Hồng cầu là gì? Chỉ số hồng cầu tăng hay giảm nói lên điều gì?

Cơ thể con người hoạt động nhịp nhàng nhờ sự phối hợp của hàng loạt tế bào và cơ quan, trong đó hồng cầu là một trong những tế bào máu quan trọng nhất. Không chỉ đảm nhận nhiệm vụ vận chuyển oxy và CO2 mà hồng cầu còn giúp duy trì sự cân bằng kiềm toan trong máu. Sự thay đổi về số lượng hồng cầu phản ánh rõ rệt tình trạng sức khỏe của bạn dù là ở mức tăng hay giảm.

Hồng cầu là gì?

Hồng cầu là một loại tế bào máu đóng vai trò then chốt trong quá trình vận chuyển khí. Thành phần chính trong hồng cầu là hemoglobin - một loại protein có khả năng liên kết và vận chuyển oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể, đồng thời thu nhận carbon dioxide (CO₂) từ mô để đưa trở lại phổi và thải ra ngoài.

Ở người, hemoglobin không tồn tại tự do trong huyết tương như ở một số loài động vật bậc thấp mà được bao bọc trong hồng cầu. Điều này giúp ngăn hemoglobin thẩm thấu qua mao mạch và thất thoát qua nước tiểu. Ngoài chức năng vận chuyển khí, hemoglobin còn có vai trò đệm trong cân bằng kiềm toan - một yếu tố thiết yếu để duy trì môi trường nội mô ổn định.

Hồng cầu được sinh ra từ các tế bào gốc tạo máu trong tủy xương. Mặc dù là tế bào nhưng khi trưởng thành, hồng cầu không có nhân. Trên bề mặt hồng cầu có các kháng nguyên, giúp xác định nhóm máu. Hệ nhóm máu ABO là hệ thống phân loại sớm nhất và quan trọng nhất trong y học truyền máu.

Dưới kính hiển vi điện tử, hồng cầu có hình đĩa lõm hai mặt, đường kính khoảng 7,8 μm, độ dày lớn nhất khoảng 2,5 μm và mỏng nhất chưa tới 1 μm ở trung tâm. Thể tích trung bình dao động từ 85 đến 95 femtolít (fL). Nhờ màng tế bào dẻo dai và linh hoạt, hồng cầu có thể biến dạng cao mà không bị tổn thương khi di chuyển qua các mao mạch hẹp.

Số lượng hồng cầu trong máu dao động theo giới tính, độ tuổi và các yếu tố sinh học khác. Ở nam giới, chỉ số này nằm trong khoảng 4,2 – 6,0 T/L; ở nữ giới từ 3,8 – 5,5 T/L và ở trẻ sơ sinh từ 4,5 – 6,0 T/L. Đây là các chỉ số quan trọng cần theo dõi trong đánh giá sức khỏe huyết học.

Chỉ số hồng cầu tăng hay giảm nói lên điều gì về sức khỏe?

Chỉ số hồng cầu (RBC - Red Blood Cell) là một trong những chỉ số cơ bản trong xét nghiệm công thức máu. Việc đánh giá số lượng hồng cầu trong máu giúp bác sĩ nhận diện nhiều tình trạng bệnh lý quan trọng liên quan đến máu, tim mạch hoặc hô hấp. Thông qua chỉ số này, người bệnh có thể được phát hiện sớm các rối loạn trong cơ thể để có hướng điều trị phù hợp.

Ý nghĩa khi chỉ số RBC tăng

Chỉ số RBC tăng, tức số lượng hồng cầu vượt ngưỡng bình thường, là hiện tượng không phổ biến nhưng đáng lưu ý. Nguyên nhân thường gặp bao gồm tình trạng mất nước do nôn nhiều, tiêu chảy kéo dài hoặc do mắc bệnh đa hồng cầu. 

Ngoài ra, chỉ số RBC cao còn liên quan đến các rối loạn tim mạch và hô hấp như bệnh tim bẩm sinh, hẹp động mạch phổi hoặc thiếu oxy mạn tính. Những người sinh sống ở vùng núi cao hoặc vận động viên sử dụng chất kích thích tăng cường hiệu suất cũng thường có chỉ số hồng cầu cao hơn mức trung bình.

Ý nghĩa khi chỉ số RBC giảm

Ngược lại, chỉ số RBC giảm có thể là dấu hiệu của tình trạng thiếu máu hoặc mất máu, phổ biến trong các bệnh lý tiêu hóa như xuất huyết dạ dày hay tá tràng. Thiếu hụt vi chất như sắt, axit folic hoặc vitamin B12 cũng là nguyên nhân dẫn đến giảm hồng cầu. Ngoài ra, một số bệnh nhân có thể bị giảm số lượng hồng cầu do tủy xương suy giảm chức năng sản xuất hoặc do tác động từ bệnh lý nền như thấp khớp cấp, suy thận hoặc ung thư. Phụ nữ mang thai và người cao tuổi cũng là những nhóm dễ gặp tình trạng này.

Theo dõi chỉ số RBC định kỳ là bước quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe huyết học và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

Thiếu hồng cầu có nguy hiểm không?

Như đã đề cập bên trên, hồng cầu đóng vai trò thiết yếu trong việc vận chuyển oxy và duy trì cân bằng kiềm - toan trong cơ thể. Do đó, thiếu hồng cầu không chỉ làm suy giảm khả năng vận chuyển oxy từ phổi đến các mô mà còn ảnh hưởng đến quá trình đào thải khí CO2 ra khỏi cơ thể. Tình trạng này nếu kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe tổng thể.

Thiếu hồng cầu là biểu hiện đặc trưng của bệnh thiếu máu. Bệnh xảy ra khi số lượng hồng cầu trong máu thấp hơn mức bình thường hoặc khi các hồng cầu không có đủ hemoglobin. Hemoglobin là một loại protein giàu chất sắt, tạo màu đỏ cho máu và giữ vai trò chính trong việc vận chuyển oxy đến toàn bộ cơ thể. Khi hemoglobin thiếu hụt, các tế bào không nhận được đủ oxy để duy trì hoạt động bình thường.

Người bị thiếu máu thường có các biểu hiện như mệt mỏi kéo dài, suy nhược, da xanh tái, thở dốc, chóng mặt khi thay đổi tư thế, đau đầu hoặc tim đập nhanh. Ở trẻ em, tình trạng thiếu hồng cầu còn có thể khiến trẻ chậm phát triển thể chất và trí tuệ. Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn làm giảm khả năng học tập và lao động nếu không được phát hiện sớm.

Việc phát hiện thiếu hồng cầu rất đơn giản thông qua xét nghiệm công thức máu. Đây là một xét nghiệm thường quy, có thể được thực hiện tại hầu hết các cơ sở y tế. Nếu có các triệu chứng nghi ngờ, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và xét nghiệm nhằm xác định nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hồng cầu là gì và thiếu hồng cầu có nguy hiểm hay không rồi. Việc theo dõi chỉ số hồng cầu định kỳ là yếu tố quan trọng trong chăm sóc và phòng ngừa bệnh lý liên quan đến máu và tuần hoàn. Những thay đổi dù nhỏ cũng có thể là dấu hiệu sớm của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hãy lắng nghe cơ thể và đến gặp bác sĩ khi có biểu hiện bất thường để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sức khỏe ổn định bắt đầu từ sự chủ động của chính bạn.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ tiêm chủng cho trẻ em và người lớn trên toàn quốc. Với đội ngũ y tế chuyên nghiệp và hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, trung tâm cam kết mang đến dịch vụ an toàn và hiệu quả. Để biết thêm thông tin chi tiết về các gói tiêm chủng và lịch hẹn, người dân có thể truy cập website chính thức của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hoặc liên hệ hotline 18006928 ngay hôm nay.