Nước tiểu màu cam là dấu hiệu bệnh gì? Nguyên nhân và cách xử trí an toàn

Nước tiểu màu cam là tình trạng khiến nhiều người lo lắng khi xuất hiện sau khi đi vệ sinh. Dù đôi khi chỉ là phản ứng tạm thời của cơ thể với thực phẩm hoặc thuốc song đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều bệnh lý liên quan đến gan, thận hoặc đường tiết niệu. Bài viết hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về tình trạng nước tiểu màu cam.

Màu sắc nước tiểu như thế nào là bình thường?

Màu nước tiểu chuẩn thường là vàng nhạt hoặc trong suốt, đặc biệt vào buổi sáng khi cơ thể vừa trải qua giấc ngủ dài. Nếu bạn nhận thấy màu nước tiểu thay đổi bất thường và kéo dài, hãy lưu ý theo dõi thêm các triệu chứng khác và cân nhắc kiểm tra y tế để xác định nguyên nhân chính xác.

Thực tế cho thấy, màu sắc nước tiểu có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như lượng nước uống, chế độ ăn uống, thuốc men hoặc tình trạng sức khỏe của các cơ quan nội tạng như gan, thận và đường tiết niệu. Việc quan sát màu sắc nước tiểu hằng ngày là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện sớm những bất thường trong cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nước tiểu màu cam

Tình trạng nước tiểu màu cam có thể xuất phát từ các yếu tố sinh lý (vô hại) hoặc các bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng hơn. Nước tiểu màu cam có thể do mất nước, ăn thực phẩm giàu beta-carotene, hoặc do bệnh gan, mật, nhiễm trùng tiết niệu. Nếu kéo dài hoặc kèm triệu chứng bất thường, nên đi khám để chẩn đoán chính xác. Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn tránh hoang mang và có cách xử lý phù hợp.

Nguyên nhân sinh lý

Nước tiểu màu cam có thể xuất phát từ một số nguyên nhân sinh lý phổ biến như:

• Mất nước hoặc uống ít nước: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khiến nước tiểu màu cam. Khi cơ thể thiếu nước, nước tiểu trở nên cô đặc dẫn đến màu sắc đậm hơn. Tình trạng này thường xảy ra sau khi tập thể dục cường độ cao, thời tiết nóng hoặc không uống đủ nước trong ngày.
• Ăn thực phẩm có sắc tố đậm: Một số loại thực phẩm như cà rốt, củ dền, đu đủ, bí đỏ hoặc các món ăn chứa phẩm màu cam đỏ có thể làm nước tiểu đổi màu tạm thời.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng như Rifampicin (kháng sinh trị lao), Phenazopyridine (thuốc giảm đau tiết niệu) hoặc vitamin B liều cao có thể làm nước tiểu màu cam.

Nguyên nhân bệnh lý

Bên cạnh nguyên nhân sinh lý, nước tiểu màu cam còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý. Vậy nước tiểu màu cam là bệnh gì? Nước tiểu màu cam cảnh báo bệnh lý gì?

Dưới đây là một số bệnh lý có liên quan đến tình trạng nước tiểu màu cam, bạn đọc có thể tham khảo:

• Bệnh lý về gan: Các vấn đề như viêm gan, vàng da hoặc xơ gan có thể làm tăng nồng độ bilirubin (sắc tố mật) trong máu khiến nước tiểu chuyển sang màu cam hoặc vàng đậm. Bilirubin là sản phẩm phân hủy của hồng cầu và khi gan không xử lý tốt, nó có thể tích tụ và bài tiết qua nước tiểu.
• Bệnh về đường mật: Tắc mật do sỏi mật, viêm đường mật hoặc u nang có thể làm bilirubin rò rỉ vào nước tiểu gây ra màu cam đặc trưng.
• Nhiễm trùng hoặc viêm đường tiết niệu: Viêm bàng quang, viêm niệu đạo hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu có thể khiến nước tiểu sẫm màu đôi khi kèm theo mủ, mùi hôi hoặc cảm giác tiểu buốt.
• Suy thận hoặc tổn thương thận: Khi thận không lọc chất thải hiệu quả, nước tiểu có thể đổi màu, giảm lượng và kèm theo các triệu chứng như phù nề, mệt mỏi hoặc đau lưng.

Lưu ý: Nếu nước tiểu màu cam đi kèm các triệu chứng bất thường khác, bạn cần đặc biệt chú ý vì đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng.

Nước tiểu màu cam có nguy hiểm không? 

Các chuyên gia cho biết: Không phải mọi trường hợp nước tiểu màu cam đều đáng lo ngại nhưng việc nhận biết khi nào là bình thường và khi nào cần can thiệp y tế là rất quan trọng. Một câu hỏi đặt ra: Nước tiểu màu cam khi nào là bình thường và khi nào là bất thường?

Nước tiểu màu cam là bình thường nếu nguyên nhân gây nước tiểu màu cam là:

• Do thực phẩm: Nếu bạn vừa ăn nhiều thực phẩm chứa sắc tố màu cam như cà rốt, bí đỏ hoặc uống nước ép trái cây màu đỏ, nước tiểu màu cam có thể là hiện tượng tạm thời và sẽ trở lại bình thường sau 24 - 48 giờ.
• Do thuốc: Một số loại thuốc hoặc vitamin có thể làm nước tiểu đổi màu. Hãy kiểm tra hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc hỏi ý kiến dược sĩ để xác nhận.
• Mất nước nhẹ: Nếu bạn uống ít nước hoặc vừa vận động mạnh, nước tiểu màu cam có thể trở lại bình thường sau khi bổ sung đủ nước.

Nếu nước tiểu màu cam là dấu hiệu của bệnh lý mà không được xử lý kịp thời, bạn có thể đối mặt với các biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm gan cấp tính: Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển thành viêm gan mãn tính hoặc suy gan.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nếu không kiểm soát, vi khuẩn có thể lan lên thận, gây viêm thận hoặc nhiễm trùng huyết – một tình trạng đe dọa tính mạng.
• Tắc mật hoặc rối loạn chuyển hóa: Tắc nghẽn đường mật kéo dài có thể gây tổn thương gan, sỏi mật hoặc nhiễm trùng nặng.

Chính vì thế, bạn nên đi khám ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Nước tiểu màu cam kéo dài hơn 48 giờ mà không liên quan đến thực phẩm hoặc thuốc.
• Kèm theo triệu chứng bất thường như vàng da, vàng mắt, mệt mỏi kéo dài, sốt, tiểu buốt, đau lưng hoặc đau bụng.
• Thay đổi về tần suất tiểu (tiểu ít, tiểu nhiều bất thường), mùi hôi khó chịu hoặc màu sắc chuyển sang nâu, đỏ sẫm.

Phải làm sao khi thấy nước tiểu màu cam?

Khi phát hiện nước tiểu màu cam, bạn có thể thực hiện một số bước cơ bản để đánh giá tình trạng và quyết định xem có cần đi khám hay không.

Khi nhận thấy nước tiểu màu cam, việc đầu tiên bạn cần làm đó là:

• Bổ sung nước đầy đủ: Uống 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày (tùy cân nặng và mức độ vận động) để đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ nước. Nước lọc, nước trái cây không đường hoặc trà thảo mộc đều là những sự lựa chọn tốt.
• Theo dõi chế độ ăn và thuốc: Ghi lại các loại thực phẩm, đồ uống hoặc thuốc bạn đã sử dụng trong 24 - 48 giờ gần đây. Nếu nghi ngờ do thực phẩm hoặc thuốc, hãy thử loại bỏ chúng và quan sát xem màu nước tiểu có cải thiện không.
• Nghỉ ngơi và theo dõi triệu chứng: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, đau tức vùng bụng hoặc có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào khác, hãy ghi chú để trao đổi với bác sĩ.

Bạn cần đến bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu:

• Nước tiểu màu cam không cải thiện sau 48 giờ dù đã uống đủ nước và loại bỏ các yếu tố nghi ngờ (thực phẩm, thuốc).
• Xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ bệnh lý về gan, mật, thận hoặc đường tiết niệu như vàng da, tiểu buốt, sốt hoặc đau lưng.
• Bạn có tiền sử bệnh gan, thận, sỏi mật hoặc nhiễm trùng tiết niệu, cần tầm soát định kỳ để phát hiện sớm vấn đề.

Nước tiểu màu cam có thể là một hiện tượng bình thường nếu liên quan đến chế độ ăn uống, mất nước hoặc tác dụng phụ của thuốc. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm gan, tắc mật, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc suy thận. Việc theo dõi kỹ các triệu chứng đi kèm, bổ sung nước đầy đủ và đi khám kịp thời khi cần thiết là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Đừng chủ quan khi nhận thấy nước tiểu màu cam, vì đó có thể là cách cơ thể bạn đang gửi đi tín hiệu cầu cứu. Hãy lắng nghe cơ thể và hành động để bảo vệ sức khỏe của bạn ngay hôm nay bạn nhé.

Xem thêm: 

Nước tiểu màu xanh là bệnh gì? Nguyên nhân và cách xử trí an toàn

Nước tiểu màu nâu đỏ: Nguyên nhân, bệnh lý liên quan và cách xử lý đúng cách