Ghẻ chân: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đôi chân là bộ phận phải chịu nhiều áp lực và tiếp xúc với môi trường hàng ngày, dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh. Ghẻ chân do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây ra, với đặc trưng là những cơn ngứa râm ran, đặc biệt là lúc trời về đêm. Nếu bạn đang tìm kiếm thông tin về cách nhận biết ghẻ chân, những sai lầm thường gặp trong điều trị và các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ đôi chân, thì đây chính là bài viết dành cho bạn. 

Ghẻ chân là gì?

Ghẻ chân là một dạng nhiễm ký sinh trùng da do Sarcoptes scabiei, còn gọi là cái ghẻ gây ra. Ký sinh trùng này xâm nhập và đào hang dưới lớp biểu bì để sinh sống, đẻ trứng và phát triển, từ đó gây nên tổn thương da kèm theo ngứa dữ dội, đặc biệt về đêm. Tổn thương thường biểu hiện dưới dạng mụn nước, mụn mủ nhỏ hoặc vết sẩn đỏ tập trung ở bàn chân, kẽ ngón chân. Đây là bệnh lý dễ lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp da - da hoặc qua đồ dùng cá nhân nhiễm ký sinh trùng, đặc biệt trong môi trường sống đông đúc.

Nguyên nhân gây ghẻ chân

Nguyên nhân trực tiếp và duy nhất của bệnh ghẻ chính là sự hoạt động của cái ghẻ (Sarcoptes scabiei hominis). Đây là một loài ve li ti, có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng 0.3 - 0.5 mm, gần như vô hình bằng mắt thường. Khi một con cái ghẻ trưởng thành mỗi ngày có thể đẻ từ 2-3 trứng và vòng đời của chúng kéo dài khoảng 4-6 tuần. Sau khoảng 3-4 ngày, trứng sẽ nở thành ấu trùng, phát triển thành nhộng và cuối cùng là ghẻ trưởng thành. Toàn bộ chu kỳ từ trứng đến ghẻ trưởng thành có thể mất khoảng 10-14 ngày. Ngoài nguyên nhân trực tiếp trên, ghẻ chân còn có thể lây lan qua các con đường sau:

Tiếp xúc trực tiếp da kề da kéo dài (phổ biến nhất)

Đây là phương thức lây truyền chủ yếu. Bệnh ghẻ lây khi có sự tiếp xúc thân mật và kéo dài với người bị nhiễm. Điều này giải thích tại sao ghẻ thường lây lan trong gia đình, hoặc trong các cơ sở chăm sóc tập thể. Đối với ghẻ chân, việc đi chân trần trên sàn nhà, thảm có mầm bệnh, hoặc tiếp xúc trực tiếp chân với chân của người bị ghẻ trong thời gian đủ dài là con đường lây nhiễm thường gặp. Các hoạt động như ôm, nắm tay lâu, hoặc ngủ chung giường đều có thể khiến ghẻ dễ dàng di chuyển từ người này sang người khác.

Lây truyền qua vật dụng cá nhân bị nhiễm

Mặc dù con ghẻ không thể sống sót lâu ngoài cơ thể người , nhưng trong điều kiện thuận lợi (ấm áp, ẩm ướt), chúng vẫn có thể bám trên quần áo, khăn tắm, ga trải giường, chăn, giày dép… Do đó, dùng chung các vật dụng này với người bị ghẻ cũng tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt là ở các vị trí tiếp xúc trực tiếp như giày, tất.

Môi trường sống và vệ sinh

Môi trường sống đông đúc, chật hẹp, thiếu ánh sáng và ẩm thấp là điều kiện lý tưởng cho ghẻ phát triển và lây lan thành dịch. Vệ sinh cá nhân kém, không thay giặt quần áo, chăn màn thường xuyên cũng tạo cơ hội cho ghẻ sinh sôi nảy nở. 

Hệ miễn dịch suy yếu

Những người có hệ miễn dịch bị suy giảm (ví dụ: Bệnh nhân HIV/AIDS, người cao tuổi, trẻ sơ sinh, người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch như corticosteroid) đặc biệt dễ bị nhiễm ghẻ.
Ở những đối tượng này, ghẻ có thể phát triển thành thể nặng hơn, gọi là "ghẻ Na Uy" (crusted scabies), với số lượng ghẻ trên da cực kỳ lớn, gây tổn thương da rộng và rất dễ lây lan.

Dấu hiệu ghẻ chân

Ghẻ chân là tình trạng nhiễm ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây tổn thương da, dễ lây lan nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Ngứa toàn thân, nhất là về đêm: Đây là triệu chứng nổi bật nhất, xuất phát từ phản ứng viêm của cơ thể đối với chất thải, protein và sự xâm nhập của ký sinh trùng dưới da.
• Xuất hiện mụn nước nhỏ li ti: Tổn thương thường khu trú ở kẽ ngón chân, mu bàn chân hoặc vùng quanh mắt cá. Mụn nước có thể mọc riêng lẻ hoặc tập trung thành từng cụm, đôi khi kèm theo sẩn đỏ.
• Đường hầm dưới da: Có thể quan sát những đường mảnh, ngoằn ngoèo màu trắng hoặc xám nhạt trên bề mặt da, là dấu hiệu đường di chuyển của cái ghẻ, thường dài vài milimét.
• Tổn thương kèm bội nhiễm: Nếu gãi nhiều, vùng da tổn thương dễ bị trầy xước, nhiễm trùng thứ phát, gây mủ hoặc loét.

Cách điều trị ghẻ chân

Ghẻ chân là bệnh da liễu do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây ra, đặc trưng bởi ngứa dữ dội và tổn thương da. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể lây lan nhanh và dẫn đến bội nhiễm. Việc điều trị cần phối hợp giữa thuốc bôi, thuốc uống và chăm sóc da đúng cách nhằm loại bỏ ký sinh trùng và giảm triệu chứng.

Một số biện pháp chăm sóc và hỗ trợ thường được áp dụng gồm:

• Làm sạch da: Người bệnh cần giữ vệ sinh cá nhân, tắm rửa hằng ngày bằng nước ấm và sản phẩm dịu nhẹ, đặc biệt chú ý vùng tổn thương. Tránh gãi hoặc cào xước để hạn chế tổn thương lan rộng.
• Vệ sinh vật dụng cá nhân: Quần áo, chăn ga, tất, giày dép nên được giặt sạch và phơi dưới ánh nắng hoặc sấy ở nhiệt độ cao. Các vật dụng không thể giặt nên được bảo quản riêng biệt trong túi kín trong vài ngày.
• Thăm khám tại cơ sở y tế: Khi có dấu hiệu nghi ngờ như ngứa nhiều về đêm, mụn nước nhỏ hoặc vết sẩn đỏ ở chân, nên đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn, xác định nguyên nhân và hướng dẫn điều trị phù hợp.
• Hạn chế tiếp xúc gần: Trong thời gian nghi ngờ mắc bệnh, cần tránh dùng chung đồ cá nhân hoặc tiếp xúc da kề da với người khác để hạn chế lây lan.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc điều trị cần có chỉ định và theo dõi của nhân viên y tế. Không nên tự ý dùng thuốc khi chưa có chẩn đoán chính xác, đặc biệt với trẻ em, người già hoặc phụ nữ có thai.

Hy vọng bài viết “Ghẻ chân: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị” sẽ giúp bạn có thêm thông tin hữu ích để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, vệ sinh cá nhân sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế biến chứng và ngăn ngừa tái phát.