Trầm cảm khi mang thai có nguy hiểm không​? Những điều cần lưu ý

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết tình trạng trầm cảm khi mang thai. Đồng thời, đưa ra những lời khuyên hữu ích hỗ trợ phụ nữ mang thai vượt qua giai đoạn khó khăn này. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu khám phá ngay trong bài viết “Trầm cảm khi mang thai” nhé.

Phụ nữ trầm cảm khi mang thai có nguy hiểm không?

Trầm cảm trong thai kỳ là một rối loạn tâm thần xảy ra ở khoảng 7–20% phụ nữ mang thai, với mức độ từ nhẹ đến nặng. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ sự thay đổi nội tiết tố, áp lực tài chính, xung đột gia đình, tiền sử trầm cảm hoặc lo âu, hoặc thiếu sự hỗ trợ xã hội. Dấu hiệu thường gặp bao gồm buồn bã kéo dài, mất hứng thú, dễ cáu gắt, rối loạn giấc ngủ, ăn uống kém và cảm giác vô vọng.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và thể chất của người mẹ mà còn tiềm ẩn nguy cơ cho thai nhi. Trầm cảm chưa được điều trị có thể dẫn đến việc mẹ không tuân thủ khám thai, ăn uống kém, sử dụng chất kích thích hoặc có ý nghĩ tự sát. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân, phát triển kém và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng hình thành mối gắn kết mẹ-con sau sinh.

Điều quan trọng là trầm cảm khi mang thai có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Các biện pháp can thiệp bao gồm tư vấn tâm lý, trị liệu hành vi nhận thức (CBT), hỗ trợ xã hội và trong một số trường hợp cần thiết, sử dụng thuốc chống trầm cảm an toàn cho thai kỳ. Thai phụ nên trao đổi với bác sĩ khi có những thay đổi về cảm xúc kéo dài hoặc cảm thấy quá tải trong quá trình mang thai.

Trầm cảm khi mang thai nguyên nhân do đâu?

Trầm cảm khi mang thai là một vấn đề tâm lý phức tạp, có thể khởi phát do nhiều yếu tố khác nhau từ thay đổi sinh lý đến áp lực tâm lý và yếu tố di truyền. Dưới đây là những nguyên nhân chính thường gặp:

• Thay đổi nội tiết tố: Trong quá trình mang thai, cơ thể người phụ nữ trải qua nhiều biến đổi về nội tiết tố, đặc biệt là sự dao động của hai hormon quan trọng là estrogen và progesterone. Những thay đổi này có thể tác động đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não, ảnh hưởng đến tâm trạng và làm gia tăng nguy cơ trầm cảm.
• Áp lực tâm lý và lo âu: Phụ nữ mang thai thường phải đối mặt với nhiều mối lo ngại như sức khỏe bản thân và thai nhi, trách nhiệm làm mẹ sau khi sinh, cũng như sự thay đổi trong mối quan hệ gia đình và công việc. Những lo âu kéo dài có thể tạo ra gánh nặng tâm lý, dẫn đến cảm giác căng thẳng, mệt mỏi và dễ rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Tiền sử rối loạn tâm thần: Những phụ nữ từng có tiền sử trầm cảm hoặc rối loạn lo âu trước khi mang thai có nguy cơ tái phát cao trong thai kỳ. Do đó, việc theo dõi sức khỏe tâm thần ở nhóm đối tượng này cần được thực hiện cẩn thận và có sự hỗ trợ từ chuyên gia y tế.
• Yếu tố di truyền: Trầm cảm có thể có tính chất di truyền. Nếu trong gia đình có người từng mắc trầm cảm hoặc các rối loạn tâm thần khác, nguy cơ phát triển trầm cảm khi mang thai ở người phụ nữ cũng cao hơn. Đây là yếu tố không thể kiểm soát được, nhưng có thể được quản lý tốt nếu được nhận biết sớm.

Triệu chứng trầm cảm khi mang thai

Trầm cảm trong giai đoạn mang thai thường biểu hiện thông qua nhiều dấu hiệu về tâm lý, hành vi và thể chất. Việc nhận biết sớm những triệu chứng này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thai phụ ổn định tâm lý và duy trì sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Buồn bã và mất hứng thú

Một trong những dấu hiệu phổ biến của trầm cảm khi mang thai là cảm giác buồn bã dai dẳng và thiếu hứng thú với các hoạt động thường ngày. Thai phụ có thể không còn quan tâm đến những điều từng khiến họ vui vẻ như gặp gỡ bạn bè, tham gia các hoạt động xã hội hay chăm sóc bản thân.

Tình trạng này không phải là nỗi buồn thoáng qua mà kéo dài trong nhiều tuần hoặc hơn, đôi khi xuất hiện mà không có nguyên nhân cụ thể. Theo thời gian, người mẹ có xu hướng thu mình, xa lánh xã hội và cảm thấy cô lập.

Lo âu quá mức và căng thẳng kéo dài

Phụ nữ mang thai bị trầm cảm thường trải qua cảm giác lo âu quá mức về sức khỏe thai nhi, quá trình sinh nở, hay khả năng chăm sóc con sau sinh. Những nỗi lo này có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, dẫn đến căng thẳng, khó tập trung và luôn cảm thấy bất an.

Không ít trường hợp thai phụ tự vẽ ra những viễn cảnh tiêu cực, khiến họ bồn chồn, mệt mỏi, mất ngủ và dễ rơi vào trạng thái suy kiệt cả về thể chất lẫn tinh thần.

Rối loạn giấc ngủ

Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều cũng là một biểu hiện phổ biến của trầm cảm thai kỳ. Phụ nữ mang thai có thể khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu, thường tỉnh giấc giữa đêm và cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy, dù thời gian ngủ đủ.

Ngược lại, một số người có xu hướng ngủ nhiều hơn như một cách để thoát khỏi cảm giác tiêu cực. Tuy nhiên, việc ngủ quá nhiều cũng không cải thiện tinh thần mà còn làm tình trạng trầm cảm trở nên trầm trọng hơn.

Thay đổi cảm giác thèm ăn

Trầm cảm khi mang thai có thể làm thay đổi thói quen ăn uống của thai phụ. Một số người mất cảm giác ngon miệng, ăn uống không đều và có nguy cơ thiếu dinh dưỡng, ảnh hưởng xấu đến cả mẹ và thai nhi.

Ngược lại, một số thai phụ lại ăn nhiều hơn bình thường, nhất là các thực phẩm giàu đường, dầu mỡ như một phản ứng với căng thẳng. Việc ăn uống mất kiểm soát dễ dẫn đến tăng cân quá mức, làm tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ hoặc cao huyết áp.

Suy nghĩ tiêu cực

Một biểu hiện nghiêm trọng của trầm cảm khi mang là sự xuất hiện thường xuyên của những suy nghĩ tiêu cực. Thai phụ có thể cảm thấy bản thân kém cỏi, không xứng đáng làm mẹ hoặc tự trách mình vì không chăm sóc tốt cho thai nhi.

Trong một số trường hợp nặng, họ thậm chí có thể xuất hiện ý nghĩ làm hại bản thân hoặc có hành vi tự sát. Những dấu hiệu này là cảnh báo khẩn cấp, cần được người thân và bác sĩ can thiệp kịp thời để bảo đảm an toàn cho cả mẹ và bé.

Biện pháp hỗ trợ và điều trị trầm cảm khi mang thai 

Trị liệu tâm lý 

Liệu pháp tâm lý là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho phụ nữ mang thai bị trầm cảm. Việc trò chuyện với chuyên gia tâm lý có thể giúp mẹ bầu giải tỏa cảm xúc tiêu cực, học cách đối mặt với áp lực và tìm lại sự cân bằng trong suy nghĩ.

Ngoài ra, mẹ bầu nên dành thời gian cho những hoạt động mang tính thư giãn như đọc sách, nghe nhạc nhẹ, chăm sóc bản thân hoặc thực hiện các sở thích cá nhân. Sự kết nối với người thân, bạn bè và việc chia sẻ cảm xúc sẽ giúp giảm tải gánh nặng tâm lý, hạn chế cảm giác cô đơn và bất an.

Vận động nhẹ nhàng

Tập thể dục đều đặn với những bài tập phù hợp cho phụ nữ mang thai như đi bộ, yoga bầu hoặc các động tác kéo giãn nhẹ sẽ hỗ trợ lưu thông máu, điều hòa nhịp tim và nâng cao sức khỏe tổng thể. Đây là một cách tự nhiên giúp cải thiện tinh thần, giảm căng thẳng và phòng ngừa trầm cảm hiệu quả.

Sự đồng hành từ gia đình và người thân

Yếu tố xã hội đóng vai trò lớn trong việc phòng ngừa và cải thiện tình trạng trầm cảm khi mang thai. Việc không được lắng nghe, thiếu chia sẻ hay bị bỏ mặc trong giai đoạn đặc biệt này có thể khiến mẹ bầu cảm thấy bị cô lập, làm gia tăng nguy cơ trầm cảm.

Người thân, đặc biệt là chồng nên thể hiện sự quan tâm, lắng nghe và hỗ trợ bà bầu trong sinh hoạt hàng ngày. Một lời động viên, một cuộc trò chuyện nhẹ nhàng cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn về mặt tâm lý cho mẹ bầu.

Điều trị bằng thuốc khi cần thiết

Trong những trường hợp trầm cảm ở mức độ nặng, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc để ổn định tâm trạng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc trong thai kỳ cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh ảnh hưởng đến thai nhi. Tuyệt đối không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào nếu không có sự hướng dẫn chuyên môn.

Mẹ bầu cần trung thực chia sẻ với bác sĩ về các triệu chứng đang gặp phải, từ đó được chẩn đoán chính xác và lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất. Nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng thuốc, nên báo ngay để được tư vấn điều chỉnh kịp thời.

Hy vọng rằng bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về trầm cảm khi mang thai. Đừng ngần ngại chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự giúp đỡ từ người thân cũng như chuyên gia y tế nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu trầm cảm khi mang thai. Hành trình làm mẹ sẽ nhẹ nhàng và an toàn hơn khi bạn được chăm sóc cả thể chất lẫn tinh thần. Để tìm hiểu thêm các thông tin hữu ích về chăm sóc sức khỏe thai kỳ, tiêm chủng an toàn và những kiến thức y khoa đáng tin cậy, bạn có thể tham khảo thêm các bài viết tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.