Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân mổ tắc ruột như thế nào?

Tắc ruột là tình trạng đường ruột bị tắc nghẽn, khiến sữa hoặc dịch tiêu hóa không thể di chuyển bình thường. Đây là một trường hợp nguy hiểm, thường yêu cầu phẫu thuật để giải quyết. Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân khi mổ tắc ruột không chỉ giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng như nhiễm trùng hoặc hoại tử ruột. Hãy cùng tìm hiểu kế hoạch chăm sóc bệnh nhân mổ tắc ruột một cách khoa học và hiệu quả sau đây.

Tắc ruột là gì?

Tắc ruột là tình trạng ngừng lưu thông trong lòng ruột, được xếp vào nhóm bệnh lý cấp cứu ngoại khoa. Bệnh được chia thành hai dạng chính:

• Tắc ruột cơ năng: Xảy ra khi nhu động ruột không còn hoạt động, dẫn đến liệt ruột. Nguyên nhân có thể do tổn thương thần kinh sau chấn thương tủy sống, tình trạng liệt ruột sau phẫu thuật, phản ứng viêm, rối loạn điện giải, hoặc sau gãy xương sườn, gãy cột sống. Một số trường hợp còn liên quan đến nhồi máu ruột do tắc mạch máu nuôi ruột.
• Tắc ruột cơ học: Xảy ra khi lòng ruột bị chặn lại bởi một vật cản. Loại tắc này thường gặp ở ruột non, đặc biệt là đoạn hồi tràng.

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân mổ tắc ruột

Chăm sóc bệnh nhân mổ tắc ruột đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa đội ngũ y tế và gia đình. Kế hoạch này bao gồm các giai đoạn trước, trong và sau phẫu thuật, với mục tiêu đảm bảo an toàn và phục hồi tốt nhất cho bệnh nhân.

Chuẩn bị bệnh nhân trước khi mổ tắc ruột

Trong đa số trường hợp, người bệnh tắc ruột cần can thiệp ngoại khoa khẩn cấp. Do đó, quá trình chuẩn bị trước mổ phải đồng thời kết hợp hồi sức và phòng ngừa sốc.

• Bù dịch và điện giải: Tắc ruột gây mất nước nặng do nôn ói, ứ đọng dịch trong lòng ruột và rối loạn hấp thu. Điều dưỡng cần đánh giá thường xuyên mức độ mất nước, điện giải; theo dõi lượng dịch vào – ra, áp lực tĩnh mạch trung tâm và lượng nước tiểu để kịp thời phát hiện suy thận cấp.
• Đặt ống thông dạ dày: Giúp giảm nôn ói, hạn chế chướng bụng, dẫn lưu dịch để dễ tính toán lượng dịch mất và tạo thuận lợi khi phẫu thuật.
• Chuẩn bị tâm lý: Giải thích cho bệnh nhân và thân nhân về tình trạng bệnh, lý do phải mổ, phương pháp phẫu thuật (dẫn lưu, hậu môn nhân tạo…), thời gian và quá trình hồi phục để giảm lo lắng.
• Xét nghiệm và vệ sinh: Thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cần thiết, đặc biệt kiểm tra ion đồ. Người bệnh tuyệt đối không được ăn uống. Vệ sinh sạch sẽ vùng phẫu thuật trước khi vào mổ.

Chăm sóc trong mổ tắc ruột

Trong quá trình phẫu thuật, đội ngũ phẫu thuật và điều dưỡng cần chú ý:

• Theo dõi liên tục dấu hiệu sinh tồn: Nhịp tim, huyết áp, hô hấp để phát hiện kịp thời tình trạng sốc.
• Duy trì dịch truyền và điện giải: Hạn chế biến chứng tụt huyết áp, rối loạn điện giải trong khi mổ.
• Đảm bảo vô khuẩn: Thực hiện đầy đủ nguyên tắc vô khuẩn để giảm nguy cơ nhiễm trùng hậu phẫu.
• Chuẩn bị cho các tình huống đặc biệt: Có thể phải mở hậu môn nhân tạo hoặc dẫn lưu ổ bụng, tùy tình trạng ruột khi phẫu thuật.

Chăm sóc bệnh nhân sau khi mổ tắc ruột

Sau phẫu thuật, công tác chăm sóc đóng vai trò quyết định trong việc phòng biến chứng và phục hồi cho người bệnh.

Nhận định tình trạng:

• Tuần hoàn: Theo dõi mạch, huyết áp để phát hiện sớm sốc giảm thể tích.
• Mất nước và điện giải: Quan sát dấu hiệu lâm sàng, lượng nước tiểu (<30 ml/giờ cần lưu ý).
• Hô hấp: Lưu ý khó thở do chướng bụng hoặc đau không dám thở.
• Hậu môn nhân tạo: Theo dõi màu sắc niêm mạc (hồng ẩm là bình thường), lượng phân/dịch thoát ra.
• Bụng và dẫn lưu: Kiểm tra chướng bụng, nhu động ruột, dịch từ ống Levine/dẫn lưu để phát hiện sớm tắc ruột tái phát hoặc biến chứng.

Can thiệp điều dưỡng:

• Chống choáng: Bù dịch và điện giải đầy đủ, theo dõi sinh hiệu sát sao.
• Giảm chướng bụng: Duy trì hút dịch qua ống thông dạ dày; rút ống khi nhu động ruột hồi phục.
• Vận động – hô hấp: Khuyến khích ngồi dậy, đi lại sớm, tập hít thở sâu, vỗ lưng để phòng tắc ruột tái phát và viêm phổi sau mổ.
• Hậu môn nhân tạo: Hướng dẫn người bệnh cách vệ sinh, thay túi, giữ da quanh miệng hậu môn nhân tạo khô sạch. Quan sát niêm mạc, báo bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu tím tái hoặc chảy máu.
• Phòng nhiễm trùng: Chăm sóc vết mổ, thay băng vô khuẩn, rút thông tiểu sớm, duy trì vệ sinh cá nhân.
• Dinh dưỡng: Những ngày đầu nuôi dưỡng qua đường truyền, khi ruột hoạt động lại thì bắt đầu ăn nhẹ, dễ tiêu.

Giáo dục người bệnh và gia đình:

• Vận động sớm, tập luyện nhẹ nhàng để phục hồi nhu động ruột.
• Chăm sóc hậu môn nhân tạo tại nhà, thay túi thành thạo trước khi xuất viện.
• Nhận biết dấu hiệu tắc ruột tái phát (đau bụng từng cơn, bí trung – đại tiện, bụng chướng) và đến bệnh viện ngay khi xuất hiện.
• Dinh dưỡng đầy đủ, uống nhiều nước, nhai kỹ thức ăn nhiều chất xơ để phòng táo bón.

Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân sau mổ tắc ruột

Sau phẫu thuật, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp theo từng giai đoạn không chỉ giúp ruột hoạt động trở lại an toàn mà còn giảm nguy cơ tái phát và hỗ trợ người bệnh lấy lại sức khỏe nhanh hơn.

• Giai đoạn 1 – Ngay sau mổ: Người bệnh nhịn ăn hoàn toàn, được nuôi dưỡng và bù nước qua đường truyền tĩnh mạch.
• Giai đoạn 2 – Ăn lỏng: Khi ruột hoạt động trở lại, bắt đầu cho uống nước lọc, nước canh trong; sau đó chuyển sang súp loãng, cháo loãng, sữa ít béo.
• Giai đoạn 3 – Ăn mềm: Dùng thực phẩm dễ tiêu như cháo đặc, cơm nhão, khoai tây nghiền, rau củ hấp nhuyễn. Ăn nhiều bữa nhỏ để giảm gánh nặng cho ruột.
• Giai đoạn 4 – Ăn bình thường: Sau 4 – 6 tuần, có thể trở lại chế độ ăn đa dạng, cân đối dinh dưỡng. Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ để cải thiện tiêu hóa. Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ ăn nhanh, rượu bia và chất kích thích.

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân mổ tắc ruột là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và đội ngũ y tế. Tắc ruột là một tình trạng nguy hiểm, nhưng với sự phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách, bệnh nhân có thể phục hồi tốt và tránh được các biến chứng nghiêm trọng. Việc trang bị kiến thức và tuân thủ kế hoạch chăm sóc sẽ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Một mũi tiêm hôm nay có thể là lá chắn sức khỏe ngày mai. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn và gia đình. Đặt lịch tiêm ngay để an tâm tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh.