Huyết thanh kháng độc tố uốn ván là gì? Có phải vắc xin không?

Uốn ván là một căn bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra, có thể dẫn đến co giật, liệt cơ và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những biện pháp giúp phòng ngừa và điều trị bệnh này hiệu quả là tiêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT). Để tìm hiểu rõ hơn về sản phẩm huyết thanh uốn ván này, mời bạn đọc cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé!

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván là gì?

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván SAT (tên tiếng Anh: Tetanus antitoxin) là một dung dịch có màu trong suốt hoặc hơi vàng nhạt, được chiết xuất từ huyết tương ngựa. Tại Việt Nam, loại huyết thanh này được Viện vắc xin và sinh phẩm y tế Nha Trang sản xuất và phân phối. Sản phẩm hiện đang được sử dụng rộng rãi tại các trung tâm tiêm chủng dịch vụ cũng như hệ thống trạm y tế trên toàn quốc.

Không giống như vắc xin uốn ván, huyết thanh uốn ván SAT là một sinh phẩm y tế có chứa kháng thể đặc hiệu giúp trung hòa độc tố uốn ván. Loại huyết thanh này được chỉ định trong hai trường hợp là điều trị cho bệnh nhân đã có triệu chứng uốn ván và dự phòng đối với những người có nguy cơ nhiễm bệnh do vết thương hở hoặc bị động vật cắn.

Phác đồ tiêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván

Phác đồ tiêm huyết thanh uốn ván đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh uốn ván. Cụ thể:

Tiêm dự phòng sau khi bị thương

Khi sử dụng huyết thanh uốn ván với mục đích dự phòng, liều lượng sẽ được chia thành các giai đoạn như sau:

• Ban đầu, tiêm 0,1 ml và chờ khoảng 30 phút.

• Sau đó, tiếp tục tiêm 0,25 ml và theo dõi trong khoảng một giờ.

• Nếu không xảy ra phản ứng phụ, phần còn lại của liều sẽ được tiêm hoàn tất. Liều thông thường được sử dụng để phòng ngừa sau chấn thương là 1.500 đơn vị quốc tế.

Việc tiêm huyết thanh uốn ván càng sớm sau khi bị thương càng giúp tăng hiệu quả phòng ngừa uốn ván. Đối với những trường hợp vết thương có nguy cơ cao hoặc khi tiêm phòng muộn, thậm chí ở người có trọng lượng lớn, có thể cần tăng gấp đôi liều lượng để đảm bảo hiệu quả.

Tiêm huyết thanh để điều trị uốn ván

Hiện chưa có liều lượng tối ưu được xác định rõ ràng trong điều trị uốn ván. Tuy nhiên, các mức liều thường được khuyến nghị là:

• Người lớn và trẻ em: 3.000 - 6.000 đơn vị quốc tế.

• Trẻ sơ sinh bị uốn ván: 5.000 - 10.000 đơn vị quốc tế.

Trường hợp nghiêm trọng ở trẻ em và người lớn: 50.000 - 100.000 đơn vị quốc tế. Trong đó, một nửa liều sẽ được tiêm dưới da và phần còn lại được tiêm vào cơ bắp.

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT) có thể được tiêm qua đường bắp hoặc dưới da. Việc tiêm huyết thanh cần thực hiện dưới sự giám sát của nhân viên y tế có chuyên môn để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả cao nhất.

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván có phải là vắc xin không?

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT) và vắc xin, thậm chí còn gọi nhầm SAT là một loại vắc xin. Tuy nhiên, thực tế huyết thanh SAT không phải là vắc xin.

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT) là một chế phẩm y tế chứa kháng thể đặc hiệu giúp trung hòa độc tố của vi khuẩn uốn ván. Loại huyết thanh này được sử dụng nhằm phòng ngừa bệnh trong trường hợp có vết thương nghi ngờ nhiễm khuẩn uốn ván, đồng thời hỗ trợ điều trị cho những bệnh nhân đã xuất hiện triệu chứng.

Những tác dụng phụ có thể gặp khi tiêm huyết thanh uốn ván

Ở những người có cơ địa nhạy cảm, từng sử dụng huyết thanh nhiều lần hoặc bị dị ứng, có thể xảy ra một số phản ứng sau khi tiêm, bao gồm:

• Phát ban, nổi mề đay, ngứa ngáy, phù nề.

• Khó thở, tụt huyết áp, viêm thận.

• Trường hợp nghiêm trọng có thể bị choáng hoặc gặp phản ứng sốc phản vệ.

Những phản ứng dị ứng này có thể xảy ra ngay sau khi tiêm, trong vài giờ hoặc kéo dài đến 7 - 10 ngày sau đó. Vì vậy, cần chuẩn bị sẵn adrenalin để xử lý kịp thời nếu có phản ứng sốc phản vệ. Lưu ý, không tiêm huyết thanh vào tĩnh mạch để tránh nguy cơ biến chứng.

Đặc biệt, đối với những người từng tiêm huyết thanh có nguồn gốc từ ngựa hoặc động vật khác, cần cẩn trọng khi tiêm lại. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau tiêm, người bệnh nên nhanh chóng thông báo với bác sĩ để được xử lý kịp thời.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng huyết thanh uốn ván

Khi sử dụng huyết thanh kháng độc tố uốn ván, cần kiểm tra tiền sử dị ứng của bệnh nhân và luôn chuẩn bị sẵn các biện pháp xử lý sốc phản vệ. Cần đặc biệt lưu ý, adrenalin là thuốc chống sốc quan trọng nhưng không được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch.

Trước khi tiến hành tiêm huyết thanh, cần thực hiện thử phản ứng mẫn cảm để đánh giá nguy cơ dị ứng. Nếu bệnh nhân chưa từng sử dụng huyết thanh trước đó, có thể tiêm toàn bộ liều duy nhất. Trong trường hợp nghi ngờ có phản ứng dị ứng, nên áp dụng phương pháp giải mẫn cảm bằng cách tiêm dưới da hoặc tiêm bắp với liều 0,1ml, sau đó theo dõi trong 30 phút. Nếu không có phản ứng bất thường, tiếp tục tiêm 0,25ml và tiếp tục theo dõi thêm 30 phút nữa. Nếu không xuất hiện dấu hiệu dị ứng, có thể tiêm nốt phần còn lại của liều.

Ngoài ra, có thể cân nhắc sử dụng thuốc kháng histamin để hạn chế nguy cơ dị ứng trước khi tiêm huyết thanh. Lưu ý, không được trộn chung huyết thanh uốn ván với giải độc tố uốn ván hoặc giải độc tố hấp phụ trong cùng một bơm tiêm. Đồng thời, huyết thanh này có thể làm giảm hiệu quả đáp ứng miễn dịch của một số vắc xin sống như vắc xin sởi, quai bị và Rubella. Vì vậy, nếu bệnh nhân đã tiêm các loại vắc xin này, cần hoãn tiêm huyết thanh uốn ván ít nhất 3 tháng để đảm bảo hiệu quả phòng bệnh tối ưu. Trong trường hợp xuất hiện tác dụng không mong muốn sau tiêm, cần thông báo cho bác sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời.

Nhờ khả năng trung hòa độc tố hiệu quả, huyết thanh kháng độc tố uốn ván có thể giúp hỗ trợ kiểm soát và điều trị uốn ván. Tuy nhiên, việc sử dụng huyết thanh cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu. Ngoài việc dự phòng bằng huyết thanh uốn ván, bạn cũng có thể chủ động phòng ngừa bằng việc tiêm vắc xin uốn ván. Hiện tại, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ vắc xin theo khuyến nghị, cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm tư vấn lịch tiêm phù hợp. Đặt lịch ngay tại 18006928 để bé được tiêm phòng an toàn và đúng chuẩn!