu chứng tiêu hóa người bệnh có thể gặp phải bao gồm buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc khó tiêu. Các triệu chứng này thường xuất hiện trong vài tuần đầu sau khi xạ trị.
• Suy giảm miễn dịch: Xạ trị, đặc biệt ở vùng rộng hoặc toàn thân, có thể ảnh hưởng đến tủy xương, làm giảm số lượng bạch cầu và tăng nguy cơ nhiễm trùng với các biểu hiện như sốt, ớn lạnh, mệt mỏi…

Sau khi xạ trị nên làm gì để phục hồi nhanh?

Sau khi xạ trị, việc chăm sóc sức khỏe đúng cách là yếu tố then chốt giúp người bệnh giảm thiểu tác dụng phụ và phục hồi nhanh chóng. Vậy sau khi xạ trị nên làm gì để cơ thể nhanh hồi phục? 

Nghỉ ngơi hợp lý

Để giúp cơ thể tái tạo năng lượng và phục hồi sau tác động của tia xạ, nghỉ ngơi hợp lý sau xạ trị là điều cần thiết. Theo đó, bạn nên:

• Ngủ đủ giấc (7 - 8 giờ mỗi đêm) để hỗ trợ tái tạo tế bào.
• Tránh làm việc gắng sức hoặc tham gia các hoạt động thể chất nặng trong vài tuần đầu sau khi xạ trị.
• Chia nhỏ các hoạt động hằng ngày, nghỉ ngơi ngắn giữa các khoảng thời gian làm việc để tránh kiệt sức.

Ăn uống đủ chất

Dinh dưỡng hợp lý giúp tăng cường sức đề kháng và giảm tác dụng phụ sau khi xạ trị. Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, người bệnh sau xạ trị nên:

• Tăng cường dinh dưỡng: Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và đạm dễ tiêu như cá, trứng, sữa, rau xanh, trái cây tươi. Các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (như quả mọng, cà rốt) hỗ trợ phục hồi tế bào.
• Uống đủ nước: Uống 1.5 - 2 lít nước mỗi ngày, trừ trường hợp bác sĩ chống chỉ định (ví dụ: bệnh nhân suy thận). Nước giúp thải độc và giảm khô niêm mạc.
• Tránh thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường hoặc chất béo bão hòa vì chúng có thể làm tăng viêm trong cơ thể.

Theo dõi sức khỏe định kỳ

Việc theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe sau khi xạ trị giúp phát hiện sớm biến chứng và đảm bảo hiệu quả điều trị. Theo đó, người bệnh cần:

• Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để kiểm tra đáp ứng điều trị và đánh giá tác dụng phụ.
• Thực hiện xét nghiệm công thức máu để kiểm tra tình trạng suy giảm miễn dịch hoặc thiếu máu.
• Ghi chép các triệu chứng bất thường (như sốt, đau kéo dài) và báo ngay cho bác sĩ.

Chăm sóc vùng da xạ trị

Vùng da chiếu xạ thường nhạy cảm và dễ bị tổn thương, do đó cần chăm sóc cẩn thận với các biện pháp như:

• Giữ vùng da sạch và khô, rửa nhẹ nhàng bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc mỡ (như kem chứa lanolin) theo chỉ định của bác sĩ để giảm khô và kích ứng da.
• Tránh cào gãi, chà mạnh hoặc sử dụng băng dính lên vùng da xạ trị.

Hỗ trợ tinh thần

Tinh thần lạc quan đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sau khi xạ trị. Do vậy, các chuyên gia khuyên, người bệnh sau xạ trị nên:

• Trò chuyện với người thân, bạn bè hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư để giảm căng thẳng.
• Thực hiện các hoạt động thư giãn nhẹ nhàng như thiền, yoga hoặc nghe nhạc.
• Nếu cảm thấy lo âu, trầm cảm kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ tâm lý hoặc chuyên gia sức khỏe tinh thần.

Những điều người bệnh nên tránh sau xạ trị

Sau khi xạ trị nên làm gì không chỉ bao gồm những việc cần làm mà còn là những điều cần tránh để ngăn tác dụng phụ trở nặng hoặc ảnh hưởng đến quá trình phục hồi. Dưới đây là các sai lầm phổ biến trong chăm sóc sau xạ trị cần lưu ý:

• Không tự ý dùng thực phẩm chức năng, thuốc nam: Một số sản phẩm có thể tương tác với thuốc điều trị hoặc làm giảm hiệu quả xạ trị. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Vùng da chiếu xạ rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương hoặc sạm màu nếu tiếp xúc với tia UV. Sử dụng áo chống nắng hoặc kem chống nắng theo chỉ định.
• Không sử dụng mỹ phẩm, xà phòng mạnh: Các sản phẩm chứa cồn hoặc hương liệu có thể gây kích ứng, làm viêm da nặng hơn.
• Không uống rượu, hút thuốc lá: Những thói quen này làm chậm quá trình phục hồi, tăng nguy cơ tái phát ung thư và gây hại cho sức khỏe tổng thể.
• Tránh quan hệ tình dục nếu vùng xạ trị nằm ở vùng chậu: Trong vài tuần đầu sau khi xạ trị, vùng chậu có thể nhạy cảm hoặc dễ bị tổn thương. Hãy hỏi bác sĩ về thời điểm an toàn để sinh hoạt trở lại.
• Không bỏ tái khám theo lịch: Việc theo dõi định kỳ giúp phát hiện sớm biến chứng hoặc dấu hiệu tái phát, đảm bảo điều trị kịp thời.

Sau khi xạ trị nên làm gì là câu hỏi quan trọng mà mọi bệnh nhân ung thư cần nắm rõ. Nghỉ ngơi đầy đủ, dinh dưỡng hợp lý, chăm sóc da đúng cách và tái khám định kỳ là những bước thiết yếu để đảm bảo phục hồi hiệu quả. Cùng với đó, người bệnh cần tránh các sai lầm như tự ý dùng thuốc, tiếp xúc ánh nắng hoặc bỏ qua lịch khám sẽ giúp hạn chế biến chứng và cải thiện chất lượng sống. Với sự chăm sóc đúng cách, bệnh nhân có thể vượt qua giai đoạn sau khi xạ trị một cách thuận lợi, lấy lại sức khỏe và tinh thần lạc quan.