Ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), gần 35% người trưởng thành ngủ dưới 7 tiếng mỗi đêm, tuy nhiên một bộ phận lớn dù ngủ đủ hoặc nhiều hơn vẫn cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, hiệu suất làm việc mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh lý. Vậy ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ là bệnh gì và cần xử lý như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ là dấu hiệu cảnh báo gì?

Ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ có thể là dấu hiệu của các rối loạn giấc ngủ hoặc bệnh lý nền như hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA), rối loạn nhịp sinh học, trầm cảm, suy giáp, thiếu máu hay hội chứng ngủ rũ (narcolepsy). Dù bạn có ngủ đủ thời lượng nhưng nếu chất lượng giấc ngủ không đảm bảo, cơ thể và não bộ vẫn không được phục hồi đúng cách.

Trong nhiều trường hợp, cảm giác buồn ngủ kéo dài kèm theo khó tập trung, cáu gắt, giảm trí nhớ có thể cho thấy cơ thể đang gặp vấn đề cần được chẩn đoán và điều trị. Do đó, không nên xem nhẹ tình trạng ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ, đặc biệt nếu nó ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Nguyên nhân phổ biến khiến bạn ngủ nhiều nhưng vẫn thấy mệt mỏi

Có rất nhiều nguyên nhân khiến bạn ngủ nhiều nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi hoặc buồn ngủ vào ban ngày. Dưới đây là những yếu tố phổ biến nhất ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ cũng như khả năng phục hồi của cơ thể:

Chất lượng giấc ngủ kém

Một trong những lý do phổ biến nhất khiến bạn ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ là do giấc ngủ không sâu hoặc bị gián đoạn. Điều này khiến não bộ không có đủ thời gian để phục hồi và cơ thể không đạt được trạng thái nghỉ ngơi thực sự.

• Thức giấc nhiều lần trong đêm, không vào giấc sâu.
• Tác động của thiết bị điện tử, ánh sáng xanh.

Trầm cảm, lo âu kéo dài

Trầm cảm là nguyên nhân phổ biến khiến bạn ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ. Dù thời lượng ngủ có thể tăng lên, nhưng giấc ngủ không phục hồi vì tâm trí vẫn căng thẳng hoặc rối loạn hormone.

Biểu hiện thường thấy:

• Cảm giác uể oải, thiếu động lực.
• Buồn ngủ suốt ngày hoặc mất ngủ về đêm.
• Giảm hứng thú với các hoạt động thường ngày.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

Ngưng thở khi ngủ là tình trạng đường thở bị tắc nghẽn trong lúc ngủ, khiến người bệnh ngáy to, thở gián đoạn và bị thiếu oxy não. Hậu quả là giấc ngủ bị phân mảnh, người bệnh không có giấc ngủ sâu dù ngủ thời lượng dài.

Triệu chứng điển hình:

• Ngáy lớn và ngừng thở khi ngủ (người thân có thể nhận thấy).
• Đau đầu khi thức dậy.
• Mệt mỏi kéo dài dù ngủ đủ giấc.

Thiếu máu hoặc suy giáp

Thiếu máu (do thiếu sắt) và suy giáp (thiếu hormone tuyến giáp) đều khiến quá trình trao đổi chất chậm lại, gây mệt mỏi, buồn ngủ kéo dài.

Người mắc thường có biểu hiện:

• Da xanh, nhợt nhạt, tim đập nhanh.
• Mệt mỏi, buồn ngủ, giảm trí nhớ.
• Hay gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh, sau sinh hoặc người ăn chay nghiêm ngặt.

Các rối loạn giấc ngủ cần lưu ý khi ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ

Ngoài các nguyên nhân thông thường, một số rối loạn giấc ngủ mãn tính cũng có thể khiến bạn ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ. Những rối loạn này thường diễn tiến âm thầm, khó phát hiện nếu không được chẩn đoán bằng các phương pháp chuyên sâu. Cụ thể như sau:

Chứng ngủ rũ (Narcolepsy)

Nếu bạn từng buồn ngủ đột ngột giữa lúc làm việc hay học tập, chứng ngủ rũ có thể là nguyên nhân. Đây là một rối loạn thần kinh phức tạp cần được chẩn đoán kỹ càng với những nguy cơ tiềm ẩn:

• Rối loạn thần kinh khiến người bệnh buồn ngủ đột ngột.
• Nguy hiểm nếu xảy ra khi đang lái xe, làm việc.

Hội chứng chân không yên (RLS)

Bạn có cảm giác khó chịu ở chân, phải liên tục di chuyển hoặc cử động trong khi ngủ? Đây là dấu hiệu đặc trưng của hội chứng chân không yên - một nguyên nhân âm thầm phá vỡ giấc ngủ. Hội chứng này khiến người bệnh không ngủ sâu do cử động chân liên tục.

Rối loạn nhịp sinh học

Ngủ lệch giờ giấc thường xuyên có thể làm đảo lộn nhịp sinh học tự nhiên, khiến cơ thể lẫn lộn giữa thời gian tỉnh táo và nghỉ ngơi, cụ thể:

• Ngủ không đúng giờ sinh học, làm việc đêm, lệch múi giờ.
• Gây rối loạn melatonin, ảnh hưởng đến giấc ngủ và chu kỳ tỉnh táo.

Khi nào nên đi khám khi ngủ nhiều nhưng vẫn thấy buồn ngủ?

Nếu tình trạng ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ kéo dài hơn 2 tuần dù bạn đã điều chỉnh lối sống lành mạnh, hãy cân nhắc đi khám chuyên khoa. Đặc biệt nếu buồn ngủ ảnh hưởng đến công việc, học tập hoặc có các triệu chứng đi kèm như:

• Đau đầu, khó tập trung, giảm trí nhớ.
• Ngáy to bất thường, cảm giác ngủ không đủ dù ngủ nhiều giờ.

Các xét nghiệm có thể được bác sĩ chỉ định:

• Đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Ghi lại hoạt động não, nhịp tim, hô hấp trong lúc ngủ.
• Xét nghiệm nội tiết: Đo hormone TSH (tuyến giáp), cortisol (tuyến thượng thận).
• Trắc nghiệm tâm lý: Nếu nghi ngờ trầm cảm, lo âu hoặc stress mãn tính.

Cách cải thiện tình trạng ngủ nhiều nhưng vẫn mệt mỏi

Nếu bạn đang gặp tình trạng ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ nhưng chưa rõ nguyên nhân, hãy bắt đầu từ những bước đơn giản để điều chỉnh lối sống và tối ưu hóa giấc ngủ. Dưới đây là những cách hiệu quả bạn có thể áp dụng tại nhà:

Thiết lập thói quen ngủ khoa học

Một lịch trình ngủ - thức đều đặn là nền tảng giúp đồng hồ sinh học hoạt động ổn định. Việc thiết lập thói quen ngủ đúng giờ cũng giúp cơ thể dễ vào giấc sâu hơn.

• Đi ngủ và thức dậy đúng giờ, kể cả cuối tuần.
• Hạn chế ngủ trưa quá dài (nên dưới 30 phút).
• Tránh dùng điện thoại, laptop trước khi ngủ.
• Không ăn tối quá muộn hoặc ăn đồ nhiều dầu mỡ.

Vận động nhẹ nhàng và ăn uống cân bằng

Lối sống lành mạnh giúp tăng lưu thông máu, cải thiện tâm trạng và giấc ngủ. Một số dưỡng chất còn giúp thúc đẩy sản xuất serotonin - hormone liên quan đến giấc ngủ.

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày (đi bộ, yoga, đạp xe).
• Tăng cường thực phẩm giàu sắt (gan, thịt bò), vitamin nhóm B (ngũ cốc nguyên cám) và omega-3 (cá hồi, hạt lanh).
• Tránh các thực phẩm gây đầy bụng, khó tiêu vào buổi tối.

Điều trị nguyên nhân y khoa (nếu có)

Nếu đã điều chỉnh lối sống nhưng vẫn không cải thiện, bạn cần thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân sâu xa. Việc điều trị nên dựa trên căn nguyên cụ thể của tình trạng mệt mỏi.

• Dùng máy CPAP nếu bị ngưng thở khi ngủ (OSA).
• Sử dụng thuốc theo chỉ định trong trường hợp trầm cảm, thiếu máu hoặc rối loạn tuyến giáp.
• Áp dụng trị liệu hành vi nhận thức (CBT-I) cho rối loạn giấc ngủ kéo dài.

Ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ không chỉ là vấn đề sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Việc tìm đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời là cách duy nhất giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng hiệu suất làm việc. Nếu bạn đã cố gắng cải thiện lối sống nhưng vẫn cảm thấy buồn ngủ kéo dài, hãy đến gặp chuyên gia y tế để được hỗ trợ sớm.