Lác đồng tiền ở trẻ em: Hiểu biết nguyên nhân, nhận diện triệu chứng và phương pháp điều trị 

Lác đồng tiền ở trẻ em là một dạng nhiễm nấm da phổ biến, còn gọi là hắc lào. Bệnh thường do vi nấm dermatophyte gây nên và có thể ảnh hưởng đến da đầu, mặt, thân mình hoặc các vùng da khác. Tên gọi “lác đồng tiền” xuất phát từ hình dạng tổn thương trên da: tròn như đồng tiền, có ranh giới rõ ràng, vùng giữa nhẵn và vùng rìa nổi vảy đỏ.

Bệnh thường gặp ở trẻ em do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, da nhạy cảm và dễ tiếp xúc với nguồn lây như vật nuôi, đồ dùng chung, hoặc từ người bệnh. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể lan rộng, gây khó chịu và ảnh hưởng tới sinh hoạt cũng như thẩm mỹ của trẻ.

Những dấu hiệu và triệu chứng của lác đồng tiền ở trẻ em

Triệu chứng của lác đồng tiền ở trẻ em có thể khác nhau tùy vào vị trí và mức độ nhiễm nấm. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:

• Xuất hiện các mảng da tròn, màu hồng hoặc đỏ, thường có vảy ở viền.
• Vùng giữa tổn thương có thể nhẵn, bong nhẹ, khiến người nhìn lầm tưởng da lành.
• Trẻ ngứa ngáy, gãi nhiều khiến tổn thương lan rộng hoặc nhiễm trùng.
• Nếu bị ở da đầu: Tóc có thể gãy sát gốc, tạo nên vùng hói tạm thời.
• Trường hợp nặng: Nổi mụn nước nhỏ ở rìa, có mủ hoặc áp xe.

Nếu bố mẹ phát hiện con có các biểu hiện trên, cần theo dõi kỹ vì bệnh có thể dễ nhầm với chàm, viêm da cơ địa hoặc vảy nến.

Biến chứng có thể gặp của lác đồng tiền ở trẻ em

Dù không đe dọa tính mạng, nhưng nếu không điều trị kịp thời, lác đồng tiền ở trẻ em có thể dẫn đến các biến chứng:

• Lây lan trên diện rộng: Nấm có thể lan sang nhiều vùng da khác, thậm chí lây sang người trong gia đình.
• Nhiễm trùng da: Do trẻ gãi nhiều, vi khuẩn có thể xâm nhập gây viêm tấy, sưng đau.
• Sẹo vĩnh viễn: Nếu bị ở mặt hoặc da đầu, trẻ có nguy cơ để lại sẹo hoặc vùng tóc không mọc lại.
• Ảnh hưởng tâm lý: Trẻ lớn có thể mặc cảm vì tổn thương ngoài da dễ nhìn thấy.
• Tái phát nhiều lần: Nếu không điều trị dứt điểm hoặc không thay đổi thói quen vệ sinh, bệnh dễ tái lại.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bố mẹ nên đưa trẻ đi khám khi:

• Da trẻ xuất hiện tổn thương tròn, ngứa, lan rộng theo thời gian.
• Tổn thương không cải thiện sau vài ngày dùng thuốc bôi thông thường.
• Trẻ sốt, sưng hạch vùng cổ hoặc bẹn kèm theo tổn thương.
• Tổn thương có dấu hiệu nhiễm trùng: Đỏ tấy, chảy máu, chảy dịch mủ.
• Lác xuất hiện ở vùng da đầu, móng tay hoặc gần mắt – cần được bác sĩ chuyên khoa xử lý.

Việc khám sớm giúp xác định chính xác nguyên nhân, tránh nhầm lẫn và điều trị đúng hướng.

Lác đồng tiền ở trẻ em là bệnh nhiễm nấm ngoài da, do các loại nấm sợi như Trichophyton, Microsporum hoặc Epidermophyton gây ra. Những loại nấm này thường sống ký sinh trên da, tóc, móng và phát triển mạnh khi gặp điều kiện thuận lợi.

Nhiễm nấm từ môi trường

• Trẻ tiếp xúc với đất, cát, hoặc vật nuôi bị nhiễm nấm (chó, mèo).
• Ngồi chơi trên nền nhà ẩm mốc, không vệ sinh.

Lây nhiễm từ người sang người

• Dùng chung khăn, quần áo, gối, đồ chơi với người mắc bệnh.
• Tiếp xúc gần như ôm, ngủ chung giường.

Vệ sinh kém hoặc sai cách

• Tắm không sạch hoặc không lau khô người kỹ sau khi tắm.
• Mặc quần áo ẩm, chật, không thấm hút mồ hôi.
• Không thay đồ sau khi chơi thể thao.

Hệ miễn dịch yếu

• Trẻ nhỏ có sức đề kháng chưa hoàn thiện.
• Dễ nhiễm trùng da khi có vết trầy xước hoặc côn trùng cắn.

Những ai có nguy cơ mắc lác đồng tiền ở trẻ em?

Một số đối tượng trẻ em dễ mắc lác đồng tiền hơn:

• Trẻ từ 2–10 tuổi – giai đoạn hay vận động, tiếp xúc ngoài trời.
• Trẻ sống trong môi trường ẩm ướt, nóng bức như vùng nhiệt đới.
• Trẻ sống ở nơi đông đúc, có thói quen dùng chung đồ cá nhân.
• Trẻ có thú cưng trong nhà, đặc biệt nếu thú có biểu hiện rụng lông.
• Trẻ có da dầu, mồ hôi nhiều hoặc da nhạy cảm.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lác đồng tiền ở trẻ em

Ngoài các yếu tố trên, những điều sau có thể làm tăng nguy cơ:

• Dùng quần áo chật, làm da bí hơi, ẩm ướt.
• Không lau khô da kỹ sau khi tắm.
• Thường xuyên bơi lội ở nơi công cộng không vệ sinh.
• Sử dụng kháng sinh, corticoid kéo dài, làm giảm đề kháng da.
• Suy dinh dưỡng hoặc thiếu vitamin A, E – làm yếu hàng rào bảo vệ da.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán lác đồng tiền ở trẻ em

Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng để chẩn đoán lác đồng tiền ở trẻ em. Tuy nhiên, một số xét nghiệm có thể được sử dụng để xác định chính xác:

• Soi dưới đèn Wood: Giúp phát hiện nhiễm nấm phát quang.
• Lấy mẫu da soi dưới kính hiển vi: Tìm thấy sợi nấm.
• Cấy nấm: Xác định chủng vi nấm, dùng trong trường hợp dai dẳng hoặc không đáp ứng điều trị.

Việc chẩn đoán chính xác giúp lựa chọn thuốc phù hợp và rút ngắn thời gian điều trị.

Phương pháp điều trị lác đồng tiền ở trẻ em hiệu quả

Việc điều trị hắc lào ở trẻ em cần được tiến hành sớm và đầy đủ để tránh tái phát hoặc biến chứng lan rộng. Tùy thuộc vào mức độ tổn thương và vị trí mắc bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên tắc điều trị

• Tiêu diệt hoàn toàn nấm gây bệnh.
• Giảm triệu chứng: Ngứa, viêm.
• Ngăn ngừa lây lan sang vùng da khác hoặc người khác.
• Điều trị cả người thân trong gia đình nếu có tiếp xúc gần.

Điều trị tại chỗ

Đối với đa số trường hợp hắc lào ở trẻ em nhẹ đến trung bình, điều trị tại chỗ bằng kem hoặc thuốc bôi chống nấm là lựa chọn hàng đầu.

Các thuốc phổ biến:

• Clotrimazole 1%: bôi 2 lần/ngày trong 2–4 tuần.
• Ketoconazole 2%: bôi 1–2 lần/ngày, thường dùng nếu tổn thương lan rộng.
• Miconazole, Econazole, Terbinafine: cũng là các lựa chọn hiệu quả.
• Cồn BSI (Benzoin – Salicylic – Iod): dân gian hay dùng, có hiệu quả nhưng dễ gây kích ứng nếu dùng quá nhiều.

Lưu ý khi bôi thuốc:

• Bôi rộng ra ngoài viền tổn thương ít nhất 1–2 cm.
• Tiếp tục bôi thêm 7–10 ngày sau khi hết triệu chứng để tránh tái phát.
• Tránh gãi ngứa hoặc cào xước gây trầy xước, bội nhiễm vi khuẩn.

Điều trị toàn thân (uống thuốc)

Áp dụng trong các trường hợp:

• Tổn thương lan rộng, nhiều vị trí.
• Hắc lào ở da đầu, móng hoặc không đáp ứng với điều trị bôi ngoài.
• Trẻ có hệ miễn dịch suy giảm hoặc tái phát nhiều lần.

Các thuốc chống nấm đường uống:

• Griseofulvin: dùng phổ biến, liều tùy theo cân nặng (10–20 mg/kg/ngày).
• Terbinafine: hiệu quả cao, ít tác dụng phụ, dùng theo cân nặng.
• Itraconazole hoặc Fluconazole: dùng trong các trường hợp nặng, hoặc thất bại với các thuốc khác.

Cảnh báo:

• Các thuốc uống chống nấm có thể gây ảnh hưởng gan, do đó cần theo dõi chức năng gan định kỳ (nếu điều trị kéo dài).
• Tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống mà không có chỉ định bác sĩ.

Các biện pháp hỗ trợ:

• Vệ sinh vùng da bị bệnh sạch sẽ, giữ khô thoáng.
• Dùng xà phòng diệt khuẩn hoặc kháng nấm nhẹ.
• Giặt riêng quần áo, khăn mặt, chăn màn của trẻ; phơi nắng thường xuyên.
• Cắt móng tay ngắn, vệ sinh tay cho trẻ thường xuyên để tránh gãi gây lây lan.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của lác đồng tiền ở trẻ em

Chế độ sinh hoạt:

• Giữ da trẻ luôn khô thoáng, sạch sẽ.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân: Khăn, nón, chăn mền.
• Cắt ngắn móng tay trẻ, nhắc trẻ không gãi vào vùng tổn thương.
• Hạn chế để trẻ tiếp xúc với thú cưng chưa được kiểm tra sức khỏe.
• Giặt sạch quần áo, chăn gối bằng nước nóng, phơi dưới nắng.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tăng rau xanh, trái cây tươi: Cung cấp vitamin C, A, E giúp làm lành da.
• Bổ sung thực phẩm giàu kẽm: Tôm, cá, trứng, bí đỏ – hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Uống đủ nước: Giúp da mềm mại, tránh khô nứt.
• Hạn chế đồ ngọt, đồ chiên xào: Vì đường và dầu mỡ có thể tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Tránh dị ứng: Nếu trẻ từng có cơ địa dị ứng, nên tránh thực phẩm gây kích ứng da như sữa bò, trứng gà (nếu có chỉ định bác sĩ).

Phương pháp phòng ngừa lác đồng tiền ở trẻ em hiệu quả

Phòng ngừa lác đồng tiền ở trẻ em hiệu quả cần thực hiện nhiều biện pháp đồng thời:

• Dạy trẻ rửa tay thường xuyên, vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
• Không cho trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân.
• Kiểm tra và điều trị thú cưng nếu có dấu hiệu nhiễm nấm.
• Giữ nhà cửa, lớp học thoáng mát, tránh ẩm ướt.
• Nếu có người thân bị bệnh, cần điều trị triệt để để tránh lây cho trẻ.
• Đưa trẻ đi khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về da.