Phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy: Đừng nhầm lẫn để tránh xử lý sai cách

Có bao giờ bạn bị đau bụng, đi ngoài nhiều lần và băn khoăn không biết đó là tiêu chảy hay kiết lỵ? Nhiều người trong chúng ta thường nghĩ cả hai là một, nhưng thực tế, chúng khác nhau hoàn toàn cả về nguyên nhân, triệu chứng lẫn cách điều trị. Việc phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy là điều rất quan trọng để xử lý kịp thời và đúng cách, tránh biến chứng nguy hiểm. Cùng nhau tìm hiểu chi tiết nhé!

Phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy qua các biểu hiện thường gặp

Khi nhắc đến tiêu chảy, phần lớn chúng ta sẽ nghĩ ngay đến tình trạng đi ngoài phân lỏng, nhiều nước và số lần nhiều hơn bình thường. Đây là phản ứng phổ biến khi hệ tiêu hóa bị kích thích bởi thực phẩm nhiễm vi khuẩn, virus hoặc do thay đổi chế độ ăn uống, môi trường sống. Tiêu chảy thường đến nhanh, rầm rộ nhưng nếu được chăm sóc đúng cách thì sẽ tự khỏi sau vài ngày.

Còn kiết lỵ thì lại là một câu chuyện khác. Người bị kiết lỵ thường đi ngoài nhiều lần trong ngày, nhưng mỗi lần lại rất ít phân. Phân không lỏng như tiêu chảy mà có kèm nhầy và máu. Đặc biệt, người bệnh cảm thấy đau bụng quặn từng cơn, đi xong vẫn có cảm giác mót rặn, khó chịu. Cảm giác này khiến họ không thể nghỉ ngơi, cơ thể mệt mỏi nhanh chóng chỉ sau 1 - 2 ngày phát bệnh.

Điểm khác biệt rõ ràng nhất để phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy chính là tính chất của phân và cảm giác sau khi đi ngoài. Nếu bạn cảm thấy nhẹ nhõm sau khi đi tiêu, không có máu nhầy thì đó có thể là tiêu chảy. Nhưng nếu bạn đau bụng dữ dội, đi xong vẫn muốn đi tiếp, phân có máu hoặc nhầy thì khả năng cao là kiết lỵ.

Nguyên nhân gây ra kiết lỵ và tiêu chảy khác nhau như thế nào?

Nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy thường liên quan đến nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ăn uống không hợp vệ sinh. Ví dụ, bạn có thể bị tiêu chảy sau khi ăn thức ăn để qua đêm, uống nước không đun sôi hoặc dùng kháng sinh kéo dài làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột. Căng thẳng, lo âu cũng có thể khiến bạn bị tiêu chảy do ảnh hưởng đến nhu động ruột.

Trong khi đó, kiết lỵ lại chủ yếu do nhiễm khuẩn đặc biệt hơn, như vi khuẩn Shigella hoặc ký sinh trùng amip (Entamoeba histolytica). Những vi khuẩn này thường xâm nhập vào ruột già và gây tổn thương niêm mạc ruột, từ đó gây ra các triệu chứng đặc trưng như đau bụng dữ dội, đi phân ít nhưng có lẫn máu và nhầy. Kiết lỵ cũng dễ lây qua đường phân - miệng, nên nếu trong nhà có người bệnh, nguy cơ lây lan sang người khác là rất cao nếu không giữ vệ sinh cẩn thận.

Hiểu đúng nguyên nhân sẽ giúp chúng ta phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy tốt hơn và biết cách bảo vệ bản thân cũng như người thân trong gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ và người lớn tuổi là những đối tượng có hệ miễn dịch yếu hơn.

Phân biệt cách điều trị kiết lỵ và tiêu chảy

Điều trị bệnh tiêu chảy

Khi bị tiêu chảy, phần lớn trường hợp không cần dùng kháng sinh. Việc quan trọng nhất là bù nước kịp thời bằng cách uống oresol, nước cháo muối hoặc nước dừa. Song song đó, bạn nên ăn uống nhẹ nhàng, ưu tiên những món dễ tiêu hóa như cháo loãng, cơm mềm, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ hay sữa. Thêm men vi sinh vào khẩu phần hàng ngày cũng giúp phục hồi hệ tiêu hóa nhanh hơn.

Điều trị bệnh kiết lỵ

Ngược lại, kiết lỵ cần được điều trị bằng thuốc đặc hiệu. Với kiết lỵ do vi khuẩn Shigella, bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh. Còn với kiết lỵ amip, cần đến thuốc diệt amip đặc hiệu như metronidazole. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc uống thuốc cầm tiêu chảy vì điều này có thể khiến vi khuẩn không được thải ra ngoài, tình trạng bệnh kéo dài và nặng hơn.

Chính vì vậy, việc phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy không chỉ đơn giản là nhận diện triệu chứng, mà còn ảnh hưởng đến cả hướng điều trị và khả năng hồi phục. Uống sai thuốc không chỉ không khỏi mà còn có thể gây tác dụng phụ, tăng nguy cơ kháng thuốc hoặc biến chứng nguy hiểm hơn như viêm đại tràng, mất nước nặng, thậm chí nhiễm trùng huyết.

Nếu bạn thấy mình bị đi ngoài nhiều lần, kèm theo sốt cao, đau bụng dữ dội, phân có máu thì nên đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác. Việc xét nghiệm phân là bước cần thiết giúp xác định bạn đang bị kiết lỵ hay tiêu chảy, từ đó bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Phòng ngừa tiêu chảy và kiết lỵ hiệu quả

Dù là tiêu chảy hay kiết lỵ thì hầu hết đều bắt nguồn từ vấn đề vệ sinh và ăn uống. Vì vậy, để tránh rơi vào tình trạng khổ sở vì đi ngoài, bạn cần duy trì những thói quen lành mạnh trong sinh hoạt hằng ngày.

• Luôn rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Đây là một thói quen đơn giản nhưng hiệu quả cao trong việc phòng tránh lây nhiễm vi khuẩn và virus gây bệnh.

• Đảm bảo ăn chín, uống sôi. Không dùng nước lã hoặc nước giếng không qua xử lý. Thực phẩm cần được nấu kỹ, bảo quản đúng cách để tránh bị ôi thiu. Đặc biệt trong những ngày nắng nóng, vi khuẩn sinh sôi rất nhanh, nên cẩn thận hơn với thức ăn đường phố hoặc đồ ăn để lâu ngoài trời.

• Nếu nhà có trẻ nhỏ, bạn càng phải chú ý đến vấn đề vệ sinh tay, vệ sinh bình sữa, đồ chơi, tránh để trẻ bỏ tay hoặc đồ vật bẩn vào miệng. Trẻ là đối tượng dễ bị tiêu chảy cấp và kiết lỵ do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

• Khi trong gia đình có người bị bệnh, cần cách ly tối đa về vệ sinh. Sử dụng ly, chén, khăn riêng. Nhà vệ sinh phải được khử trùng thường xuyên để tránh lây chéo giữa các thành viên.

Việc chủ động phòng ngừa sẽ giúp bạn và gia đình tránh được nhiều rắc rối. Đồng thời, nếu chẳng may bị bệnh, bạn cũng dễ dàng phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy, từ đó biết cách xử lý đúng và an toàn.

Không phải ai cũng biết cách phân biệt kiết lỵ và tiêu chảy, nhưng điều này lại rất cần thiết. Hai bệnh này tuy có biểu hiện gần giống nhau, đều khiến người bệnh đi ngoài nhiều lần và mệt mỏi, nhưng lại hoàn toàn khác biệt về nguyên nhân, cách điều trị và mức độ nguy hiểm. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã nắm rõ sự khác biệt giữa hai tình trạng tiêu chảy và kiết lỵ, từ đó biết cách xử trí phù hợp tại nhà và chủ động thăm khám kịp thời khi xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng."