Nang nước buồng trứng là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 7% phụ nữ gặp phải u nang buồng trứng trong cuộc đời, trong đó nang nước buồng trứng là dạng phổ biến nhất và thường lành tính. Tuy nhiên, vì bệnh diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng nên dễ bị bỏ qua cho đến khi nang phát triển lớn hoặc gây biến chứng. Việc hiểu rõ nang nước buồng trứng là gì, dấu hiệu nhận biết ra sao, nguyên nhân do đâu và phương pháp điều trị như thế nào sẽ giúp phụ nữ chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Tổng quan về nang nước buồng trứng 

Nang nước buồng trứng là một bệnh lý phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu rõ bản chất của nó. Vậy u nang nước buồng trứng là gì?

Nang nước buồng trứng là loại u nang có vỏ mỏng, bên trong chứa đầy dịch lỏng, hình thành ở một hoặc cả hai bên buồng trứng. Đây thường là nang chức năng, phát triển do sự bất thường trong quá trình rụng trứng, khi nang trứng không vỡ để phóng noãn hoặc không tiêu biến sau khi phóng noãn.

Nang nước buồng trứng có thể là:

• Nang noãn (nang chức năng): Hình thành trong chu kỳ kinh nguyệt khi nang trứng không phóng noãn và tích tụ dịch. Loại nang này thường tự biến mất sau 1 - 3 chu kỳ kinh nguyệt mà không cần điều trị.
• Nang hoàng thể: Xuất hiện sau khi trứng rụng, khi nang hoàng thể tích tụ dịch hoặc máu. Nang này cũng có khả năng tự thoái lui trong vài tháng.

Hầu hết nang nước buồng trứng là lành tính, đặc biệt khi kích thước nhỏ (dưới 5cm) và không gây triệu chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nang có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Vỡ nang: Gây đau đột ngột và xuất huyết trong ổ bụng.
• Xoắn buồng trứng: Nang lớn khiến buồng trứng xoắn dẫn đến đau dữ dội và có thể làm tổn thương buồng trứng.
• Chảy máu trong nang: Gây áp lực và đau vùng bụng dưới.
• Nguy cơ ung thư: Dù hiếm, một số nang có thể phát triển thành u ác tính, đặc biệt ở phụ nữ lớn tuổi.

Dấu hiệu nhận biết nang nước buồng trứng

Nang nước buồng trứng thường không có triệu chứng rõ ràng, đặc biệt khi nang còn nhỏ. Nhiều trường hợp nang nước buồng trứng được phát hiện tình cờ trong các lần khám phụ khoa định kỳ, siêu âm vùng chậu hoặc khi thăm khám vì lý do vô sinh, hiếm muộn. 

Khi nang phát triển lớn hơn hoặc gây ảnh hưởng đến các cơ quan xung quanh, người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:

• Đau bụng dưới: Cảm giác đau âm ỉ hoặc đau từng cơn ở vùng chậu hoặc bụng dưới.
• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh không đều, rong kinh hoặc ra máu bất thường.
• Cảm giác đầy bụng, nặng bụng: Do nang chèn ép các cơ quan lân cận.
• Buồn tiểu thường xuyên: Do áp lực của nang lên bàng quang.
• Đau khi quan hệ: Một số phụ nữ cảm thấy đau khi giao hợp.
• Triệu chứng nghiêm trọng: Đau bụng dữ dội, buồn nôn, chóng mặt, ngất xỉu là dấu hiệu của biến chứng như xoắn buồng trứng hoặc vỡ nang, cần cấp cứu ngay lập tức.

Nguyên nhân gây nang nước buồng trứng và yếu tố nguy cơ

Nang nước buồng trứng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó không thể không kể đến một số nguyên nhân phổ biến như:

• Rối loạn nội tiết tố nữ: Mất cân bằng giữa estrogen và progesterone có thể làm gián đoạn quá trình rụng trứng dẫn đến sự hình thành nang nước.
• Quá trình rụng trứng không hoàn chỉnh: Nang trứng không vỡ để phóng noãn hoặc không tiêu biến sau khi phóng noãn dẫn đến tích tụ dịch.
• Lạm dụng thuốc kích thích rụng trứng: Trong các liệu pháp điều trị hiếm muộn, thuốc kích thích rụng trứng có thể làm tăng nguy cơ hình thành nang.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc nang nước buồng trứng bao gồm:

• Tuổi sinh sản (20 - 45 tuổi): Phụ nữ trong độ tuổi này dễ gặp nang nước buồng trứng do hoạt động nội tiết mạnh mẽ.
• Tiền sử mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Tình trạng này làm tăng khả năng hình thành nang.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Những rối loạn trong chu kỳ kinh có thể là dấu hiệu của sự bất thường ở buồng trứng.
• Từng có nang buồng trứng trước đó: Người có tiền sử nang nước có nguy cơ tái phát cao hơn.

Các phương pháp điều trị nang nước buồng trứng hiện nay

Không phải mọi trường hợp nang nước buồng trứng đều cần điều trị. Cách điều trị nang nước buồng trứng phụ thuộc vào kích thước, triệu chứng và nguy cơ biến chứng của nang. Cụ thể:

Trường hợp không cần điều trị

Nang nhỏ (dưới 4 - 5cm), không triệu chứng: Những nang này thường là nang chức năng và có khả năng tự biến mất sau 1 - 3 chu kỳ kinh nguyệt. Bác sĩ sẽ khuyến nghị theo dõi định kỳ bằng siêu âm để kiểm tra sự thay đổi của nang.

Dùng thuốc nội tiết

Trong trường hợp nang tái phát hoặc kéo dài qua nhiều chu kỳ, bác sĩ có thể chỉ định bạn sử dụng thuốc nội tiết. Thuốc nội tiết (như thuốc tránh thai) giúp ức chế rụng trứng, ngăn ngừa sự hình thành nang mới và hỗ trợ thu nhỏ nang hiện có.

Lưu ý: Chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt với phụ nữ đang cố gắng thụ thai.

Phẫu thuật (nội soi hoặc mổ hở)

Phẫu thuật được chỉ định khi:

• Nang lớn hơn 6cm, không tiêu biến sau vài chu kỳ.
• Nang gây đau nhiều hoặc có dấu hiệu xoắn, vỡ.
• Nghi ngờ u ác tính, thường kết hợp xét nghiệm chỉ điểm khối u (CA-125) để đánh giá.

Các phương pháp phẫu thuật nang nước buồng trứng bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi: Phương pháp ít xâm lấn, thường được ưu tiên vì thời gian hồi phục nhanh.
• Mổ hở: Áp dụng trong trường hợp nang quá lớn hoặc có biến chứng nghiêm trọng.

Theo dõi và chăm sóc khi có nang nước buồng trứng

Việc theo dõi và chăm sóc đúng cách sẽ giúp kiểm soát nang nước buồng trứng và giảm nguy cơ biến chứng.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt

Về chế độ sinh hoạt, chị em nên:

• Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Rau xanh (bông cải xanh, cải bó xôi), cá béo (cá hồi, cá thu), trái cây (dâu tây, cam) giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe buồng trứng.
• Hạn chế đồ ăn gây viêm: Tránh thực phẩm chiên rán, đường tinh luyện, rượu bia vì chúng có thể làm rối loạn nội tiết.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như yoga, đi bộ 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện tuần hoàn và giảm căng thẳng.

Theo dõi định kỳ qua siêu âm

Theo dõi định kỳ qua siêu âm giúp đánh giá kích thước và tình trạng của nang nước buồng trứng. Nếu nang tự biến mất, không cần can thiệp thêm. Nếu nang tăng kích thước hoặc kéo dài, bác sĩ có thể đề xuất điều trị nội tiết hoặc phẫu thuật.

Khi nào cần đến bệnh viện ngay?

Phụ nữ cần đến bệnh viện ngay lập tức nếu gặp các triệu chứng sau đây bởi rất có thể đó là dấu hiệu của biến chứng nghiêm trọng của nang nước buồng trứng:

• Đau bụng dữ dội, đột ngột, không giảm.
• Buồn nôn, nôn liên tục, kèm sốt.
• Chóng mặt, ngất xỉu hoặc tụt huyết áp.

Nang nước buồng trứng là tình trạng khá phổ biến và phần lớn là lành tính. Tuy nhiên, không nên chủ quan vì một số trường hợp có thể gây biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản. Việc phát hiện sớm thông qua khám phụ khoa định kỳ, nhận biết triệu chứng và điều trị kịp thời sẽ giúp phụ nữ kiểm soát tốt tình trạng này. Nếu bạn có các dấu hiệu nghi ngờ như đau bụng dưới, rối loạn kinh nguyệt hoặc cảm giác nặng bụng, hãy đi khám phụ khoa để được siêu âm và nhận tư vấn cụ thể từ bác sĩ chuyên khoa. Hành động sớm không chỉ bảo vệ sức khỏe mà còn giúp bạn yên tâm hơn trong việc duy trì sức khỏe sinh sản lâu dài.