Lọc máu chạy thận: Những điều người bệnh cần biết để chuẩn bị và thích nghi

Thận là “bộ lọc tự nhiên” của cơ thể, giúp loại bỏ độc tố, cân bằng điện giải và điều hòa huyết áp. Tuy nhiên, với những người mắc bệnh thận mạn giai đoạn cuối, chức năng này bị suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng tích tụ độc tố, phù nề, mệt mỏi kéo dài… Khi đó, lọc máu chạy thận chính là “cánh tay hỗ trợ” cần thiết để duy trì sự sống và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Lọc máu chạy thận là gì? Khi nào cần thực hiện?

Lọc máu chạy thận là quá trình loại bỏ chất độc, muối và nước dư thừa ra khỏi máu bằng máy móc thay thế chức năng của thận bị hỏng. Có hai phương pháp phổ biến:

• Chạy thận nhân tạo (Hemodialysis): Là phương pháp lọc máu ngoài cơ thể bằng máy lọc.
• Lọc màng bụng (Peritoneal Dialysis): Sử dụng màng bụng làm bộ lọc tự nhiên, thường áp dụng tại nhà.

Người bệnh thường được chỉ định lọc máu khi:

• Suy thận mạn giai đoạn 5.
• Ure và creatinin máu tăng cao.
• Có triệu chứng như: Phù nặng, mệt mỏi, nôn ói, tiểu ít...

Theo Mayo Clinic, lọc máu không chữa khỏi bệnh thận nhưng giúp kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

Quy trình lọc máu chạy thận diễn ra như thế nào?

Thông thường, mỗi bệnh nhân cần lọc máu 3 lần/tuần, mỗi lần khoảng 4 - 5 tiếng. Trong quá trình chạy thận nhân tạo, máu sẽ được đưa ra khỏi cơ thể thông qua một đường vào mạch máu (fistula, graft hoặc catheter), chạy qua máy lọc rồi quay trở lại cơ thể.

Trước khi lọc máu

• Kiểm tra cân nặng, huyết áp để đánh giá tình trạng dịch và tuần hoàn.
• Không ăn quá no, đặc biệt là trước buổi lọc khoảng 1 - 2 tiếng.
• Uống thuốc theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế.

Trong khi lọc máu

• Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi nhẹ, buồn ngủ hoặc lạnh.
• Các chỉ số sinh tồn được theo dõi liên tục để phát hiện sớm bất thường.
• Một số người có thể cần hỗ trợ nếu tụt huyết áp trong khi lọc máu.

Sau buổi lọc máu

• Nên nghỉ ngơi ít nhất 15 - 30 phút trước khi rời trung tâm.
• Ăn nhẹ nếu cảm thấy đói hoặc mệt.
• Tiếp tục uống thuốc và theo dõi các phản ứng như chóng mặt, buồn nôn hoặc co cơ.

Dù có thể mất thời gian và gây mệt mỏi, nhưng lọc máu chạy thận đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống và kiểm soát triệu chứng ở người bệnh suy thận mạn. Việc tuân thủ đúng quy trình giúp nâng cao hiệu quả điều trị và hạn chế biến chứng.

Biến chứng có thể gặp trong quá trình lọc máu chạy thận

Mặc dù lọc máu chạy thận là phương pháp cứu sống cho người suy thận mạn giai đoạn cuối, nhưng trong quá trình điều trị vẫn có thể xuất hiện một số biến chứng không mong muốn, ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh.

Biến chứng thường gặp trong buổi lọc máu

• Tụt huyết áp: Đây là biến chứng phổ biến nhất, thường xảy ra nếu tốc độ lọc máu quá nhanh hoặc lấy quá nhiều dịch ra khỏi cơ thể. Người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt, vã mồ hôi, buồn nôn.
• Chuột rút: Do mất cân bằng điện giải hoặc giảm thể tích tuần hoàn trong quá trình lọc máu.
• Buồn nôn, mệt mỏi, đau đầu: Những triệu chứng này thường xuất hiện khi cơ thể chưa thích nghi với quy trình lọc máu hoặc do thay đổi đột ngột áp lực máu.

Biến chứng lâu dài khi lọc máu định kỳ

• Thiếu máu: Do cơ thể mất máu qua đường lọc, đồng thời giảm sản xuất hormone erythropoietin - hormone quan trọng trong quá trình tạo hồng cầu.
• Loãng xương, ngứa da: Liên quan đến rối loạn chuyển hóa khoáng chất, đặc biệt là tình trạng tăng phospho và giảm canxi kéo dài.
• Nhiễm trùng: Đặc biệt tại vị trí đặt catheter hoặc fistula nếu không được chăm sóc đúng cách.

Làm thế nào để phòng ngừa biến chứng khi lọc máu?

• Ăn uống hợp lý: Giảm muối, kiểm soát lượng kali, phospho, đảm bảo cung cấp đủ protein và năng lượng theo chỉ định.
• Theo dõi sát sức khỏe: Thông báo ngay cho bác sĩ nếu có biểu hiện bất thường như sốt, đau vùng đặt ống, mệt mỏi kéo dài...
• Tuân thủ lịch lọc máu đều đặn: Giúp cơ thể duy trì trạng thái ổn định, tránh được tình trạng ứ dịch hoặc nhiễm độc máu.

Nhận biết sớm và kiểm soát tốt biến chứng là yếu tố quan trọng giúp người bệnh lọc máu sống khỏe mạnh và độc lập hơn trong sinh hoạt hàng ngày.

Ăn uống và sinh hoạt thế nào khi lọc máu chạy thận?

Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả lọc máu chạy thận, giúp người bệnh duy trì thể trạng ổn định, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng sống lâu dài.

Nguyên tắc ăn uống

• Hạn chế muối: Giúp kiểm soát huyết áp và giảm phù
• Kiểm soát kali: Tránh thực phẩm giàu kali như chuối, bơ, khoai tây
• Giảm phospho: Không nên ăn phủ tạng, lòng đỏ trứng nhiều
• Bổ sung protein chất lượng cao: Cá, thịt nạc, lòng trắng trứng

Sinh hoạt hằng ngày

• Ngủ đủ giấc, giảm stress: Tinh thần tích cực và nghỉ ngơi đầy đủ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
• Vận động nhẹ nhàng: Tập thể dục phù hợp như đi bộ, yoga nhẹ nhàng giúp cải thiện tuần hoàn và giảm mệt mỏi.
• Tránh chất kích thích: Hạn chế rượu, cà phê và thuốc lá vì có thể làm tăng áp lực lên tim, gan và hệ bài tiết.
• Tuân thủ lịch hẹn y tế: Kiểm tra máu định kỳ giúp điều chỉnh chế độ ăn và thuốc men phù hợp theo từng giai đoạn lọc máu.

Lọc máu chạy thận không chỉ là một phương pháp điều trị y học mà còn đòi hỏi người bệnh chủ động chăm sóc bản thân mỗi ngày. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn và mang lại cuộc sống cân bằng, tích cực.

Sống chung với lọc máu chạy thận: Làm sao để thích nghi lâu dài?

Việc lọc máu có thể thay đổi hoàn toàn nhịp sống của người bệnh, nhưng điều quan trọng là cách họ thích nghi.

Làm quen với thói quen điều trị

• Lên kế hoạch cho từng buổi lọc máu.
• Chuẩn bị tinh thần cho cảm giác mệt mỏi sau điều trị.

Hỗ trợ từ cộng đồng

• Tham gia nhóm bệnh nhân lọc máu để chia sẻ kinh nghiệm.
• Tìm đến tư vấn tâm lý nếu cần thiết.

Tài chính và BHYT

• Bảo hiểm y tế hỗ trợ đáng kể chi phí chạy thận nhân tạo.
• Có thể đăng ký tại các trung tâm y tế tuyến huyện hoặc tuyến tỉnh.

Thay vì xem lọc máu là gánh nặng, hãy coi đó là một phần trong hành trình sống khỏe. Việc duy trì tinh thần tích cực, nhận được hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng và hiểu rõ về bệnh lý chính là chìa khóa để sống chung với lọc máu chạy thận một cách chủ động và bền vững.

Lọc máu chạy thận không chỉ là một quá trình điều trị y học mà còn là hành trình dài đòi hỏi sự kiên trì, hiểu biết và chăm sóc toàn diện từ cả người bệnh và gia đình. Việc nắm vững kiến thức cơ bản về quy trình, chế độ ăn, sinh hoạt và cách phòng ngừa biến chứng sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc thích nghi và nâng cao chất lượng sống.

Hãy đặt lịch tiêm phòng các loại vắc xin cần thiết như HPV, cúm… tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Đồng thời, đừng quên ghé thăm chuyên mục sức khỏe của chúng tôi để đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn và hữu ích về chăm sóc da, dinh dưỡng và phòng bệnh hiệu quả.