Nguyên nhân tắc ruột do bã thức ăn, triệu chứng và cách phòng ngừa

Không giống các dạng tắc ruột thông thường, tắc ruột gây ra do bã thức ăn thường liên quan đến thói quen ăn uống không khoa học hoặc các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn. Tại Việt Nam, các bệnh viện ghi nhận ngày càng nhiều trường hợp nhập viện do biến chứng này, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc những người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, biện pháp phòng ngừa để giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân gây tắc ruột do bã thức ăn

Tắc ruột gây ra do bã thức ăn xảy ra khi một khối thức ăn không tiêu hóa được (gọi là bã) gây tắc nghẽn trong lòng ruột. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

Thói quen ăn uống không hợp lý

Ăn quá nhiều các loại trái cây hoặc thực phẩm giàu chất xơ, nếu không được nhai kỹ, có thể hình thành khối bã trong dạ dày hoặc ruột.

Yếu tố bệnh lý

Có những nguyên nhân liên quan đến bệnh lý như sau:

• Tiền sử phẫu thuật dạ dày: Những người từng phẫu thuật dạ dày, đặc biệt là cắt dạ dày bán phần, có khả năng nghiền nát thức ăn kém, dễ dẫn đến hình thành bã thức ăn.
• Bệnh lý răng miệng: Răng yếu, mất răng hoặc các vấn đề về nhai làm giảm hiệu quả phân nhỏ thức ăn, tăng nguy cơ tắc ruột.
• Bệnh nhân viêm tụy mạn tính: Viêm tụy dẫn đến suy giảm chức năng tiêu hóa.
• Những người có dịch vị giảm toan: Giảm acid dịch vị làm giảm khả năng tiêu hóa. 

Triệu chứng tắc ruột cần nhận biết sớm

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của tắc ruột là yếu tố then chốt để điều trị kịp thời. Dưới đây là các dấu hiệu đặc trưng:

• Đau bụng, quặn từng cơn: Người bệnh thường trải qua các cơn đau quặn bụng, khởi phát đột ngột và ngày càng dữ dội do ruột co bóp mạnh để đẩy khối bã.
• Bụng chướng, đầy hơi bất thường: Bụng phình to, sờ thấy căng tức, thường xuất hiện sau vài giờ bị tắc. Triệu chứng này gây cảm giác nặng nề và khó chịu.
• Buồn nôn hoặc nôn: Bệnh nhân có thể nôn ra dịch dạ dày, đôi khi kèm theo mảnh thức ăn chưa tiêu hóa, đặc biệt nếu khối bã nằm ở vị trí gần dạ dày.
• Bí trung tiện và đại tiện: Không thể xì hơi hoặc đi ngoài trong nhiều ngày là dấu hiệu đặc trưng của tắc ruột gây ra do bã thức ăn, đặc biệt trong trường hợp tắc hoàn toàn.

Tắc ruột gây ra do bã thức ăn là tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu chậm trễ điều trị. Khi ruột bị tắc, dịch và hơi ứ đọng làm ruột căng giãn, tổn thương niêm mạc, rối loạn tuần hoàn và giảm hấp thu. Người bệnh thường nôn nhiều, dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải và nguy cơ suy thận. Bụng chướng căng còn gây khó thở do cơ hoành bị đẩy lên cao. Nếu không xử trí kịp thời, bệnh có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Vì vậy, cần nhận biết sớm và điều trị đúng cách để tránh biến chứng nặng nề.

Biện pháp phòng ngừa 

Phòng ngừa tắc ruột gây ra do bã thức ăn không khó nếu bạn duy trì thói quen ăn uống và sinh hoạt khoa học. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

• Nhai kỹ, ăn chậm, uống đủ nước: Đặc biệt khi ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ cứng như ổi, hồng, mít hoặc măng. Uống đủ nước giúp thức ăn được phân giải dễ dàng hơn.
• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm khó tiêu: Tránh ăn quá nhiều các loại trái cây hoặc thực phẩm giàu xơ cứng trong một bữa. Nếu ăn, hãy cắt nhỏ và nhai kỹ.
• Tái khám định kỳ: Nếu bạn có tiền sử phẫu thuật dạ dày hoặc bệnh lý tiêu hóa, hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
• Tăng cường vận động: Các hoạt động như đi bộ, yoga hoặc tập thể dục nhẹ nhàng giúp kích thích nhu động ruột, giảm nguy cơ tích tụ bã thức ăn.

Tắc ruột do bã thức ăn là một tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa thông qua thói quen ăn uống và sinh hoạt khoa học. Nhận biết sớm các triệu chứng như đau bụng từng cơn, bụng chướng, buồn nôn, hoặc bí trung tiện là yếu tố quan trọng để điều trị kịp thời, đặc biệt ở những người thuộc nhóm nguy cơ cao. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ, hãy đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử lý. Chủ động phòng bệnh bằng cách nhai kỹ, ăn uống điều độ và duy trì lối sống lành mạnh chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe.

Đừng để bệnh tật tìm đến khi bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các loại vắc xin cần thiết cho cả trẻ em và người lớn. Liên hệ ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe lâu dài.