Giãn não thất ở thai nhi: Những điều cha mẹ nên biết

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán cũng như hướng xử trí giãn não thất. Hãy cùng khám phá ngay để có thêm kiến thức trong chăm sóc thai kỳ bạn nhé!

Tổng quan về tình trạng giãn não thất ở thai nhi

Tìm hiểu giãn não thất là gì?

Giãn não thất hình thành khi có sự mất cân bằng giữa quá trình sản xuất và hấp thu dịch não tủy. Đây là loại dịch quan trọng giúp nuôi dưỡng, cung cấp oxy và bảo vệ não bộ. Để dịch não tủy có thể lưu thông bình thường, cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa hệ thống mạch mạc, các lỗ thông, ống dẫn cùng với những não thất như não thất bên, não thất ba và não thất bốn.

Tuy nhiên, khi quá trình này bị rối loạn do tăng tiết dịch hoặc giảm hấp thu sẽ dẫn đến ứ đọng dịch não tủy, gây giãn não thất. Nguyên nhân có thể bao gồm nhiễm trùng bào thai, nhiễm nấm, vi khuẩn lao hoặc sự tắc nghẽn do hẹp ống não, khối u trong não bộ. Khi dịch không được lưu thông khiến não thất giãn rộng gây chèn ép, ảnh hưởng đến nhu mô não và các cấu trúc xung quanh.

Tình trạng giãn não thất có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn, từ khi còn trong bụng mẹ, trong lúc sinh hoặc ngay sau khi trẻ chào đời. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, nhằm ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sự phát triển trí tuệ, vận động của trẻ.

Giãn não thất do nguyên nhân nào gây ra?

Giãn não thất có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, liên quan đến cả sự phát triển thần kinh lẫn ảnh hưởng từ môi trường trong thai kỳ:

• Xuất huyết trong dịch não tủy: Thường gặp, đặc biệt ở những trường hợp sinh non. Tình trạng này khiến dịch não tủy không lưu thông bình thường, dẫn đến não thất giãn rộng.

• Bất thường trong sự phát triển của hệ thần kinh trung ương: Có thể gây cản trở dòng chảy dịch não tủy, làm xuất hiện tình trạng ứ đọng gây giãn não thất. Đây thường là các dị tật bẩm sinh ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc não bộ.

• Mẹ bị nhiễm trùng: Viêm nhiễm tử cung hoặc mắc các bệnh lý do vi khuẩn, virus như Rubella, giang mai hay Cytomegalovirus, nguy cơ viêm mô não hoặc viêm màng não ở thai nhi sẽ tăng cao. Những tổn thương này có thể cản trở sự hấp thu và lưu thông dịch não tủy từ đó dẫn đến giãn não thất.

Cách xử trí thai nhi bị giãn não thất

Giãn não thất có ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi không?

Giãn não thất được chia thành nhiều mức độ khác nhau, tùy theo đường kính não thất đo được trên siêu âm. Với những trường hợp giãn não thất nhẹ (khoảng 10 mm), thai nhi có thể gặp một số nguy cơ nhất định như:

• Rối loạn nhiễm sắc thể (tỷ lệ khoảng 3,8%).

• Dị tật bẩm sinh (khoảng 11,5%).

• Những bất thường khó phát hiện trong quá trình siêu âm (chiếm khoảng 8,6%). 

Ngoài ra, tỷ lệ thai tử vong trước hoặc sau sinh cũng chiếm gần 3,7%. Tuy vậy, vẫn có nhiều trường hợp trẻ sinh ra và phát triển bình thường nếu không có dị tật đi kèm.

Với những trường hợp giãn não thất nặng (đường kính trên 15 mm), nguy cơ biến chứng sẽ cao hơn. Trẻ có thể bị não úng thủy, tổn thương thần kinh nghiêm trọng, rối loạn nhiễm sắc thể hoặc dị tật thai nhi. Trong một số trường hợp, sản phụ được khuyến cáo bỏ thai để đảm bảo an toàn. Nếu tiếp tục giữ thai, em bé sinh ra có nguy cơ cao gặp di chứng như liệt tứ chi hoặc chậm phát triển.

Việc đánh giá mức độ giãn não thất có ý nghĩa quan trọng trong tiên lượng và xây dựng kế hoạch theo dõi, chăm sóc thai kỳ. Do đó, mẹ bầu cần thực hiện siêu âm định kỳ, đồng thời tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp xử trí phù hợp.

Chẩn đoán tình trạng giãn não thất

Để chẩn đoán giãn não thất, bác sĩ thường kết hợp nhiều phương pháp. Trong đó, xét nghiệm nồng độ AFP giúp phát hiện sớm nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể. Phương pháp siêu âm thai kỳ và kỹ thuật chọc ối cũng được sử dụng nhằm xác định chính xác tình trạng giãn não thất và các dị tật đi kèm.

Cách xử trí và điều trị giãn não thất

Trong trường hợp siêu âm phát hiện giãn não thất dưới 10mm ở tam cá nguyệt thứ hai, mẹ bầu không nên quá lo lắng. Đây thường là tình trạng nhẹ và có thể chỉ là biểu hiện thoáng qua. Thai phụ cần được thăm khám định kỳ để theo dõi mà không cần can thiệp đặc biệt ngay lập tức. Giãn não thất mức độ nhẹ đôi khi xuất hiện do ảnh hưởng của các dị tật khác, vì vậy bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra kỹ hơn, bao gồm siêu âm tim và não để loại trừ bất thường.

Nếu kết quả xét nghiệm không phát hiện vấn đề, mẹ bầu có thể tiếp tục được theo dõi tại bệnh viện hoặc theo dõi tại nhà cho đến khi sinh. Ngược lại, nếu xét nghiệm cho thấy thai nhi có dấu hiệu não úng thủy, sản phụ cần nhập viện để được giám sát và xử trí kịp thời. Đối với những trường hợp có dị tật nặng hoặc bệnh di truyền nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định đình chỉ thai nhằm đảm bảo an toàn cho người mẹ và những lần mang thai sau.

Phác đồ điều trị giãn não thất phụ thuộc vào mức độ giãn và các yếu tố đi kèm. Do đặc thù của bệnh, việc xác định chính xác mức độ tổn thương cũng như khả năng tiến triển thành não úng thủy thường gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, thăm khám định kỳ và sự theo dõi sát sao của bác sĩ chuyên khoa đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe thai kỳ.

Chăm sóc phòng ngừa giãn não thất trong thai kỳ

Giãn não thất là tình trạng cần được quan tâm đặc biệt trong thai kỳ vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của bé. Để giảm nguy cơ, mẹ bầu nên:

• Tiêm phòng đầy đủ trước và trong thai kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ. 

• Khám thai định kỳ và siêu âm đúng lịch sẽ giúp phát hiện sớm bất thường và có hướng xử trí kịp thời.

• Chế độ dinh dưỡng cân đối là yếu tố quan trọng để phòng ngừa và hỗ trợ thai nhi phát triển khỏe mạnh khi có nguy cơ giãn não thất.

• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sản khoa, không được tự ý uống thuốc hoặc thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định. 

• Giữ tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi hợp lý.

• Tránh các yếu tố nguy cơ như rượu bia, thuốc lá, chất kích thích. 

Hy vọng rằng những chia sẻ trong bài viết “Giãn não thất ở thai nhi” đã giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn về tình trạng này và biết cách chăm sóc sức khỏe thai kỳ một cách an toàn. Việc chủ động phòng ngừa bằng tiêm chủng đầy đủ không chỉ giúp bảo vệ mẹ bầu mà còn giảm nguy cơ cho bé trước những bệnh lý có thể ảnh hưởng đến não bộ. Mẹ bầu có thể lựa chọn các gói tiêm chủng tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, nơi cung cấp dịch vụ an toàn và đồng hành cùng mẹ trong ngay từ những ngày đầu thai kỳ.