Nguyên nhân làm nước tiểu màu đỏ là gì?

Trong điều kiện bình thường, nước tiểu có màu vàng nhạt đến vàng đậm tùy theo lượng nước, thực phẩm và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nước tiểu có thể chuyển sang màu đỏ, hồng hoặc nâu sẫm. Nước tiểu màu đỏ là dấu hiệu cho thấy trong nước tiểu có sự xuất hiện của máu, sắc tố từ thực phẩm hoặc các chất chuyển hóa từ thuốc..

Nước tiểu màu đỏ là gì?

Nước tiểu màu đỏ là tình trạng mà trong đó nước tiểu có màu hồng, đỏ hoặc nâu sẫm hơn bình thường. Thông thường, nước tiểu có màu vàng nhạt đến vàng đậm, phản ánh sự cân bằng nước trong cơ thể. Tuy nhiên, khi nước tiểu chuyển sang màu đỏ, điều đó có thể là dấu hiệu cho thấy có sự xuất hiện của máu (tiểu máu), sắc tố thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc hoặc các chất chuyển hóa bất thường trong cơ thể.

Nguyên nhân làm nước tiểu có màu đỏ

Có nhiều nguyên nhân gây nước tiểu màu đỏ, từ yếu tố sinh lý không đáng lo ngại cho đến các bệnh lý cần can thiệp y tế. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến mà bạn có thể tham khảo:

Do thực phẩm hoặc thuốc

Một số loại thực phẩm có thể khiến nước tiểu đổi màu tạm thời do chứa sắc tố đậm như: Củ dền, quả mâm xôi, dâu tằm hay các loại thực phẩm khác có phẩm màu đỏ. Ngoài ra, một số loại thuốc cũng có thể làm nước tiểu chuyển sang đỏ hoặc cam, bao gồm: Rifampin, phenazopyridine và thuốc nhuộm dùng trong chẩn đoán hình ảnh. Đây là những nguyên nhân không gây hại và nước tiểu sẽ trở lại bình thường sau khi ngừng sử dụng các chất gây đổi màu.

Tiểu máu

Tiểu máu là tình trạng có hồng cầu trong nước tiểu, có thể phát hiện bằng mắt thường hoặc qua xét nghiệm. Nguyên nhân gây nên tiểu máu có thể bao gồm:

• Viêm cầu thận.
• Viêm bàng quang.
• Sỏi thận, sỏi niệu quản.
• Chấn thương thận hoặc bàng quang.
• Rối loạn đông máu.
• Ung thư hệ tiết niệu.

Tiểu máu có thể là dấu hiệu sớm của nhiều bệnh lý nghiêm trọng, cần được thăm khám sớm để xác định nguyên nhân chính xác.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Vi khuẩn xâm nhập vào niệu đạo, bàng quang hoặc niệu quản gây viêm nhiễm, có thể làm tổn thương niêm mạc đường tiểu và gây chảy máu. Biểu hiện thường gặp:

• Đau rát khi đi tiểu.
• Tiểu buốt, tiểu nhiều lần.
• Nước tiểu hồng hoặc đỏ.

Nhiễm trùng tiết niệu là nguyên nhân phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ, và có thể điều trị hiệu quả bằng kháng sinh nếu phát hiện sớm.

Sỏi tiết niệu

Sỏi hình thành trong thận, niệu quản hoặc bàng quang có thể gây ma sát, làm trầy xước niêm mạc và dẫn đến chảy máu trong nước tiểu. Các dấu hiệu thường gặp gồm:

• Bị đau quặn vùng lưng hoặc bụng dưới.
• Nước tiểu đục hoặc có máu.
• Cảm giác buồn tiểu liên tục.

Tùy kích thước và vị trí, sỏi có thể tự đào thải hoặc cần có sự can thiệp y tế.

Chấn thương

Chấn thương vùng bụng, lưng hoặc niệu đạo do tai nạn, vận động mạnh hay phẫu thuật có thể gây ra nước tiểu có màu đỏ. Trong trường hợp này, nước tiểu thường có màu đỏ tươi và cần được xử lý y tế khẩn cấp nếu đi kèm với đau, tụ máu hoặc khó tiểu.

Bệnh lý ác tính

Một số bệnh lý nghiêm trọng như ung thư thận, ung thư bàng quang hoặc tuyến tiền liệt có thể gây chảy máu trong nước tiểu. Dấu hiệu đi kèm có thể bao gồm:

• Tiểu ra máu không đau.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Mệt mỏi kéo dài.

Dù hiếm gặp hơn, nhưng tiểu máu không rõ nguyên nhân ở người lớn tuổi cần được tầm soát ung thư tiết niệu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trong các trường hợp nước tiểu màu đỏ đi kèm các dấu hiệu cảnh báo như: Đau rát khi đi tiểu, tiểu buốt, tiểu nhiều lần trong ngày, đau vùng lưng dưới hoặc bụng dưới, sốt, ớn lạnh, tiểu ra máu kèm cục máu đông, hoặc tiểu ra máu kéo dài hơn 48 giờ. Những biểu hiện này có thể là dấu hiệu của viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang, sỏi thận hoặc các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm cầu thận hay ung thư bàng quang.

Đặc biệt, nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao như: Người trên 50 tuổi, người có tiền sử bệnh lý thận, sỏi tiết niệu, ung thư tiết niệu hoặc từng tiếp xúc hóa chất độc hại, thì việc xuất hiện nước tiểu màu đỏ cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngoài ra, phụ nữ đang mang thai, trẻ em, hoặc người đang điều trị các bệnh lý nền (như đái tháo đường, cao huyết áp) cũng nên đi khám nếu thấy nước tiểu có màu bất thường. Đôi khi, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng nặng liên quan đến thận hoặc hệ bài tiết.

Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường, việc đi khám bác sĩ không chỉ giúp xác định nguyên nhân chính xác mà còn giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm như suy thận, nhiễm trùng lan rộng, mất máu hay các tổn thương vĩnh viễn đến cơ quan tiết niệu. Bác sĩ có thể sẽ yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm như tổng phân tích nước tiểu, xét nghiệm máu, siêu âm, chụp CT hoặc nội soi bàng quang để đưa ra chẩn đoán cuối cùng. Nhờ đó, việc điều trị sẽ hiệu quả và đúng hướng hơn.

Cách chẩn đoán nước tiểu màu đỏ

Không phải tất cả trường hợp nước tiểu màu đỏ đều nguy hiểm, nhưng nên đi khám ngay nếu xuất hiện một hoặc nhiều biểu hiện sau:

• Nước tiểu đỏ kéo dài hơn 2 ngày không rõ nguyên nhân.
• Kèm sốt, đau lưng hoặc đau bụng dưới.
• Tiểu ra máu kèm theo cục máu đông.
• Đau rát, tiểu buốt hoặc tiểu khó.
• Có tiền sử bệnh thận, sỏi tiết niệu hoặc ung thư.

Việc thăm khám sớm giúp chẩn đoán chính xác và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Bác sĩ sẽ tiến hành các bước kiểm tra để xác định nguyên nhân gây nước tiểu đỏ, bao gồm:

• Xét nghiệm nước tiểu: Phát hiện hồng cầu, bạch cầu, vi khuẩn, protein hoặc sắc tố bất thường.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá chức năng thận, chỉ số viêm hoặc tình trạng rối loạn đông máu.
  Siêu âm ổ bụng và thận: Kiểm tra sỏi, khối u hoặc tổn thương cấu trúc.
• Nội soi bàng quang: Quan sát trực tiếp niêm mạc bàng quang để tìm ổ chảy máu hoặc khối u.
• Cấy nước tiểu: Xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng và kháng sinh phù hợp.

Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm hình ảnh hoặc sinh thiết để hỗ trợ chẩn đoán.

Cách điều trị và phòng ngừa nước tiểu màu đỏ

Cách điều trị

Phác đồ điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân được xác định. Một số hướng xử lý phổ biến gồm:

• Nếu do thực phẩm hoặc thuốc: Ngừng sử dụng các chất nghi ngờ, nước tiểu sẽ trở lại bình thường trong vài ngày.
• Nhiễm trùng tiết niệu: Dùng kháng sinh theo chỉ định. Người bệnh cần tuân thủ đủ liều và tái khám để tránh tái phát.
• Sỏi tiết niệu: Uống nhiều nước để đào thải sỏi nhỏ; sỏi lớn có thể cần dùng thuốc tan sỏi hoặc tán sỏi bằng sóng xung kích.
• Chấn thương đường tiểu: Cần theo dõi sát và có thể can thiệp ngoại khoa nếu tổn thương nghiêm trọng.
• Bệnh lý ác tính: Điều trị bằng phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị tùy mức độ và loại ung thư.

Ngoài ra, người bệnh cần theo dõi kỹ tình trạng nước tiểu, không tự ý uống thuốc khi chưa có chỉ định và tái khám định kỳ nếu có bệnh lý nền liên quan đến thận, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt.

Biện pháp phòng ngừa 

Một số biện pháp đơn giản có thể giúp giảm nguy cơ gặp tình trạng nước tiểu màu đỏ mà bạn có thể tham khảo như:

• Uống đủ nước mỗi ngày để lọc thải tốt hơn.
• Tránh nhịn tiểu lâu và vệ sinh đúng cách.
• Hạn chế thực phẩm chứa phẩm màu tổng hợp.
• Thăm khám định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh tiết niệu.
• Không tự ý dùng thuốc nhuộm màu hoặc thuốc kháng sinh kéo dài.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc nguyên nhân làm nước tiểu màu đỏ là gì mà bạn có thể tham khảo. Nước tiểu màu đỏ có thể xuất phát từ nguyên nhân lành tính như thực phẩm hoặc thuốc, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng trong hệ tiết niệu. Việc quan sát sự thay đổi màu sắc nước tiểu và đi khám sớm khi cần thiết đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe.