Giang mai lây qua đường nào? Hiểu đúng để phòng tránh hiệu quả

Giang mai, do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra, là một bệnh truyền nhiễm có khả năng gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Thiếu hiểu biết về cách lây lan của bệnh có thể dẫn đến sự chủ quan hoặc lo lắng không cần thiết. Việc nắm rõ bệnh giang mai lây qua đường nào và các biện pháp phòng tránh là chìa khóa để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng. Bài viết này sẽ phân tích cụ thể các con đường lây nhiễm thực tế để bạn có thể chủ động bảo vệ sức khoẻ của mình.

Bệnh giang mai lây qua đường nào?

Giang mai có lây không? Bệnh giang mai lây qua đường nào? Bệnh giang mai chủ yếu lây truyền qua ba con đường chính, với mức độ nguy cơ khác nhau tùy vào tình huống tiếp xúc. Việc nhận biết đúng các con đường lây giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa bệnh.

Quan hệ tình dục không an toàn

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng quan hệ tình dục là con đường lây nhiễm phổ biến nhất, chiếm hơn 90% ca nhiễm giang mai. Xoắn khuẩn Treponema pallidum có trong dịch tiết, máu và tổn thương da hoặc niêm mạc của người bệnh, dễ truyền sang người khác qua:

• Các hành vi quan hệ qua âm đạo, hậu môn hoặc miệng không bảo vệ.
• Tiếp xúc vùng da hoặc niêm mạc có vết loét do giang mai gây ra.

Người đang ở giai đoạn đầu của bệnh (giai đoạn sơ cấp hoặc thứ cấp) có mức độ lây nhiễm cao nhất do vi khuẩn hoạt động mạnh.

Từ mẹ sang con

Trong trường hợp phụ nữ mang thai bị giang mai mà không được điều trị, xoắn khuẩn có thể truyền cho thai nhi qua nhau thai. Thường thì nguy cơ bắt đầu cao từ khoảng tháng thứ 4 của thai kỳ. Hậu quả có thể rất nghiêm trọng, bao gồm:

• Nguy cơ sảy thai, thai lưu hoặc sinh non.
• Trẻ sinh ra có thể bị dị tật, tổn thương gan, xương, hệ thần kinh hoặc chậm phát triển trí tuệ.

Tầm soát và điều trị sớm cho thai phụ đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa giang mai bẩm sinh.

Tiếp xúc trực tiếp với vết thương hở

Ngoài hai con đường chính kể trên, bệnh giang mai lây qua những đường nào khác? Dù ít xảy ra, bệnh vẫn có thể lây khi tiếp xúc trực tiếp với vết loét hoặc dịch chứa xoắn khuẩn, chẳng hạn như:

• Nhân viên y tế không sử dụng đồ bảo hộ khi chăm sóc bệnh nhân có vết thương hở.
• Da bị trầy xước tiếp xúc với dịch từ tổn thương giang mai.

Tuy nhiên, vì xoắn khuẩn giang mai không thể tồn tại lâu bên ngoài cơ thể, nên khả năng lây nhiễm qua tiếp xúc thông thường hoặc môi trường là rất thấp so với qua tình dục hay mẹ truyền sang con.

Mức độ lây nhiễm của bệnh giang mai theo từng giai đoạn

Giang mai là một bệnh truyền nhiễm với khả năng lây lan nhanh nếu không được kiểm soát. Mức độ lây nhiễm phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và hình thức tiếp xúc.

Giai đoạn sơ cấp

Trong giai đoạn này, người bệnh thường xuất hiện vết loét đặc trưng gọi là săng giang mai ở vùng sinh dục, miệng hoặc hậu môn. Những vết loét này chứa rất nhiều xoắn khuẩn và có khả năng lây truyền rất cao nếu người khác tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt trong các quan hệ thân mật.

Giai đoạn thứ cấp

Khi xoắn khuẩn đã lan theo dòng máu, người bệnh có thể xuất hiện ban đỏ trên da và tổn thương ở niêm mạc. Dù không còn vết loét rõ như ban đầu, nhưng tiếp xúc gần, đặc biệt là qua quan hệ tình dục, vẫn có thể dẫn tới lây nhiễm.

Giai đoạn tiềm ẩn và muộn

Ở những giai đoạn này, xoắn khuẩn ẩn trong cơ thể và không còn biểu hiện rõ trên da. Nguy cơ lây qua tiếp xúc ngoài da hoặc quan hệ giảm đáng kể. Tuy vậy, phụ nữ mang thai mắc bệnh nếu không được điều trị vẫn có thể truyền sang thai nhi, dẫn đến giang mai bẩm sinh nguy hiểm.

Theo thống kê gần đây, khả năng lây truyền trong giai đoạn đầu của bệnh (sơ cấp và thứ cấp) là cao nhất, với tỷ lệ lây lên đến 50% chỉ sau một lần tiếp xúc không an toàn.

Những con đường không lây giang mai

Hiểu rõ bệnh giang mai lây qua đường nào cũng đồng nghĩa với việc biết đâu là những con đường không thể gây lây nhiễm, từ đó giảm bớt những lo lắng không cần thiết. Giang mai không lây qua:

• Các hành động giao tiếp hàng ngày như bắt tay, ôm, ngồi gần.
• Dùng chung vật dụng như khăn tắm, quần áo hay bồn cầu.
• Tiếp xúc qua không khí, ho, hắt hơi hoặc qua các bề mặt thông thường.

Xoắn khuẩn giang mai không tồn tại lâu bên ngoài cơ thể nên khả năng lây qua môi trường gần như không xảy ra.

Giang mai có lây qua nước bọt không?

Câu hỏi "giang mai có lây qua nước bọt không" thường gây hoang mang cho nhiều người, đặc biệt trong sinh hoạt hằng ngày. Câu trả lời cần xét theo hoàn cảnh cụ thể:

Trong điều kiện bình thường

Khi không có vết loét trong miệng, nước bọt không chứa xoắn khuẩn giang mai. Do đó, các hành động như hôn nhẹ, ăn uống chung, nói chuyện hay dùng chung cốc, thìa (trong điều kiện vệ sinh) đều không gây lây nhiễm.

Khi có tổn thương trong miệng

Nếu người bệnh có săng hoặc viêm loét trong khoang miệng, xoắn khuẩn có thể tồn tại trong nước bọt. Trong trường hợp này, nguy cơ lây bệnh tăng lên nếu:

• Có hành vi hôn sâu.
• Dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo râu, hoặc vật dụng chạm trực tiếp vào miệng, đặc biệt khi người khỏe mạnh có vết trầy nhỏ trong khoang miệng.

Dù vậy, so với quan hệ tình dục, đường lây này hiếm gặp và mức độ lây nhiễm thấp hơn đáng kể. Trong sinh hoạt thường ngày, bạn không cần quá lo lắng về lây nhiễm giang mai qua nước bọt nếu không có tiếp xúc với tổn thương.

Các con đường lây nhiễm khác cần lưu ý

Truyền máu không an toàn

Nếu người hiến máu nhiễm xoắn khuẩn và không được sàng lọc kỹ, nguy cơ lây bệnh là có. Tuy nhiên, nhờ quy trình xét nghiệm hiện đại, nguy cơ này hiện nay rất thấp hoặc gần như không xảy ra ở hệ thống y tế chất lượng.

Dùng chung kim tiêm

Việc sử dụng chung kim tiêm trong môi trường không an toàn, đặc biệt ở người tiêm chích ma túy, là con đường có thể gây lây truyền giang mai. Xoắn khuẩn có thể tồn tại trong máu tươi và truyền trực tiếp qua đường tiêm. Mặc dù đây không phải là con đường phổ biến, nhưng trong các cộng đồng có nguy cơ cao, đây vẫn là một yếu tố cần kiểm soát.

Hiểu đúng bệnh giang mai lây qua đường nào là bước đầu tiên để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm. Giang mai có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm. Do đó, hãy chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, thực hành tình dục an toàn và tư vấn y tế ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ. Sự hiểu biết chính xác là nền tảng quan trọng để phòng ngừa hiệu quả bệnh giang mai và bảo vệ sức khỏe lâu dài.