Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não

Sau xuất huyết não, người bệnh thường phải đối mặt với nhiều di chứng nặng nề, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não một cách bài bản, khoa học không chỉ hỗ trợ phục hồi hiệu quả mà còn giúp phòng ngừa biến chứng và tái phát bệnh. Dưới đây là những lưu ý quan trọng trong quá trình chăm sóc bạn cần đặc biệt quan tâm.

Biến chứng sau xuất huyết não

Sau xuất huyết não, người bệnh thường gặp nhiều di chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Theo thống kê, khoảng 2/3 số ca sẽ để lại hậu quả ở mức độ nhẹ đến vừa, trong khi khoảng 1/3 phải đối mặt với các biến chứng nghiêm trọng hơn. Những biến chứng phổ biến bao gồm:

• Liệt nửa người: Đây là biến chứng thường thấy nhất, chiếm tỷ lệ rất cao. Người bệnh mất khả năng vận động một bên cơ thể, từ đó phụ thuộc vào người chăm sóc trong sinh hoạt hàng ngày như di chuyển, vệ sinh cá nhân hay ăn uống.
• Khó khăn trong giao tiếp: Sau khi bị xuất huyết não, nhiều bệnh nhân bị lệch mặt, nói ngọng, phát âm kém rõ. Một số trường hợp nặng thậm chí không thể nói thành lời, chỉ có thể ú ớ hoặc ra hiệu.
• Rối loạn chức năng nhai và nuốt: Do ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh điều khiển cơ hầu họng, người bệnh thường gặp khó khăn trong ăn uống, dễ bị sặc, nghẹn và mất cảm giác ngon miệng.
• Biến chứng về hô hấp: Suy giảm chức năng hô hấp, tụt lưỡi hoặc đờm ứ đọng có thể dẫn đến viêm phổi, nhất là ở bệnh nhân nằm lâu không vận động.
• Không kiểm soát bài tiết: Mất kiểm soát khi đi tiểu tiện hoặc đại tiện là tình trạng khá thường gặp, gây bất tiện và dễ khiến người bệnh rơi vào tâm trạng cáu gắt, xấu hổ, mệt mỏi kéo dài.
• Ảnh hưởng tâm lý: Sau tai biến, bệnh nhân dễ rơi vào khủng hoảng tinh thần, buồn bã, thậm chí trầm cảm do mất khả năng tự lập và phụ thuộc vào người khác.
• Giảm khả năng nhận thức: Một số bệnh nhân trở nên lơ mơ, mất trí nhớ tạm thời hoặc dài hạn, thậm chí không thể ghi nhớ sự việc mới xảy ra, ảnh hưởng đến cả sinh hoạt và giao tiếp.

Ngoài những di chứng kể trên, người từng bị xuất huyết não còn phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh rất cao. Do đó, cần lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não để giảm biến chứng và nguy cơ tái phát. 

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi của bệnh nhân sau xuất huyết não. Người bệnh cần được cung cấp đầy đủ năng lượng, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ tái tạo mô não, phục hồi vận động và ngăn ngừa tái phát bệnh:

• Thức ăn mềm, dễ nuốt, dễ tiêu hóa như cháo, súp, bột yến mạch,… đặc biệt với bệnh nhân bị rối loạn nuốt.
• Hạn chế muối và chất béo bão hòa, ưu tiên dầu thực vật, cá biển, rau củ quả để giảm nguy cơ tăng huyết áp và rối loạn lipid máu.
• Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần/ngày để dễ hấp thu và giảm áp lực cho hệ tiêu hóa.
• Nếu bệnh nhân phải nuôi ăn qua ống, cần tuân thủ đúng tốc độ, thể tích và thành phần dinh dưỡng theo chỉ định bác sĩ.
• Bổ sung đủ nước, tránh để bệnh nhân bị táo bón hoặc mất nước (trong giới hạn cho phép nếu có phù, suy tim, suy thận).

Vệ sinh cá nhân và phòng loét tì đè

Giữ gìn vệ sinh cá nhân cho bệnh nhân xuất huyết não là yếu tố quan trọng trong lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não, giúp phòng ngừa viêm da, nhiễm trùng và loét tì đè. Người chăm sóc cần hỗ trợ bệnh nhân tắm rửa, thay quần áo mỗi ngày, đặc biệt chú ý vệ sinh kỹ các vùng da có nếp gấp hoặc thường xuyên tỳ đè như lưng, mông, gáy, gót chân. 

Với bệnh nhân liệt toàn thân hoặc hạn chế vận động, cần xoay người ít nhất 2 giờ/lần và sử dụng nệm chống loét hoặc đệm nước để giảm áp lực lên các vùng dễ tổn thương. Đối với bệnh nhân rối loạn đại tiểu tiện, người nhà nên hỗ trợ kịp thời, đồng thời giữ thái độ cảm thông, chia sẻ để bệnh nhân không cảm thấy mặc cảm, buồn tủi.

Phục hồi chức năng vận động, ngôn ngữ

Sau xuất huyết não, nhiều bệnh nhân gặp biến chứng như liệt nửa người, yếu cơ, khó nói… Vì vậy, cần lên kế hoạch phục hồi chức năng càng sớm càng tốt. Giai đoạn đầu, người bệnh có thể tập các bài vận động thụ động (có sự hỗ trợ từ người chăm sóc) để duy trì trương lực cơ. Khi sức khỏe dần cải thiện, có thể chuyển sang các bài tập chủ động giúp phục hồi một phần chức năng vận động. Nên tham khảo chuyên viên vật lý trị liệu để thiết lập chương trình tập luyện phù hợp theo từng giai đoạn phục hồi.

Đồng thời, nếu người bệnh gặp rối loạn ngôn ngữ, cần phối hợp trị liệu ngôn ngữ với chuyên gia để cải thiện khả năng giao tiếp. Mỗi tiến bộ dù nhỏ cũng là tín hiệu tích cực cho quá trình hồi phục, do đó người thân nên kiên nhẫn động viên và hỗ trợ tối đa.

Phòng ngừa tái phát và hỗ trợ tinh thần

Xuất huyết não có nguy cơ tái phát rất cao nếu không có biện pháp kiểm soát tốt. Do đó, kế hoạch chăm sóc cần điều trị tích cực các bệnh lý liên quan, ưu tiên việc theo dõi huyết áp, đường huyết, nhịp tim định kỳ, đặc biệt ở những người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn nhịp tim. Đồng thời, bệnh nhân cần tuyệt đối kiêng rượu bia, thuốc lá, tránh stress, giữ ấm khi thời tiết lạnh và hạn chế tắm khuya. 

Ngoài ra, đừng quên yếu tố tinh thần. Sau tai biến, nhiều bệnh nhân rơi vào cảm giác tự ti, cô đơn, thậm chí trầm cảm. Việc trò chuyện nhẹ nhàng, tạo không khí tích cực trong gia đình sẽ giúp họ cảm thấy được yêu thương, từ đó thúc đẩy quá trình hồi phục hiệu quả hơn.

Lưu ý khi chăm sóc người bệnh xuất huyết não

Chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não đòi hỏi sự kiên trì, cẩn thận và am hiểu về bệnh lý để hạn chế tối đa biến chứng trong quá trình hồi phục. Trước hết, người chăm sóc cần đảm bảo giữ vệ sinh cơ thể hàng ngày cho bệnh nhân, đặc biệt với những người liệt nửa người hoặc bất động lâu ngày. Việc tắm rửa, thay quần áo và lau người nên thực hiện nhẹ nhàng, tập trung vào các vùng da dễ ẩm ướt và tỳ đè như gáy, mông, gót chân để phòng loét da và nhiễm trùng.

Xoay trở người bệnh đúng cách mỗi 2 giờ nhằm tránh lở loét do tì đè là một lưu ý rất quan trọng, nhất là với bệnh nhân liệt toàn thân. Nên dùng nệm nước, nệm hơi chống loét thay vì nệm cao su gây bí bách. Nếu xuất hiện dấu hiệu đỏ da, loét da, cần xử lý ngay bằng sát khuẩn và hỏi ý kiến bác sĩ.

Người chăm sóc cũng cần thường xuyên quan sát các dấu hiệu bất thường như sốt, khó thở, co giật, lú lẫn, thay đổi tri giác hoặc liệt nặng hơn,... để kịp thời đưa bệnh nhân đi cấp cứu. Tuyệt đối không cho người bệnh dùng rượu, bia, thuốc lá vì các chất này có thể làm tăng huyết áp, khiến bệnh tái phát. Nếu không có biện pháp chăm sóc, điều trị và phòng ngừa đúng cách, lần tái phát sau thường nghiêm trọng hơn, để lại hậu quả nặng nề và tăng gánh nặng chi phí điều trị cho gia đình.

Như vậy, lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não một cách khoa học, đầy đủ và kiên trì sẽ giúp rút ngắn thời gian hồi phục và giảm thiểu di chứng. Người thân chính là chỗ dựa tinh thần và thể chất quan trọng nhất trong giai đoạn sau tai biến. Với sự đồng hành tận tâm, bệnh nhân hoàn toàn có thể dần hồi phục và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn vẫn còn băn khoăn hoặc quan tâm đến các chương trình tiêm chủng bảo vệ sức khỏe, hãy liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được hỗ trợ nhé!