Bệnh trầm cảm có mấy giai đoạn​? Những đối tượng dễ mắc bệnh trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn tâm lý phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Tình trạng này không chỉ khiến chất lượng cuộc sống suy giảm mà còn tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe nếu không được điều trị đúng cách. Nhờ việc theo dõi sát sao các biểu hiện và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời, người bệnh có thể kiểm soát tốt tình trạng này và từng bước khôi phục lại sự cân bằng trong cuộc sống.

Bệnh trầm cảm có mấy giai đoạn​? 

Các giai đoạn trầm cảm thường được xác định dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm biểu hiện triệu chứng, mức độ nặng nhẹ cũng như tần suất tái diễn. Ở một số dạng trầm cảm đặc thù, các triệu chứng có thể trở nên trầm trọng hơn trong thời gian ngắn, khiến tình trạng bệnh tiến triển nhanh và phức tạp hơn.

Trầm cảm mức độ nhẹ

Ở giai đoạn này, người bệnh thường trải qua cảm giác buồn bã thoáng qua, nhưng kéo dài nhiều ngày liền và có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày. Những dấu hiệu thường thấy là:

• Dễ cáu gắt, bực bội;
• Cảm giác tội lỗi, bi quan;
• Cảm thấy tự ti và mất lòng tin vào chính mình;
• Giảm hứng thú với những việc từng yêu thích;
• Khó tập trung khi làm việc hoặc học tập;
• Thiếu động lực;
• Ngại tiếp xúc, thu mình khỏi mọi người;
• Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ hoặc ngủ nhiều vào ban ngày);
• Thường xuyên mệt mỏi;
• Thay đổi thói quen ăn uống;
• Cân nặng tăng hoặc giảm bất thường.

Bên cạnh các triệu chứng tâm lý, người bệnh còn có thể xuất hiện những dấu hiệu thể chất như đau nhức cơ thể, mệt tim, hồi hộp, khó thở hoặc đau khớp. Chính vì vậy, không ít trường hợp lầm tưởng mình mắc bệnh lý khác và đi khám nhưng không phát hiện nguyên nhân thực thể.

Trầm cảm mức độ nhẹ hoàn toàn có thể cải thiện mà chưa cần dùng thuốc, bằng cách điều chỉnh lối sống, trò chuyện chia sẻ, sử dụng men vi sinh hỗ trợ tâm trạng hoặc một số sản phẩm thảo dược. Tuy nhiên, nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển sang giai đoạn nặng hơn.

Đặc biệt, nếu các triệu chứng kéo dài, lặp lại ít nhất 4 ngày mỗi tuần và duy trì liên tục trong vòng 2 năm, rất có thể đây là dấu hiệu của rối loạn trầm cảm dai dẳng. Khi đó, người bệnh cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần để được thăm khám và điều trị đúng cách.

Trầm cảm mức độ vừa

Ở mức độ này, người bệnh xuất hiện các triệu chứng tương tự trầm cảm nhẹ nhưng rõ rệt và dai dẳng hơn. Ngoài ra, trầm cảm vừa còn có thể gây ra những vấn đề như:

• Lòng tự trọng dễ bị tổn thương;
• Giảm hiệu suất công việc hoặc học tập;
• Cảm thấy bản thân vô dụng, không có giá trị;
• Tăng nhạy cảm với mọi việc xung quanh;
• Lo âu thường xuyên, đôi khi thái quá.

Điểm khác biệt quan trọng giữa trầm cảm nhẹ và trầm cảm vừa là mức độ ảnh hưởng. Ở giai đoạn này, các triệu chứng đã đủ nghiêm trọng để cản trở công việc, khả năng chăm lo cho gia đình cũng như việc duy trì các mối quan hệ xã hội. Nhờ vậy, bệnh thường được phát hiện dễ dàng hơn so với giai đoạn trước.

Khi được chẩn đoán ở giai đoạn này, người bệnh thường được bác sĩ khuyến nghị áp dụng liệu pháp tâm lý hoặc sử dụng thuốc chống trầm cảm, tùy theo tình trạng cụ thể và mức độ đáp ứng với điều trị.

Trầm cảm giai đoạn muộn - nặng (không kèm loạn thần)

Trong số các giai đoạn của trầm cảm, giai đoạn muộn, mức độ nặng (không kèm loạn thần) là lúc bệnh gây tác động rõ rệt và nguy hiểm nhất đến sinh hoạt hàng ngày. Ở giai đoạn này, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng đến mức người thân xung quanh cũng dễ nhận thấy. Những biểu hiện thường gặp gồm:

• Buồn bã kéo dài, không có khả năng tự vực dậy;
• Dễ bị kích động hoặc ngược lại là chậm chạp trong hành động và tư duy;
• Mất tự tin trầm trọng;
• Cảm thấy bản thân vô dụng hoặc tội lỗi quá mức;
• Có hành vi tự làm tổn thương bản thân hoặc gây tổn hại cho người khác;
• Xuất hiện ý nghĩ hoặc kế hoạch về tự tử, thậm chí có thể có hành động tự tử.

Về mặt thể chất, người bệnh ở giai đoạn này thường gặp nhiều triệu chứng liên quan đã thấy ở mức độ nhẹ hoặc vừa, đồng thời xuất hiện thêm ít nhất bốn triệu chứng nặng khác. Các dấu hiệu thường duy trì liên tục tối thiểu trong 2 tuần và dẫn đến suy giảm rõ rệt khả năng tham gia hoạt động xã hội, làm việc hoặc đảm nhiệm công việc gia đình.

Lưu ý: Nếu bạn hoặc người thân có biểu hiện ý nghĩ tự hại hoặc tự tử, cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức, liên hệ cơ sở y tế hoặc đường dây hỗ trợ khẩn cấp để được can thiệp kịp thời.

Giai đoạn trầm cảm nặng kèm theo rối loạn thần kinh (loạn thần)

Ở một số trường hợp, trầm cảm tiến triển nặng và xuất hiện thêm triệu chứng loạn thần, như hoang tưởng hoặc ảo giác, ví dụ bệnh nhân nghe thấy tiếng nói không có thực, thấy hình ảnh hay cảm nhận những mối đe dọa không tồn tại. Những rối loạn này thường làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm nhận thức và cảm xúc, khiến bệnh nhân khó kiểm soát hành vi.

Giai đoạn này rất cần can thiệp y tế khẩn cấp. Nếu người bệnh có dấu hiệu hoang tưởng, ảo giác, hành vi tự làm hại bản thân hoặc biểu hiện ý nghĩ/ý định tự tử, cần đưa đến cơ sở y tế chuyên khoa sức khỏe tâm thần ngay lập tức. Phương pháp điều trị thường gồm kết hợp thuốc tâm thần theo chỉ định của bác sĩ, trị liệu tâm lý và trong những trường hợp nặng, có thể áp dụng liệu pháp sốc điện (ECT) hoặc các biện pháp điều trị chuyên sâu khác để đảm bảo an toàn và ổn định tâm thần cho bệnh nhân.

Các loại bệnh trầm cảm

 Hiện nay, việc chẩn đoán trầm cảm dựa trên các tiêu chuẩn được nêu trong Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần DSM-5 của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, hoặc theo bảng phân loại bệnh quốc tế ICD-10 của WHO.

Theo DSM-5, trầm cảm được chia thành những dạng sau:

• Rối loạn trầm cảm chủ yếu (MDD): Còn gọi là trầm cảm lâm sàng, đây là dạng phổ biến và nghiêm trọng nhất. Người bệnh có cảm giác buồn bã, chán nản, mất động lực kéo dài ít nhất 2 tuần. Thường kèm theo mất ngủ, chán ăn, suy giảm hứng thú.
• Rối loạn trầm cảm kéo dài (PDD): Các triệu chứng nhẹ hoặc trung bình, ít dữ dội hơn MDD nhưng tồn tại dai dẳng trong thời gian từ 2 năm trở lên.
• Rối loạn rối loạn khí sắc tiền kinh nguyệt (PMDD): Xuất hiện trước kỳ kinh khoảng 7 - 10 ngày ở phụ nữ. Biểu hiện bao gồm tâm trạng buồn, dễ khóc, dễ cáu gắt, kèm theo các triệu chứng cơ thể như đau đầu, đau ngực, căng cơ, chuột rút, khó ngủ, cảm giác quá tải…
• Rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD): Xảy ra vào một giai đoạn nhất định trong năm, thường gặp nhất là vào mùa đông.
• Trầm cảm sau sinh: Biểu hiện trong những tuần hoặc tháng đầu sau khi sinh con.
• Rối loạn lưỡng cực: Là tình trạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự luân phiên giữa các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm.

Đối tượng dễ mắc rối loạn trầm cảm

Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng thường gặp nhất ở độ tuổi từ 18 đến 45. Ngoài ra, nhóm trung niên và người cao tuổi cũng có nguy cơ cao do phải đối mặt với nhiều thay đổi trong cuộc sống như về hưu, mất người thân, hoặc thay đổi vai trò xã hội. Một số nhóm dễ mắc rối loạn trầm cảm gồm:

• Người trải qua sang chấn tâm lý: Những biến cố lớn như mất mát người thân, hôn nhân tan vỡ, phá sản, nợ nần hoặc áp lực công việc nặng nề dễ dẫn đến trầm cảm.
• Phụ nữ sau sinh: Sự thay đổi hormone đột ngột, thiếu ngủ, áp lực chăm con và những bất ổn trong gia đình có thể khiến phụ nữ rơi vào trầm cảm sau sinh. Thực tế, phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm cao gấp đôi so với nam giới.
• Học sinh, sinh viên: Đối diện với áp lực học tập, thi cử, sự kỳ vọng từ gia đình và xã hội khiến nhóm này dễ rơi vào stress và trầm cảm.
• Người bị tổn thương cơ thể hoặc bệnh lý nghiêm trọng: Tai nạn, chấn thương sọ não, ung thư hay bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đều có thể trở thành nguyên nhân khởi phát trầm cảm.
• Người lạm dụng rượu bia, chất kích thích: Việc sử dụng các chất này trong thời gian dài ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm.
• Người thiếu nguồn lực hỗ trợ xã hội: Thiếu sự chia sẻ từ gia đình, bạn bè, khó khăn về kinh tế hoặc công việc cũng là yếu tố thúc đẩy trầm cảm phát triển.

Có thể thấy, trầm cảm không chừa bất kỳ ai, và việc nhận biết nhóm nguy cơ cao sẽ giúp phát hiện sớm để điều trị kịp thời.

Trầm cảm là một bệnh lý phức tạp, tiến triển qua nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc nhận biết sớm các biểu hiện và can thiệp kịp thời sẽ giúp người bệnh có cơ hội hồi phục nhanh hơn và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Tìm hiểu rõ trầm cảm có mấy giai đoạn chính là chìa khóa để mỗi người chủ động bảo vệ bản thân và hỗ trợ người thân vượt qua căn bệnh này.

Tiêm vắc xin đúng và đủ liều giúp nâng cao sức đề kháng, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là lựa chọn tin cậy, cung cấp dịch vụ khám sàng lọc, tư vấn kỹ lưỡng và theo dõi chặt chẽ sau tiêm. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, hệ thống trang thiết bị hiện đại cùng nguồn vắc xin đảm bảo chất lượng, Long Châu mang đến sự an toàn và an tâm cho mọi khách hàng. Liên hệ ngay hotline miễn phí 18006928 để đặt lịch tiêm tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.